خطر منافقین در هر جامعه اى، از هر دشمنى بیشتر است. دشمنانى که علناً اعلان جنگ مى دهند و به اصطلاح شمشیر را از رو مى کشند، خطر آنها به مراتب کمتر از اهل نفاق و دو چهرگان است; زیرا هنگامى که انسان دشمن را بشناسد، خود را در مقابل او آماده مى کند و با تجهیزات کامل و آمادگى تمام به استقبال او مى رود; ولى دشمنان نا شناخته، دشمنان دوست نما، دشمنانى که در لابه لاى دوستان پنهان شده و سنگر گرفته اند، ناگهان انسان را غافلگیر مى کنند; در حالى که آمادگى مقابله به هیچ وجه نیست.
به این جهت، همواره منافقین در هر جامعه اى خطرناکترین دشمنان آن جامعه بوده اند. اگر تاریخ اسلام را ورق بزنیم و بررسى مختصرى بنمایم، خواهیم دید که اسلام بیشترین ضربه ها را از منافقین تحمّل کرده است. در تاریخ اسلام حوادث دردناک فراوانى یافت مى شود که منشأ آن منافقان بوده اند و اگر همه آنها جمع آورى گردد، کتاب آموزنده خوبى خواهد شد. در اینجا به چند نمونه آن اشاره مى کنیم:
الف : داستان إفک!
از مجموع آیات یازدهم تا شانزدهم سوره نور استفاده مى شود که در زمان پیامبراسلام(صلى الله علیه وآله)زن بى گناهى که از اهمّیّت ویژه اى در جامعه آن روز برخور دار بود توسّط یکى از منافقان مورد اتّهام عمل منافى عفّت قرار گرفت و این شایعه به منظور لکّه دار کردن حیثیّت پیامبراسلام(صلى الله علیه وآله)، توسّط سایر منافقین در جامعه پخش شد. گروهى از منافقان به ظاهر مسلمان، قصد داشتند از این حادثه بهره بردارى غرض آلودى به نفع خویش و ضرر جامعه اسلامى کنند که آیات فوق نازل شد و توطئه آنها را افشا کرد.
ب : کار شکنى منافقین در حدیبیّه
پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) در سال ششم هجرت تصمیم گرفت که به اتّفاق مهاجرین و انصار و سایر مسلمانان به عنوان مراسم «عمره» به سوى مکّه حرکت کند. حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) به مسلمانان اطّلاح داده بود که من در خواب دیده ام که همراه یارانم وارد «مسجدالحرام» شده ایم و مشغول مناسک عمره هستیم. مسلمانان به سوى مکّه حرکت کرده و در «ذوالحلیفه» نزدیک مدینه احرام بستند و با تعداد زیادى شتر براى قربانى حرکت کردند. وضع حرکت پیامبر(صلى الله علیه وآله) بخوبى نشان مى داد که هدفى جز انجام این عبادت بزرگ ندارند. به این جهت اسلحه اى جز شمشیر، که سلاح هر مسافرى بود، همراه نداشتند. مسلمانان حرکت خود را ادامه دادند تا این که وارد سر زمین حدیبیّه شدند.
قریش از حرکت مسلمان ها به سوى مکّه با خبر شد و راه را بر پیامبر(صلى الله علیه وآله)بست و مانع انجام مناسک عمره مسلمانان شد. پس از حوادث مختلفى، صلح حدیبیّه بین پیامبر(صلى الله علیه وآله) و قریش بسته شد.
در هنگام تنظیم قرار داد «سهیل بن عمرو» نماینده قریش با نوشتن «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرِّحیمِ» و «مُحَمَّدٌ رَسُوُلُ اللّهِ» در ابتداى قرار داد مخالفت کرد.
این مسائل باعث نغمه هاى شومى از سوى منافقین شد. آنها با این بهانه شروع به جنجال آفرینى کردند; مثلا گفتند: یا رسول اللّه! این چه خوابى بود که شما دیدید!
این چه زیارتى بود که به ماوعده دادید!
این چه امتیازى است که به کفّار مى دهید!
این اعتراضات و غوغاها و جنجال ها به جایى رسید که حتّى به کلام الهى که از صلح حدیبیّه به فتح المبین تعبیر کرده است اعتراض شد. یکى از اصحاب خطاب به پیامبر(صلى الله علیه وآله) عرض کرد: «این چه فتحى است که ما را از زیارت خانه خدا باز داشتند و جلوى قربانى ما را گرفتند!» تا جایى که بعضى از منافقین گفتند: هیچ روزى به اندازه امروز در پیامبرى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) شک نکردیم!
در حالى که صلح حدیبیّه یکى از بزرگترین پیروزى هاى مسلمانان بود و آثار مثبت فراوانى به دنبال داشت.
ج: ترور نافرجام پیامبراسلام(صلى الله علیه وآله) توسّط منافقان!
در راه باز گشت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) از تبوک به سوى مدینه، تعدادى از منافقان تصمیم گرفتند که شتر پیامبر(صلى الله علیه وآله)را از فراز گردنه اى که در میان راه مدینه و شام قرار داشت، رم دهند و حضرت را در دل درّه اى بیفکنند.
