رضایت و تسلیم باید بر قضای الهی باشد و قضای الهی نیز بر اساس استعدادها و لیاقت هایی که هر شخص از خود نشان می دهد شکل می گیرد و جریان می یابد. «دعا» به تصریح آموزه های اهل بیت(ع) یکی از مؤثرترین عواملی است که مواهب الهی را به شخص جلب می کند. زیرا دعاکننده بعد از آن که نهایت کوشش خود را در استفاده از همه وسایل موجود به کار می بندد، آن جا که دیگر کاری از دستش بر نمی آید و به نقطه بن بست رسید، به در خانه خدا می رود و با توجه و توکل و تکیه بر خدا، فراهم شدن اسباب و عواملِ خارج از دایره قدرت انسانی را از وی طلب می کند و با همین توکل و تکیه است که تسلیم قضای الهی می شود.

ایشان می فرماید: «حال آنها در بلا همچون حالشان در آسايش و رفاه است». در حال نعمت مست و مغرور نمى شوند و در بلا و مشكلات بى تابى نمي كنند و در همه حال راضى به رضاى خدا و تسليم در برابر اراده او هستند. از تلاش براى مبارزه با مشكلات و فراهم كردن اسباب نعمت ها دست بر نمي دارند و در آنجا كه از تحت اراده آنها بيرون است، جز تسليم و رضا عكس العملى نشان نمى دهند؛ زيرا از سويي مى دانند خداوند حكيم است و مهربان و از سوى ديگر مى دانند بى تابى در برابر بلا و حوادث نه تنها مشكلى را حل نمى كند؛ بلكه پاداش آنها را بر باد مى دهد و گاه بر مشكلات نيز مى افزايد.

صفاتی همچون رضا و غضب الهی از «صفات فعل» خداوند محسوب می شوند و در واقع «حادث»‏ هستند و از آنجائی که عين ذات خدا نيستند، به هيچ وجه موجب تغيير در ذات پاك الهى نمى ‏شوند. این صفات درباره خدا به معنی آثار خارجى (ثواب و عقاب) است. امام صادق(ع) می فرماید: «رضاى او پاداش دادن او است و خشمش كيفر كردن او، بى ‏آنكه چيزى در او تأثير كند و او را به هيجان آرد و از حالى به حالى بگرداند».

طرفداران فرضیه «جبر استعماری» معتقدند رضایت نسبت به وضع موجود و تسلیم در برابر هرگونه شرایط باعث می شود که انسان در برابر دنیا پرستان کنار بیاید؛ ولی در پاسخ می گوییم: از منابع اسلامی استفاده می شود که منظور از رضا و تسلیم، تسلیم بودن در مقابل دستورات الهی است نه تن دادن به ذلّت در مقابل استعمارگران. بنابراین فلسفه قضا و قدر عبارت است از اجراى دستورها و قوانين اسلامى، اجراى حقّ و عدالت، ايستادگى در برابر مشكلات و ناملايمات و مقاومت در برابر مصائب و حوادث دردناك.

قرآن درباره دو صفت «رضا» و «تسليم» در آيات متعددي بحث كرده است و تأكيد كرده كه در برابر احكام مهمي مثل جهاد بايد تسليم بود و در برابر حقوق مختلف اجتماعى رضايت داشت. هم چنين قرآن از تسليم مؤمن آل فرعون در برابر دستور خدا و آمادگي دفاعي مسلمانان با رضايت و تسليم پس از جنگ اُحُد تمجيد كرده است.

امام علی(ع) در بیان اهداف بعثت پیامبر(ص) می فرماید: «او را براى بیان حجت هاى لازم، پيروزى آشكار حق بر باطل و روشن ساختن راه حق فرستاد، او رسالت خود را آشكارا ابلاغ كرد، و انسان ها را بر مسير حقّ قرار داد؛ در حالى كه راه پيشرفت را به آنها نشان داده بود، پرچم هاى هدايت را برافراشت و نشانه هاى روشن را برپا ساخت، ريسمان هاى [خيمه] اسلام را محكم نمود و دستگيره هاى ايمان را استوار ساخت».

طبق آیات و روایات، حضرت فاطمه(س) کوثر فیض بخشی است که پاکیزه و برگزیده خداست و سرور زنان عالم و پاره تن پیامبر(ص) است و خشم و رضای او خشم و رضای پیامبر(ص) و خدا می باشد که بر عصمت او دلالت دارد.

«رضا» به معناي ترك اعتراض بر مقدّرات الهيّه در ظاهر و باطن است که افضل مقامات دين و نشانه ايمان است. این صفت باعث می شود انسان به علم و حکمت و درجه انبیاء برسد و بدون حساب وارد بهشت شود. رضا، ثمره «محبت» است؛ چرا که وقتی محبت زیاد باشد سختی و ناراحتى و جراحتى را درک نمی کند یا لااقل به خاطر محبوب آنها را تحمل می کند. محِبّ الهی هم ممكن است در اثر بلاء احساس ناراحتى كند ولى به خاطر يقين به اجر اُخروى راضى باشد.

براى تحصيل صفت «رضا» چند نکته لازم است؛ 1. توجه به خداوند به وسیله ذکر، فکر و مواظبت بر طاعات و هوای نفس. 2. بداند که انسان غافل و جاهل است و نارضایتى او نظام الهى را تغيير نمی دهد. 3. آيات و اخبارى كه در رفعت مرتبه اهل بلا و اجر و ثواب بر مصيبت است را مطالعه نماید. بالاتر از مقام رضا، مقام «تسلیم» است که مربوط به متقین است؛ و انسان در این مقام همه امور را به خدا وا می گذارد.

درسهایی که از مناظرات امام رضا(ع) قابل استفاده است عبارتند از: 1- برخورد اسلام با پيروان مكتب هاي ديگر قبل از هر چيز بايد برخورد منطقي باشد. 2- قدرت منطق اسلام به قدري است كه از منطق مكتب هاي ديگر ابداً واهمه ندارد. 3- علماي اسلام در هر زمان بايد از تمام مكاتب و مذاهب با خبر و با زبان هاي زنده دنيا آشنايي داشته باشند. 4- از وسايل ارتباط جمعي موجود در جهان حداكثر بهره گيري را داشته باشند و صداي اسلام و تعليمات قرآن را به گوش همه جهانيان برسانند.