فعّاليّت های اقتصادی غیر مجاز در اسلام عبارتند از: 1. خريد و فروش اشياء مُضرّة. 2. خريد و فروش آلات حرام. 3. خريد و فروش اجناس حلال كه مي دانيم در طريق ضرر و زيان جامعه استفاده مى شود. 4. خريد و فروش اشيائي كه باعث تقويت دشمنان خدا و دشمنان خلق خدا مى شود. 5. هر گونه همكارى و كمك به ظالمان و ستمگران، به صورت معاون، كارمند و ... . 6. هر گونه تبليغات مُضرّ و زيان بخش چه زيان جسمى داشته باشد و يا اخلاقى. 7. هر گونه تقلّب و ساختن جنس تقلّبى و خريد و فروش آنها. 8. گرفتن اجرت و حقوق در برابر انجام وظيفه واجب و ...

امام علی(ع) در اندرز مهمی به فرزندش می فرماید: «هرگز كسى را به مبارزه دعوت مكن؛ ولى اگر كسى تو را به مبارزه فرا خواند اجابت کن؛ زيرا دعوت كننده به مبارزه ستمكار و ستمكار در هر حال مغلوب است»، این سخن امام(ع) ناظر به میدان جنگ است؛ زیرا پذیرفتن این چنین دعوتي در غیر میدان جنگ، نه تنها مطلوب نیست؛ بلكه حرام است. از سویی مسلمانان دستور داشتند آغازگر جنگ نباشند، اما در صورتى كه كسى از لشكر دشمن در وسط ميدان قرار می گرفت و مبارز می طلبيد، سكوت در برابر او جايز نيست؛ زيرا چنين سكوتى مساوى با شكست است.

خداوند در آیات مختلف قرآن، به شجاعت و پایمردی مومنان راستین و ترس گروهی از منافقان عصر پیامبر(ص) خصوصاً در جنگ های صدر اسلام اشاره کرده است. با دقت در آیات فوق استفاده می شود که سخنان وحشت انگیز بعضی از شیاطین که مسلمانان را از اجتماع لشکر قریش می ترساندند، نه تنها ترس و وحشتی در آنها ایجاد نکرد بلکه به ایمان و میزان توکل آنها افزود، چرا که ترس و جبن ریشه شیطانی دارد، در حالی که شجاعت دارای ریشه ایمان است و مومن نیز با اتکا به همین اصل و توکل بر قدرت خدا در همه صحنه ها پیروز می شود.

در آيه 200 سوره آل عمران خداوند ضمن دعوت همه مومنان به «صبر» و «مصابره»، به آنها 4 دستور می دهد: نخست، «صبر» و استقامت در برابر حوادث و مشكلات؛ دوم، «مصابره» به معنى صبر و استقامت در برابر صبر ديگران؛ سوم، «مرابطه» که معمولاً به معنى مراقبت از مرزها مى آيد. آخرين دستور نیز، تقواى الهى است كه مانند چترى بر همه دستورهاى سابق سايه مى افكند و هنگامى كه «صبر» و «مصابره» و «مرابطه» به دور از هر گونه رياكارى و اغراض شخصی، آميخته با تقوا گردد، سبب فلاح و رستگارى و نجات در دنيا و آخرت مي شود.

«جهادهاى اسلامي» سه نوع است: 1. جهاد ابتدائي. خداوند برنامه هاى سعادت بخش خود را از طريق پيامبران به مردم ابلاغ مي كند، حال اگر فرد يا جمعيتى مانع دعوت انبياء شوند، آنها حق برخورد مسالمت آميز و در صورت لزوم توسل به زور براي رفع موانع دارند. 2. جهاد دفاعى. وقتي جنگ بر فرد يا جمعيتى تحميل شود به آنان حق دفاع داده مي شود. 3. جهاد براى نابودي شرك و بت پرستى. اسلام، شرك و بت پرستى را نه تنها يك دين یا عقیده عقلی و منطقی نمی داند بلكه آن را نوعي خرافه و بيمارى فكرى و اخلاقى مي داند كه بايد ريشه كن شود.

«کتمان سر»، آثار و دلایل قابل ملاحظه ای دارد. مانند: 1- عدم توانايى طرف مقابل بر تحمل آن سرّ؛ مانند داستان خضر(ع) و موسی(ع) که در قرآن آمده است. 2- گاه پنهان بودن سرّ به نفع مردم است؛ مانند مخفی بودن زمان مرگ انسان ها. 3- گاه افشاى سرّ سبب سوء استفاده دشمن مى گردد. 4- گاه افشاى سرّ سبب برانگيختن حسادت مى شود. 5- گاه کتمان سر، سبب حفظ آبروی افراد می شود، و... . لذا امام(ع) مى فرمايد: «هر كس سرّ خود را بپوشاند اختيارش به دست خود اوست» معلوم مي شود كه «كتمان سرّ» داراى چه فلسفه هاى گوناگون و مثبتی است.

«مروان بن حَكَم» از دشمنان سرسخت امام على(ع) بود. پدرش «حَكَم» به خاطر كارشكنى هاى مكرّر بر ضدّ پيامبر(ص) به طائف تبعيد شد و مورد نفرين ایشان قرار گرفت. خليفه سوم، حَكَم را به مدينه آورد و جزو خواص خود كرد. مروان بعد از قتل عثمان، با على(ع) بيعت كرد؛ ولى خيلي زود به اصحاب جمل پيوست و در جنگ اسير شد و بعد از آزادي به معاويه پيوست. او بعد از معاوية بن يزيد به خلافت رسيد و تصميم گرفت خلافت را بعد از خود به فرزندش عبدالملك و سپس عبدالعزيز بسپارد و سرانجام توسط همسرش كه مادر خالد بن يزيد بود كشته شد.

پيامبر اكرم(ص) براي مؤمن هشت نشانه برشمردند: مؤمن كسي است كه در مقابل طوفان‌هاى حوادث با وقار است، در برابر بلاها صبور و در حال آرامش شكرگذار است و به روزى خدا قانع و در برابر دشمن به عدالت رفتار مي كند و چيزي را به دوستان خود تحميل نمي كند و خودش را به زحمت مى‌اندازد تا مردم از دست او در آسايش باشند.

علمای اخلاق برای «حسد» سرچشمه های زیادی ذکر کرده اند از جمله: عداوت، کبر، حُبّ ریاست، احساس حقارت و ...؛ ولی فراتر از این ها حسد ریشه هایی در عقاید انسان نیز دارد؛ در واقع می توان گفت حسودان گرفتار نوعی تزلزل در پایه های ایمان به توحید افعالیِ پروردگار و حکمت و قدرت او هستند، چه این که انسانی که به این اصول مومن باشد می داند تقسیم نعمت ها از سوی خداوند حسابی دارد و بر طبق حکمتی است، پس باید به قسمت و تقدیر خداوند در میان بندگانش راضی و خشنود باشد.

از جمله نشانه هاي حسود اين است كه هنگامی که بشنود نعمتی به دیگری رسیده غمگین می شود، هر چند آثاری از خود بروز ندهد، گاه فراتر رفته زبان به غیبت و عیبجویی می گشاید، گاه از این هم فراتر رفته به دشمنی و عداوت و کارشکنی بر می خیزد. در آیات و روایات نیز اشارات روشنی در این مورد آمده، از جمله امام علي(ع) می فرمايد: «برای شناخت حسود همین بس که او غمگین شود؛ در حالی که تو شادمان هستی».