قرآن واژه ای زیبا برای «استعمار» انتخاب کرده که بیانگر همه محتوای آن در تمام اشکالش و با تمام ریزه کاری هایش است. واژه پرمعنی «استضعاف» را انتخاب کرده که هر گونه «استثمار»، تضعیف فکری، سیاسی، اقتصادی و... را به منظور بهره کشی از فرد یا گروهی در بر می گیرد. از سوي ديگر قرآن به «مستضعفان» وعده پیروزی داده؛ زیرا آنان بالقوه نیرومندند، هرچند موقتا تحت فشار دشمن قرار دارند؛ اما دائما در تلاش و تکاپو هستند. از این رو می فرماید: «ما اراده کرده ایم تا ... آنان را پیشوایان و وارثانِ روى زمین قرار دهیم».

«استعمار» را با ویژگی های سه گانه می توان شناخت: 1. فلج کردن و کشتن تفکر و اندیشه، نخستین گام در برنامه استعماری است. از این رو اندیشمندان راستین و اصیل در جوامع استعمار زده جایی ندارند. 2. تقویت و توسعه روز افزون وابستگی ها؛ خواه در زمینه صنایع، کشاورزی و دامداری باشد، خواه در عالم سیاست و دسته بندی های بلوکی. 3. دامن زدن به نفاق، دعوت به تفرقه و تضادّ و اختلاف طبقاتی.

برای قطع وابستگی کشورهای شرقی به غرب باید چند کار صورت گیرد: 1- شرقی ها راه صحیحی که به وسیله آن استقلال اقتصادی و سیاسی و اجتماعی به دست می آید را بیاموزند و اجرایی نمایند. 2- وابستگی که امروز بین شرق و غرب بر قرار است از بین برود و مانند دو تاجر به صورت صحیح بین آنها رابطه باشد. 3- از فرار مغزها و دانشمندان و دانشجویان شرقی به غرب جلوگیری شود؛ برای این کار باید دانشگاه ها توسعه پیدا کند و وسائل تحصیل برای دانشمندان فراهم شود. 4- با تجمل گرایی مبارزه شود و ....

خدا روزی تمام جنبندگان را در جهان آفرینش تضمین کرده است، ولی «کسب» آن با «تدبیر و تلاش» به عهده خود «انسان» است و همچنین باید مانعی به نام «استثمار» و خود خواهی در میان نباشد؛ اگر کسی با تنبلی و بی تدبیری باعث هدر رفتن رزق شود یا اینکه مستکبرین، با استثمار مردم، آنان را در فقر نگه دارند، مربوط به عملکرد انسان ها است و منافی رزاقیت و عدالت الهی نمی باشد. خداوند علاوه بر تضمین تکوینی و طبعی رزق، احکامی را در حمایت از فقرا تشریع نموده است که اگر دقيقاً اجرا شود، نه تنها شاهد مرگ میلیون ها انسان گرسنه نخواهيم بود، بلکه فقیری نیز برای صدقه دادن یافت نخواهد شد.

«استعمار» در لغت به معنی آباد کردن است؛ اما در عمل، ویرانگری است و پدیده نوظهوری نیست که مخصوص به عصر و یا قرن ما باشد. «استعمار» یک جریان انحرافی در زندگی اجتماعی است؛ زیرا اصل عدالت را حذف کرده و برتری جویی و سلطه گری را جایگزین آن کرده است. با این حال اندیشمندانِ استعماری آن را جزئی از مسئله انتخاب اصلح دانسته و می گویند: روح تسخیر با سرشت انسانها آمیخته شده همان گونه که انسان برای تکامل خود و حتی زنده ماندن به تسخیر نیروهای گوناگون طبیعت می پردازد، طبیعی است که در مورد همنوعان خود نیز این روش را به کار گیرد.

با تمام هیاهوئی که سازمان های جهانی در رابطه با پایان گرفتن دوران استعمار و آزاد شدن مستعمرات به راه انداخته اند، هنوز ردّ پای استعمار در سراسر جهان دیده می شود که روشنگر حضور افکار استعماری در فرهنگ، اقتصاد، مسائل نظامی و اجتماعی در سرتاسر دنیاست، گوئی نه پایان، که آغازِ کار است؛ اما نکته مهمی که غفلت از آن موجب پشیمانی است، تنوع فوق العاده و روز افزون چهره های استعماری است، به گونه ای که هر روز در لباسی ظاهر می شوند.

كشورهاى استعمارى براى اين كه سرپوشى بر روى اعمال ضد انسانى خود در شرق بگذارند، و دخالت ظالمانه خود را در امور اين كشورها توجيه كنند افسانه دروغين ديگرى به عنوان «عدم رشد سياسى و اجتماعى ملل شرق» ساخته‏ اند و از اين رو آنها را نيازمند به سرپرستى و قيمومت ظاهرى يا معنوى! معرفى مى ‏كنند، كه با يك دنيا بزرگوارى و انسانيّت حاضر شده‏ اند رهبرى و راهنمايى آنها را به عهده بگيرند، بدون اين كه كمترين چشم داشتى از اين كار در نظر داشته باشند!!!

امروزه در كشور هاى شرقى، سخن از نفوذ عجيب و جادويى سياست مرموز و پيچيده غرب است؛ تا آنجا كه مردم معتقدند تمام رويدادها و تحوّلات، هر جنبش و حركت و هر حادثه جزئى و كلّى در عالم با نقشه غربي ها و از طريق سفارتخانه‏ ها و يا ايادى آنها صورت مى ‏گيرد! ولى آنچه مسلّم است اين نوع عقيده خود يكى از عوامل مهم شكست روحى ملل شرق، و بدبينى آنها و در نتيجه كناره ‏گيرى مطلق از هر گونه فعاليت مثبت اجتماعى و سياسى است و اين همان است كه استعمار با تمام ذرات وجودش آن را مى ‏خواهد و مى ‏طلبد.

تنها راه نجات کشورهای شرقی از زیر نفوذ استعمار غرب وحدت می باشد؛ که بتوانند خودشان برای خود تصمیم بگیرند و مشکلات خود را رفع کنند و به رشد اقتصادی و تکنولولژی برسند. این وحدت دارای امتیازاتی می باشد زیرا منابع و ذخایر و جمعیت این کشورها از بقیه جهان بیشتر است و هر دولتی به تنهایی نمی تواند مشکلات خود را رفع کند بلکه باید یک وحدت بزرگ بین کشورهای شرقی باشد تا بتوانند خود را از نفوذ کشورهای غربی نجات دهند.

دنياى امروز دنياى بزرگ شدن مقياس هاست يعنى بدبختي هايى كه در گذشته در دايره كوچكى دامنگير بشر بود امروز در يك مقياس بزرگ‏ جهانى به سراغ او آمده است. مثلًا «فئوداليسم» و حكومت خان خانى را كه اجازه مى ‏داد عده ای بدون دليل به آلاف و الوف برسند، و ديگران در محروميت به سر برند، برافتاده اما مى ‏بينيم بر ويرانه ‏هاى آن اساس يك «فئوداليسم» بين المللى وسيع گذاشته شده، و اقليّتى از مردم دنيا، صاحب اكثريّت قاطع ثروت هاى دنيا شده، و فاصله طبقاتى خود را با ديگران روز به روز بيشتر مى ‏كنند.