پاسخ اجمالی:
طبق روايات اسلامى دعا مخصوص مواردى است كه تلاش انسان اثرى نبخشد. به تعبير ديگر آنچه انسان در توان دارد انجام دهد و بقيّه را از خدا بخواهد. بنابراين اگر انسان دعا را جانشين تلاش كند قطعاً مستجاب نخواهد شد.
مثلا طبق روايات چند گروه هستند كه دعايشان مستجاب نمى شود: كسى كه در خانه خود نشسته و مى گويد خداوندا، مرا روزى ده؛ و كسى كه اموالى داشته و آن را بيهوده تلف كرده و میانه روی و اصلاح مال را کنار گذاشته؛ و كسى كه مالى داشته و بدون شاهد به ديگرى وام داده. و... .
روشن است كه در تمام اين موارد انسان تلاش و تدبير لازم را به خرج نداده و گرفتار پيامدهاى آن شده و در برابر اين تقصير و كوتاهى و ترك تلاش، دعاى او مستجاب نخواهد شد.
پاسخ تفصیلی:
طبق روايات اسلامى دعا مخصوص مواردى است كه تلاش انسان اثرى نبخشد. به تعبير ديگر آنچه انسان در توان دارد انجام دهد و بقيّه را از خدا بخواهد. بنابراين اگر انسان دعا را جانشين تلاش كند قطعاً مستجاب نخواهد شد.
از اين رو امام صادق عليه السلام در حديثى فرمود: «أرْبَعَةٌ لَاتَسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ: 1. رَجُلٌ جَلَسَ فِى بَيْتِهِ، يَقُولُ: اللُّهُمِّ ارْزِقْنِى، فَيُقَالُ لَهُ: ألَمْ آمُرُكَ بِالطَّلَبِ؟! 2. وَ رَجُلٌ كَانَتْ لَهُ امْرَأَةٌ، فَدَعَا عَلَيْهَا، فَيُقَالَ لَهُ: أَلَمْ اجْعَلْ أمْرَهَا إلَيْكَ؟! 3. وَ رَجُلٌ كَانَ لَهُ مَالٌ، فَأفْسَدَهُ، فَيَقُولُ: اللَّهُمَّ ارْزُقْنِى، فَيُقَالُ لَهُ: أَلَمْ آمُرُكَ بِالإقْتِصَادِ؟ ألَمْ آمُرُكَ بِالإصْلَاح؟! 4. وَ رَجَلٌ كَانَ لَهُ مَالٌ، فَأَدَانَهُ بِغَيْرِ بَيِّنَةٍ، فَيُقُالُ لَهُ: ألَمْ آمُرُكَ بِالشَّهَادَةِ؟!؛[1]
چهار گروهند كه دعايشان مستجاب نمى شود:
1. كسى كه در خانه خود نشسته و مى گويد خداوندا، مرا روزى ده، به او گفته مى شود آيا به تو دستور تلاش ندادم؟!
2. و كسى كه همسرى دارد [كه دائماً او را مى آزارَد] و او دعا مى كند كه از دستش خلاص شود، به او گفته مى شود مگر حقّ طلاق را به تو ندادم؟!
3. و كسى كه اموالى داشته و آن را بيهوده تلف كرده مى گويد خداوندا، به من روزى مرحمت كن، به او گفته مى شود مگر دستور اقتصاد و ميانه روى به تو ندادم؟! مگر دستور اصلاح مال به تو ندادم؟!
4. و كسى كه مالى داشته و بدون شاهد به ديگرى وام داده [امّا وام گيرنده منكر است]، او دعا مى كند خداوندا، قلبش را نرم كن و وادار به اداى دَين فرما، به او گفته مى شود مگر به تو دستور ندادم هنگام وام دادن شاهد بگير؟!».
روشن است كه در تمام اين موارد انسان تلاش و تدبير لازم را به خرج نداده و گرفتار پيامدهاى آن شده و در برابر اين تقصير و كوتاهى و ترك تلاش، دعاى او مستجاب نخواهد شد.
و از اينجا يكى از علل عدم استجابت بسيارى از دعاها روشن مى شود، زيرا گروهى از مردم مى خواهند دست از تلاش بردارند و به دعا پناه برند، چنين دعاهايى مستجاب نمى شود؛ اين يك سنّت الهى است.
البتّه عدم استجابت برخى دعاها علل ديگرى نيز دارد، از جمله اينكه بسيار مى شود كه انسان در تشخيص مصالح و مفاسد خود به اشتباه مى افتد. گاه با تمام وجود مطلبى را از خدا مى خواهد كه به صلاح او نيست، حتّى ممكن است خود او بعداً به چنين امرى واقف بشود. اين به اين مى ماند كه گاهى بيمار غذاى رنگينى از پرستار خود مى طلبد كه اگر به خواست او عمل شود، بيماريش شدّت مى گيرد يا حتّى جانش به خطر مى افتد. در چنين موارد خداوند مهربان دعا را مستجاب نمى كند و براى آخرت او دخيره مى سازد.
به علاوه استحابت دعا شرايطى دارد كه در آيات و روايات اسلامى آمده است.[2]
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.