آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در اندرز مهمی به فرزندش می فرماید: «هرگز كسى را به مبارزه دعوت مكن؛ ولى اگر كسى تو را به مبارزه فرا خواند اجابت کن؛ زيرا دعوت كننده به مبارزه ستمكار و ستمكار در هر حال مغلوب است»، این سخن امام(ع) ناظر به میدان جنگ است؛ زیرا پذیرفتن این چنین دعوتي در غیر میدان جنگ، نه تنها مطلوب نیست؛ بلكه حرام است. از سویی مسلمانان دستور داشتند آغازگر جنگ نباشند، اما در صورتى كه كسى از لشكر دشمن در وسط ميدان قرار می گرفت و مبارز می طلبيد، سكوت در برابر او جايز نيست؛ زيرا چنين سكوتى مساوى با شكست است.

امام(عليه السلام) در حکمت 233 «نهج البلاغه»، اندرز مهمى به فرزندش مى دهد و مى فرمايد: (هرگز كسى را به مبارزه دعوت مكن [و آغازگر جنگ مباش]؛ ولى اگر كسى تو را به مبارزه فرا خواند اجابت كن [و سستى در جهاد با دشمن مكن]؛ زيرا دعوت كننده به مبارزه، ستمكار و ستمكار در هر حال مغلوب است)؛ «لَا تَدْعُوَنَّ إِلَى مُبَارَزَةٍ، وَ إِنْ دُعِيتَ إِلَيْهَا فَأَجِبْ، فَإِنَّ الدَّاعِيَ إِلَيْهَا بَاغَ، وَ الْبَاغِيَ مَصْرُوعٌ». «مبارزة» به معناى جنگ تن به تن است و «باغى» به معناى ستمگر و «مصروع» به معناى شكست خورده بر زمين افتاده است.
شايد بعضى از شارحان چنين پنداشته اند كه اين سخن اشاره به جنگ هاى تن به تن در بيرون از دايره جهاد است در حالى كه هرگز چنين نيست. هرگاه كسى ما را در غير ميدان جهاد به مبارزه طلبد نه تنها پذيرش دعوت او مطلوب نيست؛ بلكه حرام است، زيرا القاى نفس در تهلكه است تنها جايى كه مى توان دعوت به مبارزه را پذيرفت، ميدان جهاد است؛ زيرا در آغاز بسيارى از ميدان هاى جهاد، جنگ هاى تن به تن انجام مى شد، كسى از لشكر دشمن بيرون مى آمد و مبارز مى طلبيد، ديگرى در برابر او قرار مى گرفت و سرانجام يكى از آن دو بر خاك مى افتاد. مسلمانان دستور داشتند آغازگر مبارزه در ميدان هاى جنگ نباشند، ولى در صورتى كه كسى از لشكر دشمن در وسط ميدان قرار گرفت و مبارز طلبيد، سكوت در برابر او جايز نيست؛ زيرا چنين سكوتى مساوى با شكست به شمار مى آيد و مى دانيم اميرمؤمنان(عليه السلام) كراراً در ميدان هاى جنگ با دشمنان اسلام به مبارزه طلبيده شد و امام(عليه السلام) در برابر حريف خود قرار گرفت و او را از پاى در آورد كه بارزترين نمونه آن ميدان جنگ خندق و قرار گرفتن در مقابل «عمرو بن عبدود» است؛ زيرا او بارها در وسط ميدان، مبارز طلبيد و هيچ كس جرأت نكرد در مقابل او ظاهر شود و اميرمؤمنان(عليه السلام) بارها از پيغمبر(صلى الله عليه وآله) تقاضا كرد كه اجازه دهد در برابر او قرار گيرد و پيامبر(صلى الله عليه وآله) براى اين كه ديگران را آزمايش كند رخصت نمى داد؛ ولى آخرين بار اجازه داد و آن حضرت در برابر عمرو قرار گرفت و با مبارزه اى قهرمانانه او را بر خاك افكند و حديث معروف «لَضَرْبَةُ عَلِىٍّ يَوْمَ الْخَنْدَقِ أفْضَلُ مِنْ عِبادَةِ الثَّقَلَيْنِ»(1)؛ (ضربه اى كه على(عليه السلام) در روز خندق [بر پيكر عمرو بن عبدود] وارد كرد از عبادت جن و انس بالاتر است) را بيان فرمود.(2)