اولا: این رضایت کلی است و نسبت به نتیجه ایستادگی و حرکت جمعی مسلمانان در یک واقعه تاریخی ابراز شده نه اینکه فرد به فرد به صورت مشخص مشمول این رضایت شوند.
ثانیا: این رضایت مقطعی بوده و برخی از صحابه به حکم احادیث «ارْتَدُّوا عَلَى‏ أَدْبَارِهِمْ» که در منابع خود اهل سنت و در صحیحین نیز وارد شده، از شمول رضایت خارج شدند.
ثالثا: اعتقاد به عدالت همه صحابه گاهی منجر به تناقض می شود؛ مثل جایی که دو گروه از آنها در دو جبهه حق و باطل در برابر هم می ایستند.
رابعا: اعتقاد به عدالت همه صحابه و قداست آنها در زمان پیامبر(ص) سابقه ای ندارد و خلاف گزارشات قرآن از وضعیت آنها در آن دوره است.

اولا: هیچ نامی مختص به هیچ شخصیت تاریخی نیست و بسیاری از صحابه و تابعین به نام خلفای سه گانه نامگذاری شده اند.
ثانیا: مخالفت اصحاب ائمه با شخصیت هایی چون «معاویه» و «یزید» امری بدیهی است؛ با این حال بعد از عاشورا شاهد نام گذاری فرزندان برخی از ایشان به این اسامی هستیم. آیا این نام گذاری ها نشانه محبّت است؟!
ثالثا: ستم هایی که بر اهل بیت(ع) روا شده جدی تر از آن است که به صرف این نام گذرای ها تحت الشعاع قرار گیرد و اختلافات اهل بیت با خلفا نه اختلافاتی قبیله اى که اختلافاتی عقیدتى و رفتارى بود.
رابعا: این نام گذاری ها انجام شده تا دستگاه ظلم بنى اميه و بنى عباس نتوانند به اين بهانه كه شیعیان با خلفاى سه‏ گانه معارض اند، عرصه را بر آنان سخت بگيرند و دست به قتل و غارت بزنند.

پیشوایان سه مذهب غیر از ابوحنیفه، سخن صحابى را از منابع تشریع مى شمارند درحالیکه سخن کسی که در او احتمال خطا می رود حجت نیست و همه صحابه اتفاق نظر دارند که مى توان با صحابه مخالفت کرد. اما آنچه حجت است، قرآن و سنت پیامبر(ص) و اجماع مسلمین و عقل استوار است و سخن صحابى اگر مستند به پیامبر(ص) نباشد قطعاً حجت نیست.

شك نيست كه «صحابه» پيامبر(ص) از احترام خاصى برخوردارند؛ امّا اين احترام تا زماني است كه آنها از مسير واقعى اسلام منحرف نشده باشند. دخالت طلحه و زبير در ريختن خون هفده هزار مسلمان در ميدان جنگ جمل، جنگ خليفه اول با اصحاب ردّه! و غضب پيامبر(ص) نسبت به «ثعلبة بن حاطب» نمونه‌هايي از انحرافات صحابه است. پس اگر بگوییم صحابه پيامبر(ص) مرتكب هيچ گناهى نشدند و پاك بودند، انكار بديهيات است و اگر بگوییم كه با وجود انجام گناه و اعمال خلاف مورد رضايت خدا هستند، مفهومش آنست كه خدا رضايت به گناهِ آنها داده است!

گرچه در ميان صحابه افراد صادق و با تقوا فراوان بودند، ولى افراد منافق يا ناصالح نیز وجود داشتند كه پيامبر اسلام(ص) از آنها بيزارى مى جست و قرآن نیز بارها آنان را نكوهش كرده و حتى گاهى عدّه اى را لعن کرده است. بنابراین آنها در چند گروه جای می گیرند: 1. صالحان 2. مؤمنان خطاكار 3. افراد آلوده و گنهكار 4. منافقان تبهكار. بنابراین، داستان عدالت همه صحابه، افسانه اى بيش نيست كه جمعى از هواخواهان خلفاى نخستين براى قطع زبان اعتراض بر اعمال آنها، اين نغمه را سر دادند.

