در قسمت اوّل آیه مثل، توصیف ویژگیهاى اصحاب راستین پیامبر(صلى الله علیه وآله)را در تورات مطالعه کردیم و ضمناً معلوم شد که تورات وانجیل نه تنها از پیامبراسلام(صلى الله علیه وآله)سخن گفته و نشانه هاى او را بیان نموده، بلکه ویژگیها وصفات شایسته یاران حقیقى پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله)را نیز شرح داده است.
در ادامه آیه شریفه، خداوند مثل پیروان حقیقى خاتم الانبیاء(صلى الله علیه وآله)را در انجیل بیان مى کند که به شرح آن مى پردازیم:
«وَ مَثَلُهُمْ فِى الاِنْجِیِلِ کَزَرْع» ـ مثل پیروان صادق و مخلص پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله)، در کتاب آسمانى مسیحیان; یعنى انجیل، مثل مزرعه و زراعتى است که داراى ویژگى هاى پنجگانه است.
1 ـ «اَخْرَجَ شَطْلئَهُ» ـ «شَطَأَ» در لغت عرب دومعنى دارد: نخست به جوانه هایى اطلاق مى شود که در کناره گیاهان یادرختان مى روید و کم کم رشد و نموکرده و مستقل مى شود.
دیگر این که به نوزادان حیوانات که بر اثر زاد و ولد، زیاد مى شوند اطلاق مى شود; بنابراین شَطَأَ به معناى زایندگى، بالندگى، فزایندگى، گستردگى و مانند آن است.
زراعتِ مورد مثل، اوّلین ویژگى اش این است که تنها و محدود نیست; بلکه جوانه مى زند و زاینده است; به عبارت دیگر، عقیم و نازا نسیت; بلکه همواره در حال تولید و تکثیر است.
2 ـ «فَآزَرَهُ» ـ «آزر و موازرت» به معناى حمایت و تقویت است; «وزیر» را از آن جهت وزیر مى گویند که از«شاه» حمایت مى کند و او را تقویت مى نماید. على(علیه السلام)از آن جهت و زیر پیامبر (صلى الله علیه وآله)نامیده شد که حامى آن حضرت بود و در راه تقویت دین او تلاش کرد.
زراعت مورد مثل، نه تنها رشد و بالندگى و زایندگى دارد و جوانه هایى مى زند; بلکه همواره آن جوانه ها را مورد حمایت خود قرار مى دهد، موانع آن را از سرراهش بر مى دارد و نیاز هایش را به او مى رساند، هم حمایتش مى کند و هم او را مورد تقویت قرار مى دهد.
3 ـ «فَاسْتَغْلَظَ» ـ ویژگى سوم آن مزرعه این است که جوانه هایى که مورد حمایت باغ قرار گرفته، کم کم محکم مى شوند و در سایه حمایت و تقویت مزرعه، استحکام مى یابند.
4 ـ «فاَسْتوى عَلى سُوقِهِ» ـ حمایت و تقویت از این جوانه ها تا آنجا ادامه مى یابد که کم کم اینهااحساس استقلال مى کنند و روى پاى خود مى ایستند و دوران وابستگى آنها به سر آمده و خود اینها شروع به جوانه زدن مى کنند و جوانه هاى آنها نیز به همان شکل سابق مراحل سه گانه «حمایت» و «استحکام» و «استقلال» را سپرى مى کنند.
5 ـ «یُعْجِبُ الزُّراعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفّارَ» ـ رشد و نمو و تولید و تکثیر این مزرعه با برکت، بقدرى زیاد و چشمگیر است که زراعت کاران و کشاورزان را در حیرت و شگفتى فرو مى برد، به گونه اى که آنها از تعجّب انگشت بر دهان مى گذارند; زیرا که برخى از این درختان و گیاهان در مدّت کوتاهى سراسر باغ را مى پوشاند ولى در مقابل، کافران در خشم فرو مى روند.
«وَعَدَاللّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ مِْنهُمْ مَغْفِرَةً وَاَجْراً عَظِیماً» ـ خداوند متعال فقط به یاران و اصحابى از پیامبر که اوّلا، ایمان آورده و اعتقادات، خود را اصلاح کرده باشند و ثانیاً، اعمال و کردار شایسته داشته باشند و آن اعتقادات، افعال آنها را به سمت صلاح حرکت دهد، وعده غفران و بخشش و اجرعظیم و بزرگ داده است; نه به تمام یاران و اصحاب پیامبر!
به عبارت دیگر، کلمه «منهم» ـ به اصطلاح ادباى عرب ـ «تبعیضیه» است و شامل برخى از اصحاب پیامبر(صلى الله علیه وآله) که صفات آنها در ذیل آیه آمده است، مى گردد; نه همه اصحاب پیامبر(صلى الله علیه وآله).
خلاصه این که، طبق این آیه شریفه برخى از اصحاب پیامبربه مزرعه اى زاینده و بالنده تشبیه شده اند و بخاطر ایمان و عمل صالح شان، بشارت «مغفرت» و «اجر عظیم» داده شده اند.
