از ويژگي هاي دوزخ، جاودانه بودن عذاب در آن است. «قرآن» در آيات متعددي به اين مسئله اشاره كرده از جمله مي فرمايد: «كسانى كه كافر شدند و آيات ما را تكذيب كردند، اهل آتشند و در آن خلود دارند». در بعضى از آيات «قرآن» به دنبال واژه «خلود» تعبير به «ابديت» شده كه تأكيد مجددى براى آن محسوب مى شود. در آيه ديگر مسئله ابديت عذاب دوزخ براى گروهى از دوزخيان با تعبير ديگرى كه توأم با صراحت بيشترى است منعكس شده است: «اما آنها كه شقاوتمند شدند در آتش [دوزخند] و براى آنها زفير و شهيق [ناله هاى طولانى] است، هميشه در آن خواهند ماند تا آسمان و زمين برپاست».

امام علی(ع) بی تابی انسان را در برابر ضرر و زیان بيهوده دانسته، می فرماید: «اگر قرار است براى چيزى كه از دست رفته بى تابى كنى پس براى چيزى كه به تو نرسيده نيز ناراحت باش». بسيارند افرادى كه وقتي مال و مقامشان از دست رفت، ناله و فرياد سر مى دهند و روزها و گاه ماه ها و سال ها حسرت آن را مى خورند؛ اما نسبت به اموال و مقامى كه به آنها نرسيده چنان ديدى ندارند؛ در حالى كه اگر دقت كنند هر دو شبيه هم است.

«فردوس» نام باغي است كه نعمت ها در آنجا جمع است و از برترين باغ هاى بهشت است. در آنجا مقاماتى است كه فرد بهشتى در آن مقامات، توجّهى به باغ و ميوه و حور العين نكند. مقام ديگر، مقام رضوان الله است كه وقتى مى بينند خداوند از آنها راضى شده احساسشان را با هيچ چيز معامله نمي كنند.

امام علی(ع) با اشاره به سرنوشت کسانی که در انجام وظائف الهی خود کوتاهی کردند، می فرماید: «كسى كه در عمل كوتاهى كند، به اندوه گرفتار مى شود». البته ممکن است این اندوه در آستانه انتقال از این دنیا و مشاهده سرنوشت رقت بار خود باشد، از این رو فريادشان بلند مى شود و مى گويند: «پروردگارا! مرا باز گردانيد، شايد در برابر آنچه ترك كردم عمل صالحى انجام دهم». از سویی ممکن است اشاره به غم و اندوه در سراى آخرت باشد، لذا قرآن از زبان آنان مى گويد: «اى افسوس بر من از كوتاهى هايى كه در اطاعت فرمان خدا كردم».

امام علی(ع) درباره سرنوشت «دنياپرستان» می فرماید: «دژهاى محكم، صاحبان خود را تسليم مى كنند و تدبيرشان آنها را ناكام مى سازد، يا نجات يافته اى مجروحند يا مرده اى پاره پاره، يا سر از تن جدا شده، يا غرق به خون، يا پشيمانى كه هر دو دستش را به دندان مى گزد، يا حسرتمندى كه دست ها را به هم مى سايد، يا حيرت زده اى كه سر را به روى دست ها تكيه داده [و به فكر فرو رفته] يا پشيمانى كه بر اشتباهات خويش تأسف مى خورد و يا از تصميم برگشته اى [كه راه چاره را در برابر خود مسدود مى بيند]، اين در حالى است كه راه چاره بسته شده، حوادث غافلگيركننده فرا رسيده و هنگام فرار و نجات نيست».

امام علي(ع) در ترسیم ویژگی های «متّقین» می فرماید: «بدانيد اى بندگان خدا كه پرهيزكاران هم از دنياى زودگذر بهره گرفتند و هم از سراى آخرت، با اهل دنيا در دنيايشان شركت جستند؛ در حالى كه با اهل دنيا در آخرت [تاريك] آنها شراكت نكردند، آنها در دنيا بهترين مسكن را برگزيدند و بهترين خوراك ها را تناول كردند و همان لذتى را كه متنعّمان از دنيا بردند، نصيبشان شد و آنچه را جبّاران مستكبر از آن بهره گرفتند، بهره بردند، سپس آنها [پرهيزكاران] از اين جهان با زاد و توشه كافى و تجارتى پرسود، به سوى آخرت رفتند. از لذّت زهد در دنيا بهره مند شدند و يقين كردند كه در آخرت همسايگان خدايند در سرايى كه هرچه تقاضا كنند اجابت مى شود و هيچ لذّتى از آنها دريغ نمي شود».

به اعتقاد فیض کاشانی عاقبت بد دو گونه است. 1- انسان موقع مرگ دچار شک می شود و این شک حجاب بین او و خدا می شود و در نتیجه باعث عذاب دائمی شخص می گردد. 2- در لحظه مرگ علاقه زیاد به امور مادی و دنیوی از خود نشان می هد که این حالت باعث دوری از خدا می شود؛ زیرا قلبش در همان حالتِ حُبّ دنیا باقی می ماند و موجب عذاب و حسرتش می شود. تنها، کسی كه عمل صالح و محبت الهی داشته باشد می تواند در موقع مرگ از این بد عاقبتی نجات پیدا کند.

طبق آیات و روایات، آرزوی طولانی موجب آفاتی است؛ از جمله: 1- موجب قساوت قلب و دوری از خدا می شود؛ در حدیث قدسی آمده: «اى موسى، آرزوى خود را طولانى مكن كه قلب تو را قسىّ مى كند و كسى كه قلب او قسى شد از من دور است». 2- موجب فراموشی آخرت می شود؛ امام علی(ع) می فرماید: «آرزوی طولانى، آخرت را به فراموشی مى سپارد». 3 - موجب تأخیر توبه می شود؛ 4- پشیمانی و حسرت به دنبال دارد؛ 5- موجب افراط و زیاده روی می شود و ...

«حُزن» به معناي حسرت خوردن و درد كشيدن ناشي از فقدان محبوب يا فوت مطلوب است و سبب آن رغبت به مشتبهات طبيعى و ميل به مقتضيات قوه غضب و شهوت است. براي علاج اين بيمارى بايد دانست كه اين عالَم، از حيوان و نبات و جماد و ... همه در معرض زوال است و از دنيا چيزى جز امور عقلى و كمالات نفسانى باقي نمي ماند. وقتي چنين باورى حاصل شد، انسان به جاي خيالات فاسد و آرزوهاى باطل به فكر تحصيل كمالات عقلى و سعادت حقيقى مى افتد.

كار خيري كه ديگران آن را انجام داده اند و ما توفيق انجام آن را نداشتيم، در صورتي كه به آن كار راضي و خوشحال بوديم، در ثواب آن سهيم هستيم و ديگر حسرت نمي‏ بريم.