اولا: احادیثی که در آنها به این موضوع اشاره شده است در منابع اهل سنت بیشتر از منابع شیعه است: «إِنَّهُمُ ارْتَدُّوا بَعْدَكَ عَلَى أَدْبَارِهِمْ القَهْقَرَى».
ثانیا: احادیث انگشت شمار در منابع شیعه اکثرا ضعیف هستند و دو سه تای باقی مانده از آنها در حد خبر واحد هستند.
ثالثا: معنای درست همین دو سه حدیث باقی مانده نیز «بی وفایی امت» رسول خدا به موضوع «ولایت حضرت علی» است نه به معنای «ارتداد مصطلح فقهی».
رابعا: به نظر می رسد طرح جنجالی این موضوع برای جلوگیری از بررسی دقیق ادعای اهل سنت مبنی بر «عدالت همه صحابه» است.
خامسا: ما به «ارتداد همه صحابه» قائل نيستيم؛ ما مخالف نظريه «عدالت همه صحابه» هستيم و اين مخالفت به مقتضای آيات قرآن و شواهد تاریخی و حدیثی است.

 صحیح بخاری از ابوهریره نقل می کند: در نبرد خیبر، پیامبر(ص) به مردى از همراهانش که ادعاى مسلمانى داشت فرمود: «او اهل دوزخ است». در زمان نبرد، آن مرد سرسختانه مى جنگید و زخم بسیار برداشت، تا جایی که بعضى به تردید افتادند. او که از سوزش زخم مى نالید، با تیرهایى که همراهش بود خود را کشت. مسلمانان به پیامبر(ص) گفتند: یا رسول الله! درست فرمودید، فلانی خودکشى کرد. پیامبر(ص) فرمود: «فلانى، برخیز و اعلام کن که جز مؤمن کسى وارد بهشت نمى شود، خداوند همواره این دین را به وسیله مرد فاجر تأیید مى کند».

حارث بن سوید بن صامت در جنگ بدر حضور داشت، ولى چون مِجذَر بن زیاد را در جنگ اُحد به خاطر انتقام یک خون در زمان جاهلیت کشته بود، به دستور پیامبر(ص) قصاص شد. از این رو ابن اثیر گوید: «تردیدى نیست که پیامبر(ص)، او را در مقابل کشتن مجذر بن زیاد کشت، چون که او مجذر را در روز اُحد غافلگیرانه کشته بود».

محلم بن جنامه همراه گروهى از مسلمانان رهسپار جهاد شدند. آنان در وادىِ «اضم»، عامر بن اضبط اشجعى را سوار بر شتر دیدند، عامر به عنوان مسلمانى سلام داد. اما محلم بن جثامه به خاطر اختلافى که از پیش با وى داشت، او را کشت و شتر و وسایل او را برداشت. چون نزد پیامبر(ص) بازگشتند و خبر را بازگو کردند، این آیه نازل شد: «اى کسانى که ایمان آوردید، هرگاه در راه خدا بیرون رفتید، تحقیق کنید و به کسى که به شما سلام مى دهد نگویید که مؤمن نیستید». در تفسیر ابن کثیر آمده، پیامبر(ص) به او فرمود: «خدا تو را نیامرزد».

هدف از بررسى عدالت صحابه، شناخت شایسته از ناشایسته است، تا پژوهشگر بتواند دین را از صالحان فراگیرد و از فاسدان بپرهیزد. اما از خطیب از ابى زرعه رازى نقل شده: «هر گاه دیدى کسى به عیب جویى یکى از اصحاب پیامبر(ص) مى پردازد، بدان که او زندیق است، چرا که پیامبر(ص) و قرآن حق هستند و اینها را صحابه به ما رسانده اند و اینان مى خواهند گواهان ما را نقد کنند تا قرآن وسنت را باطل سازند، و آنان زندیق هستند». در جواب مى گوییم: رازى به برادر مسلمان خود بدگمان شده و برخى از گمان ها به تعبیر قرآن گناه است.