معمولا وقتى انسان ها نتیجه اعمال زشت خود را دراین دنیا مشاهده مى کنند، دوراه در پیش دارند; «لجاجت» یا «باز گشت». برخى که این حوادث همانند زنگ خطر، آنها را از خواب غفلت بیدار مى کند، این بلاها را لطفى از ناحیه پروردگار تلقّى مى کنند و از خطاها و اشتباهات گذشته شرمنده و خجل مى شوند و به درگاه خداوند باز مى گردند و توبه مى کنند و خداوند هم بدون شک الطافش را شامل چنین انسان هایى خواهد کرد.
عدّه اى دیگر که خواب آنها بسیار عمیق است و هیچ چیز جز مرگ آنها را از این خواب غفلت بیدار نمى کند; نه تنها این حوادث آنها را بیدار نمى کند و در ادامه راه خطا و اشتباه خود متوقفّ نمى شوند، بلکه بر سرعت خود در راه معصیت الهى مى افزایند و راه لجاجت را مى پیمایند، اینها در حقیقت با سعادت خود لجاجت نموده و هر چه به پیش مى روند، امید به نجات آنها کمتر مى شود و از رحمت حق دورتر مى شوند.
لجاجت، ناشى از رذائل اخلاقى است که سرچشمه اصلى آن جهل و نادانى انسان است و ثمرات شوم و نامیمونى را در طول تاریخ براى افراد و جوامع به بار آورده است.
طبق برخى از روایات، «اصحاب الجنّه» راه اوّل را انتخاب کردند و دست به دامان لطف الهى زده و از گذشته خود توبه کردند و خداوند هم به آنها الطاف فراوانى کرد.
افرادى مانند ابولهب ها، ابوسفیان ها و معاویه ها، راه لجاجت را در پیش گرفتند و ملعون تمام خوبان تا روز قیامت گشتند.
1 . شرح مباحث مربوط به «لجاجت» را در کتاب «اخلاق در قرآن»، جلد دوم، صفحه 211 به بعد مطالعه فرمائید.
