«ضَرَبَ اللّهُ مَثَلا رَجُلا فیه شُرَکاءُ مُتَشاکِسوُنَ» ـ خداوند مشرکان را به برده اى تشبیه کرده است که داراى چند ارباب و مولى است که پیوسته با یکدیگر اختلاف و کشمکش دارند.
متشاکسون از مادّه «شَکَسَ» به معناى اختلاف، نزاع، کج خلقى، بد رفتارى و جرّ و بحث است. ارباب هاى مختلف و متعدّد این برده، دائماً با یکدیگر اختلاف و نزاع و جرّوبحث دارند و به این برده هر کدام دستورى مى دهند; چنین برده اى متحیّر و سرگردان است; زیرا یکى مى گوید به فلان مکان برو! دیگرى مى گوید نرو! یکى مى گوید امروز استراحت کن! و دیگرى مى گوید امروز باید تمام وقت کار کنى! یکى مى گوید به سفر برو! دیگرى مى گوید به سفرنرو! و... این از یک سو; از سوى دیگر به هنگام رفع حاجات و نیازمندى هاى روزانه اش نیر دچار سرگردانى است; چون هریک از اربابها مخارج این برده را به عهده دیگرى مى گذارد. خلاصه این که، زندگى چنین برده اى، که اربابهاى مختلفى دارد، مختل و تکلیفش نامعلوم است.
مَثَل مشرکان، مثل چنین غلام و برده اى است; زیرا بت پرستان دل در گرو بت هاى گوناگون داده اند و هدفشان در زندگى نامشخّص است; معلوم نیست که خود را در سایه چه کسى باید قراردهند، مشرکان هرروز دلشان در گرو یک چیز است، همانند انسان هاى نا موفقّى که هرروز دوستى انتخاب مى کنند و روز دیگر ارتباط دوستى را با او مى گسلند و با دیگرى دوست مى شوند و زندگى را به همین صورت ادامه مى دهند.
امروز پاى این پرچم سینه مى زنند; فردا از آن جدا مى شوند و پاى پرچم دیگرى سینه مى زنند; امروز دل در گرو مقام دارد و فردا به ثروت خود وابسته است، روز دیگر از هر دو مى بُرد و به شهرت روى مى آورد، یک وقت چشم باز مى کند که عمرش تمام شده است.
«وَ رَجُلا سَلَماً لِرَجُل» ـ امّا مثل موحّدان و انسان هاى خدا پرست، مَثَل غلام و برده اى است که تسلیم یک ارباب و آقاست; چنین برده اى تکلیفش مشخّص و معلوم است و دچار تحیّر و سرگردانى نیست. هرآنچه آقایش بگوید، اطاعت مى کند. در مورد احتیاجات و نیازمندیهایش نیز تکلیفش مشخّص و روشن است.
آرى! موحّدان دل به یک معبود، مقصود، پناهگاه، یار و یاور بسته اند و در مشکلات به خداوند یکتا پناه مى برند و حوایج و نیازمندیهاى خود را فقط از او طلب مى کنند; امیدشان به اوست و سر بر فرمان او نهاده اند و تکلیفشان روشن و مشخّص است و تنها به وظیفه الهى مى اندیشند!
اى انسانها! در سایه چنین خدایى قرار بگیرید و از نور الهى بهره مند گردید و مسیر زندگى خود را با آن روشن سازید; چرا که تمام قدرت ها و عزّت ها و ذلّت ها به دست اوست; اگر تمام دنیا چیزى را اراده کنند و او چیز دیگرى، اراده او محقّق مى شود.
فرعون تصمیم گرفت حضرت موسى(علیه السلام) را در شکم مادر از بین ببرد، تمام امکاناتش را بسیج کرد; شکم بسیارى از زنان حامله را پاره کرد; نوزادان زیادى را به قتل رسانید; جنایات بى شمارى مرتکب شد; ولى از آنجا که خداوند چیز دیگرى اراده کرده بود، فرعون موفّق نشد و خداوند حضرت موسى(علیه السلام) را در دامان خود فرعون پرورش داد. پس ما باید دل به چنین خداوند قادرى ببندیم.
«اَلْحَمْدُ لِلّهِ; هر گونه ستایش مخصوص خداوند است!» ـ چرا که او خالق و او رازق و او حافظ و او هادى است و همه چیزها از ذات پاک اوست!
«بَلْ اَکْثَرُهُمْ لا یَعْلَمُونَ; ولى اکثر آنها ]مشرکان[ نمى دانند!» ـ چرا که طغیان شهوات آنها را از درک حقایق باز مى دارد!
