«وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَیاةِ الدُّنیا» ـ اى پیامبر ما! براى مسلمانان در مورد زندگانى دنیا که در آن غوطهور شده اند، مثالى بزن!
خداوند چرا این مثال را در اینجا مطرح کرده است؟ شاید علّت آن آیات دوازدهگانه قبل از آن باشد که در آن آیات عاقبت دنیا پرستان و کسانى که غرق در زندگى مادّى گشته اند، بیان شده است و به دنبال آن، براى روشن شدن حقیقت زندگى دنیا این مثال مطرح شده است.
«کَمآء أنْزَلْناهُ مِنَ السَّمآءِ» ـ این آب از آسمان نازل مى شود و بر سراسر زمین ـ هم بر زمین هاى نمکزار و هم بر زمین هاى شیرین و آماده ـ مى بارد; ولى بهره همه زمین ها یکسان نیست; بلکه این نعمت الهى در برخى از زمین ها مایه عذاب الهى و در برخى دیگر عامل حیات مى شود!
«فَآخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الاَرْضِ» ـ آبى که از آسمان نازل مى شود و بر زمین هاى شیرین و آماده مى بارد; گیاهان زیبا و پر طراوت و با نشاط فراوانى را مى رویاند. گیاهان مختلف و متفاوتى که هرکدام از آنها، نشانه اى از قدرت بى انتهاى پرودگار است. آب زلال و صاف باران و زمین آماده رویش که مایه سرسبزى درختان و گیاهان است، منظره دل انگیز و خیره کننده اى را در فصل بهار و تابستان به نمایش مى گذارد که چشم حقیقت بین هر بیننده اى را به تحسین وا مى دارد.
«فَأَصْبَحَ هَشِیماً تَذْرُوهُ الرِّیاحُ» ـ امّا این طراوت و سرسبزى و نشاط، که چهره زمین خاکى را زیبا کرده است، عمرى کوتاه دارد; زیرا پس از چند صباحى که فصل بهار و تابستان سپرى شود، کم کم سرسبزى و نشاط جایشان را به زردى و مرگ مى دهند و با وزش بادهاى سرد پائیزى که پیام آور مرگ ظاهرى طبیعت است، برگ هاى زرد درختان که روزى زیبایى و سرسبزیشان را به رُخ طبیعت مى کشیدند، با کوچکترین حرکتى از شاخه جدا گشته و با چندین چرخش بر زمین رها مى شوند تا در دل خاک مدفون گردند.
«وَ کانَ اللّهُ عَلى کُلِّ شَىء مُقْتَدِراً» ـ البتّه این تغییر و تحوّلات و دگرگونى ها در مورد موجودات جهان و انسان است که از حیث وجود و بقا، فقیر و محتاج به قدرت خداوند هستند; ولى ذات حق تعالى، در هرحال مقتدر و توانا است و گذر زمان و تحوّلات فصلى و جوّى، هیچ تأثیرى در وجودش ندارد و در واقع این خداوند است که در اوج اقتدار و قدرت باعث تحوّلات عالم هستى مى شود و همه چیز جز ذات پاکش در تغییر است.
آرى! خداوند بر همه چیز قادر و تواناست!
«أَلْمالُ وَ البَنُونَ زینَةُ الْحَیوةِ الدُّنیا» ـ مال و فرزند، که سرمایه زندگى انسان است، نیز همانند گیاهان است که در دوره اى از زندگى شاید مایه زیبایى و مباهات گردد; ولى اینها، چیزى نیست که بتوان بر آن تکیه و اعتماد کرد تا در دنیا و آخرت موجب نجات انسان باشند.
«وَ الْباقِیاتُ الصّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیرٌ اَمَلا» ـ آنچه را که مى توان به عنوان پشتوانه مورد استفاده قرار داد و به آن امید بست و ذخیره خوبى در نزد خداوند متعال دانست، کارهاى شایسته ماندگارى است که در این آیه شریفه به عنوان «باقیات صالحات» مطرح شده است.
آرى! اعمال نیک و ارزش هاى پایدار و شایسته، پشتوانه معتبر و قابل اعتمادى براى انسان است که رنگ جاودانگى دارد و پائیز و مرگ ندارد.
