امام علي(ع) در خطبه 173 «نهج البلاغه»، می فرماید: «نبايد هيچ يك از شما به سبب از دست دادن چيزى از دنيا، همچون كنيزكان گريه سر دهد؛ بلکه با استقامت بر طاعت خدا و عمل به دستورات قرآن، نعمت خداوند را بر خود کامل کنید». در واقع امام(ع) می فرماید: اولا: نعمت های دنیا ارزشی ندارد و سرانجام از دست می رود و عجز بر از دست دادن آن کار افراد ضعیف است. ثانیا: يكى از عوامل بقا و دوام نعمت هاى خداوند، اطاعت فرمان او و احترام به قرآن و عمل به دستورات آن است.

ایشان می فرماید: «آگاه باشيد! اين دنيايى كه پيوسته آرزوي آن را داريد و به آن عشق می ورزيد، و آن نيز گاه شما را خشمگين و گاه خشنود مى سازد، منزلگاه اصلى شما نيست كه براى آن آفريده شده و به سوى آن دعوت گرديده ايد، نه دنيا براى شما باقى مى ماند و نه سلطه شما بر آن باقى مي ماند، اين دنيا گرچه از جهتى شما را فريب داده؛ ولى از جهتى ديگر شما را از بدى هايش بر حذر داشته است؛ پس به دليل هشدارهايش از فريبندگى هايش چشم بپوشيد و مظاهر هوس انگيزش را به جهت جنبه هاى هشداردهنده اش رها سازيد».

امام علي(ع) در خطبه 160 «نهج البلاغه»، برای بیدار ساختن دنیاپرستان، نسخه های عملی بسیار مفیدی از زندگی پیامبر(ص) ارائه می دهد و می فرماید: «برای تو [ای دلباخته دنیا] کافی است که روش رسول خدا(ص) را سرمشق خود قرار دهی و راهنمای خود در نکوهش دنیا و عیوب آن بشماری، با اینکه پیامبر(ص) توان و قدرت دستیابی به متاع دنیا را داشت؛ ولی خود به چنین زندگی ای مایل نبود؛ بنابراین شایسته است از آن پیشوای بزرگ پیروی کرد و زندگی خویش را با زندگی او پیوند داد».

امام علي(ع) در خطبه 160 «نهج البلاغه»، ديدگاه پیامبر اکرم(ص) را نسبت به «دنیا» چنين بيان می فرماید: «او به اندازه ضرورت از دنيا بهره گرفت و هرگز تمايلى به آن نشان نداد. پهلويش از همه مردم لاغرتر و شكمش از همه گرسنه تر بود. دنيا [از سوى خدا] به وى عرضه شد؛ ولى آن را نپذيرفت، او مى دانست چه چيزى مبغوض خداست؟ آن را مبغوض مى شمرد، چه چيز نزد خدا حقير است آن را حقير مى دانست، و چه چيز نزد او كوچك است آن را كوچك مى ديد».

عامل اصلي فساد جوامع، رواج مظاهر دنياپرستي است كه عمده ترين مظاهر آن در سه چيز «حُبّ مال»، «حُبّ جاه» و «حُبّ شهوات» خلاصه مي شود. اين موضوع در جوامعى كه بطور ناگهاني از حالت فقر به حالت غنا مى رسند؛ ظهور و بروز بيشترى دارد؛ همچون جامعه اسلامى كه قبل از بعثت، مردم در فقر شديدى بسر مي بردند؛ ولى فتوحات و غنايم، ناگهان وضع را دگرگون ساخت و رقابت هاى مخرّب و دنياپرستى، دامانِ گروهى را گرفت و غرق در گناه ساخت. از اين رو امام علي(ع) ضمن ايراد خطبه هايي در مذمّت دنيا، پيامبر(ص) و خودش را به عنوان الگو براي دنياپرستانِ آن محيط معرفي كردند.