هنگامى که سپاه اسلام به نخستین نقطه گردنه رسید، پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: هر کسى مایل است، مى تواند مسیر خود را از وسط بیابان قرار دهد; زیرا بیابان وسیع است، ولى خود پیامبر(صلى الله علیه وآله) در حالى که «حذیفه» شتر او را مى راند، و «عمّار» مهار آن را مى کشید، از گردنه بالا رفت. هنوز پیامبر(صلى الله علیه وآله) مقدار زیادى از گردنه بالا نرفته بود که به پشت سر خود نگاه کرد. در نیمه شب مهتابى، سوارانى را دید که از پشت سر، او را تعقیب مى کنند و براى این که شناخته نشوند، صورت خود را پوشانیده و آهسته آهسته مشغول سخن گفتن هستند، پیامبر(صلى الله علیه وآله) عصبانى شد، نهیبى بر آنها زد و به «حذیفه» دستور داد با عصاى خود شتران آنها را بر گرداند.
نهیب رسول خدا(صلى الله علیه وآله) رعب شدیدى در دل آنها افکند و فهمیدند که پیامبر از نقشه آنها با خبر شده است، به این جهت فوراً از راهى که آمده بودند، بازگشتند و بدینسان توطئه آنها ناکام ماند.
د : اجتماع منافقان در سقیفه!
خبر رحلت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) قلب مسلمانان را جریحه دار و دیدگانشان را اشکبار کرد. هنوز مراسم تکفین و تدفین و نماز بر جسد پاک و مطهّر برترین پیامبران الهى انجام نشده بود که عدّه اى از فریب خوردگان دنیا و منافقان دو چهره، على رغم تصریح حضرت رسول(صلى الله علیه وآله)بر وصایت حضرت على(علیه السلام)، در سقیفه بنى ساعده جمع شدند و در پاسخ به نداى شیطان، توطئه خطرناکى براى انحراف اسلام و مسلمین چیدند و متأسّفانه این بار موفّق شدند و بزرگترین ضربه را بر پیکره اسلام وارد کردند. اَلّلهُمَ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِم ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ آخِرَ تابِع لَهُ عَلى ذلِکَ.
کار شکنى ها و توطئه ها و ضربات منافقان، بیش از آن است که قابل شمارش باشد. همین منافقین معاویه ها را بر سر کار آوردند و آن همه جنایات را توسّط امثال او آفریدند! همین منافقین امام على(علیه السلام) و امام حسن(علیه السلام) را خانه نشین کردند! منافقین فاجعه کربلا را آفریدند و بهترین انسان ها را در کربلا به مسلخ بردند. و...
خلاصه این که منافقان براى هر جامعه اى و از جمله اسلام، خطرناکترین دشمن محسوب مى شوند; به همین جهت، در آیات قرآن مجید، بیشترین حملات به این دو چهره گان شده است و خداوند متعال در سوره هاى مختلف از جمله سوره منافقین، توبه، بقره، احزاب و برخى سوره هاى دیگر قرآن به افشاى چهره واقعى آنها پرداخته است.
پروردگارا! اسلام و مسلمانان را از شرّ منافقان حفظ فرما و آنان را رسوا گردان!
* * *
1 . در مورد این که زن مورد اتّهام چه کسى بود و تهمت از سوى کدامیک از منافقین بود؟ مباحث مختلفى مطرح شده است که نمى توان دقیقاً نام شخص خاصّى را مطرح کرد. توضیح بیشتر را در تفسیر نمونه، جلد 14، صفحه 387 تا 394 مطالعه فرمائید.
2 . مراسم «عمره مفرده» را در هر ماهى از سال مى توان انجام داد; برخلاف «حجّ تمتّع» که فقط در ماه ذى الحجّه انجام مى شود. شرح بیشتر پیرامون عمره مفرده را در مناسک حجّ حضرت آیة اللّه العظمى مکارم شیرازى، مسئله 353 به بعد مطالعه فرمائید.
3 . «ذُوالْحُلَیْفَه» به دو مکان از سر زمین حجاز گفته مى شود:
الف: روستایى نزدیک مدینه که مسجد شجره در آن قرار دارد و آن میقات کسانى است که از مدینه منوّره عازم حج هستند.
ب : نام مکانى بین «حاذة» و «ذات عرق» از اراضى «تهامه» نیز مى باشد; ولى منظور از آن، در اینجا همان مکان اوّل است. (مجمع البحرین، جلد 5، صفحه 40)
4 . یکى از اعمال واجب حجّ تمتّع قربانى است که بهتر از همه شتر و متوسّط آن گاو و کمترین آن گوسفند است. شرح بیشتر را در مناسک حج حضرت آیة اللّه الظمى مکارم شیرازى (مدّ ظلّه) مسئله 287 به بعد مطالعه فرمائید.
5 . حدیبیّه در عصر و زمان ما حدود 17 کیلومتر با مکّه فاصله دارد و دورترین حدّ حرم است.
6 . این تعبیر در اوّلین آیه سوره فتح (سوره 48) دیده مى شود.
7 . تفسیر نمونه، جلد 22، صفحه 16.
8 . مشروح این داستان و آثار و پیامدهاى آن را در تفسیر نمونه، جلد 22، صفحه 9 به بعد مطالعه فرمائید.
9 . فروغ ابدیّت، جلد دوم، صفحه 404.
10 . مشروح این ماجراى غم انگیز را در کتاب «اسرار آل محمّد» مطالعه فرمایید.
