آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ایشان می فرماید: «حال آنها در بلا همچون حالشان در آسايش و رفاه است». در حال نعمت مست و مغرور نمى شوند و در بلا و مشكلات بى تابى نمي كنند و در همه حال راضى به رضاى خدا و تسليم در برابر اراده او هستند. از تلاش براى مبارزه با مشكلات و فراهم كردن اسباب نعمت ها دست بر نمي دارند و در آنجا كه از تحت اراده آنها بيرون است، جز تسليم و رضا عكس العملى نشان نمى دهند؛ زيرا از سويي مى دانند خداوند حكيم است و مهربان و از سوى ديگر مى دانند بى تابى در برابر بلا و حوادث نه تنها مشكلى را حل نمى كند؛ بلكه پاداش آنها را بر باد مى دهد و گاه بر مشكلات نيز مى افزايد.

امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 193 «نهج البلاغه» كه درباره اوصاف «متّقین» است به صفت «رضا و تسليم» پرداخته، مى فرمايد: (حالِ آنها در بلا همچون حالشان در آسايش و رفاه است)؛ «نُزِّلَتْ أَنْفُسُهُمْ مِنْهُمْ فِي الْبَلَاءِ كَالَّتِي نُزِّلَتْ فِي الرَّخَاءِ(1)». در حال نعمت مست و مغرور نمى شوند و در بلا و مشكلات بى تابى و جزع ندارند؛ در همه حال راضى به رضاى خدا و تسليم در برابر اراده او هستند. به يقين از تلاش و كوشش براى مبارزه با مشكلات و فراهم كردن اسباب نعمت ها فروگذار نمى كنند؛ ولى آنجا كه از تحت اراده آنها بيرون است، جز تسليم و رضا عكس العملى نشان نمى دهند؛ زيرا از يك سو مى دانند خداوند حكيم است و مهربان؛ از هر كس، حتى از مادر مهربان تر و جز آنچه كه مصلحت بنده با ايمان اوست، مقدّر نمى فرمايد.
از سوى ديگر مى دانند بى تابى در برابر بلا و حوادث ناگوار نه تنها مشكلى را حل نمى كند؛ بلكه اجر و پاداش آنها را بر باد مى دهد و گاه بر مشكلات نيز مى افزايد و سبب يأس و نوميدى و انفعال در برابر هر حادثه اى مى شود.
درباره اهمّيّت مقام تسليم و رضا، روايات فراوانى از معصومين(عليهم السلام) وارد شده است؛ از جمله امام صادق(عليه السلام) در حديثى می فرمایند: «رَأْسُ طاعَةِ اللهِ الصَّبْرُ وَ الرِّضَا عَنِ اللهِ فِيمَا اَحَبَّ الْعَبْدُ اَوْ كَرِهَ، وَ لَا يَرْضَى عَبْدٌ عَنِ اللهِ فيما اَحَبَّ أوْ كَرِهَ إِلَّا كانَ خَيْراً لَهُ فِيمَا أحَبَّ أوْ كَرِهَ»(2)؛ (برترين مرتبه اطاعت خداوند، صبر و رضا در همه چيزهايى است كه بندگان دوست دارند، يا دوست ندارند و هيچ بنده اى در همه اين امور از خدا راضى نمى شود، مگر اينكه خير او در آن است).
مرحوم كلينى بعد از نقل اين روايت در كتاب «كافى»، دوازده روايت ديگر در اهمّيّت تسليم و رضا و مقامات مؤمنان راضى و تسليم در برابر اراده پروردگار ذكر كرده است.(3)