ایشان می فرماید: «از آنچه در قربانگاه های قرون پیشین دیده اید عبرت گیرید، از آن کسانی که پیوند اعضایشان [در زیر خاک ها] از هم گسسته، و شرف و عزتشان نابود شده و شادی و نعمت هایشان قطع گردیده است، نزدیکی به فرزندان و همدمی همسران به مفارقت آنها مبدل شده و اکنون نه بر یکدیگر تفاخر می کنند؛ نه زاد و ولد دارند و نه با هم سخن می گویند؛ پس ای بندگان خدا! برحذر باشید همانند كسى كه بر نفس خود پيروز گشته و از شهوات سركش مانع شده، و با چشم عقل مى نگرد».

ایشان می فرمایند: «دنياپرستان همچون سگ هايى هستند كه پيوسته پارس مى كنند، و يا درندگانى كه در پى دريدن يكديگرند، و یا حیواناتی که در بیابان شهوات رها شده اند، عقل خود را گم كرده و در طرق مجهول و نامعلوم گام گذارده اند آنها همچون حيواناتى هستند كه در وادى پر از آفتى رها شده و در سرزمين ناهموارى به راه افتاده اند». به هر حال تقسيم امام(ع) براى اصناف دنياپرستان عبارتند از: 1- غوغاگران و صاحبان رسانه هاى گمراه كننده. 2- درندگانى كه براى كسب منابع دنيا با هم در نبردند. 3- بردگانى كه براى رسيدن به مال و مقام، به هر ذلتى تن در مى دهند. 4- هوسرانان و عيّاشان.

امام علي(ع) درباره اعتماد بر نعمت های دنیا و بزرگ دانستن آنها می فرماید: «كسى كه خود را از حوادث زمان ايمن بداند زمانه به او خيانت خواهد كرد و كسى كه آن را بزرگ بشمارد او را خوار مى سازد». منظور از زمان در اينجا دنيا و مواهب مادى دنياست و وقتي دنيا در نظر انسان مهمّ باشد و براى به چنگ آوردن آن هر كارى كند، به يقين خوار و بى مقدار خواهد شد و ممكن است منظور از زمان، اهل زمان باشد؛ يعنى انسان نبايد به همه مردم زمان خود اطمينان كند؛ چرا كه ممكن است از پشت به او خنجر بزنند و منظور از بزرگ داشتن زمان، بزرگ داشتن اهل زمان است مخصوصاً طاغوت ها كه اعتماد بر آنها سبب وهن انسان مى شود.

ایشان می فرماید: «آگاه باشيد دنيا به آخر رسيده و پايان يافتن خود را اعلام كرده [یعنی بسيار كوتاه و زودگذر است] و زيبايى هايش به سرعت دور مى شود. او ساكنان خود را به سوى مرگ و فنا مى راند. از دنيا چيزى باقى نمانده مگر به اندازه ته مانده ظرف آبى كه به اندازه اى كم است كه اگر تشنه اى آنرا بنوشد عطش او فرو نمى نشيند. حال كه وضع دنيا چنين است، نكند آرزوها بر شما چيره شود و بپندارید عمرتان طولانی است [سعى كنيد از فرصتى كه داريد براى اندوختن زاد و توشه آخرت بهره بگيريد]».

امام علی(ع) در نامه 47 نهج البلاغه، زمانی که در بستر شهادت است، به تقوا و ترك دلبستگی به دنيا وصيت كرده و می فرماید: «من شما را به تقوا و پرهيزكارى توصيه مى كنم و سفارش مى كنم در پى زرق و برق دنيا نباشيد، هرچند دنيا به سراغ شما بيايد و بر آنچه از دنيا از دست مى دهيد تأسف نخوريد و زندگى دنيا جز متاع و سرمايه فريب نيست». به يقين دنبال اين بخش از دنيا رفتن انسان را از خدا و آخرت دور ساخته و آلوده انواع گناهان مى كند.