سؤال : آیا زندگى دنیا در آیه شریفه به گیاهان و درختان با طراوتى که عمر کوتاه آن با آمدن پائیز به پایان مى رسد، تشبیه شده است ـ همان گونه که شرح آن گذشت ـ یا به بارانى که از آسمان به صورت صاف و شفّاف نازل مى شود تشبیه شده است؟
اگر مراد صورت دوم باشد، باید ببینیم که چه وجه شباهتى بین زندگى دنیا و باران وجود دارد؟
پاسخ : انصاف این است که هر دو معنى صحیح و هر دو تشبیه درست مى باشد که شرح تشبیه زندگى دنیا به گیاهان به طور مفصّل گذشت; امّا وجه تشبیه به باران این است که باران از آسمان فرو مى ریزد و در درون کالبد گیاهان و درختان قرار مى گیرد و به آنها جان و نیرو و نشاط مى بخشد و گل و گیاهان زیبا و سرسبزى مى رویاند; ولى پس از مدّت کوتاهى که عمر گیاهان به پایان مى رسد، آب موجود در آن نیز تبخیر گشته و کالبد بى جان و زرد و بى طراوت گیاهان را ترک مى کند و دو باره به آسمان باز مى گردد و همین امر باعث نابودى و از بین رفتن گیاهان مى شود.
آرى! باران از آسمان مى آید تا ضمن رسوخ در جان موجودات به آنها حیات بخشد. و پس از چندى به آسمان باز مى گردد «إنّا لِلّهِ وَ إنّا إلَیْهِ راجِعُونَ» تا سنّت بازگشت به اصل خویش را حفظ کند.
هدف از تشبیه زندگى دنیا به آب باران این است که به انسان بفهماند که اى انسان! روح تو نیز همانند آب باران از عالم بالا آمده و در درون جسم و کالبد مادّى ات قرار گرفته است; پس اى انسان! از لحظات زندگى ات بهترین استفاده را بکن و تلاش نما که در طول عمر کوتاهى که دارى با انجام اعمال نیک و صالح و اطاعت و بندگى محض در برابر ذات حق تعالى توشه اى برگیرى که ذخیره سفر آخرت و پرواز به سوى سراى عقبى و عالم علیا باشد. پس قدر لحظات زندگى زود گذر دنیا را بدان و از آن نهایت استفاده را ببر!
یکى از دانشمندان، روح انسان ها را به غوّاصانى تشبیه مى کند که براى یافتن جواهرات و لؤلؤ و مرجان ها ناچارند که به اعماق دریاها فرو روند و این امر ممکن نیست مگر این که وزنه سنگینى را به پایشان ببندند و به اعماق دریاها فرو روند و پس از یافتن جواهرات و لؤلؤ و مرجان ها، آن وزنه ها را از پایشان جدا نمایند تا بتوانند دو باره به سطح آب بازگردند.
انسان نیز در این عالم مانند همان غوّاصان دریاست که به دنبال جواهرات معنوى که همانا کسب مقامات انسانى و کمالات اخلاقى و طاعت و بندگى در برابر یکتاى بى همتاست، در دریاى موّاج هستى غوطه ورند تا ایّامى را در بند و اسارت تن خاکى و زخارف دنیوى سپرى نمایند; امّا در این مسیر، آن انسانى موفّق و پیروز خواهد بود که هم صید خوبى کرده باشد و هم به آسانى خویشتن خویش را از قید و بند تن خاکى رها نموده و به سوى سراى باقى آزادانه پر و بال گشاید.
1 . سوره بقره، آیه 156.
