امام علی(ع) در بخشی از نامه 47 نهج البلاغه مى فرمايد: «بر شما لازم است پيوندهاى دوستى و محبّت و بذل و بخشش را فراموش نكنيد و بر حذر باشيد از اينكه با هم قطع رابطه نماييد». احاديث بسيارى در نكوهش بى محبتى ها و جدايى ها نقل شده كه گاه پشت انسان را می لرزاند، مانند سخن امام صادق(ع) که فرمود: «هر گاه دو نفر با هم قهر كنند يكى از آن دو مستحق لعن است و اى بسا هر دو مستحق باشند، راوى سؤال مى كند: ظالم بايد مستحق لعن باشد، مظلوم چرا؟ فرمود: به سبب آن است كه برادرش را به آشتى [معقولانه] دعوت نمى كند».

در این باره خود ایشان در نامه اى به شيخ مفيد(ره) فرمودند: «پس هر يك از شما بايد كارى كند كه وى را به محبت و دوستى ما نزديك سازد و از آنچه خوشايند ما نيست و باعث خشم و كراهت ما مى شود دورى كند». روشن است كه محبت اهل بيت(ع) جنبه شخصى ندارد، بلكه به ملاك خدايى است؛ یعنی اگر مشاهده كنند كه شيعيان و منتسبان به آنان كارهايى را كه مورد رضايت الهى است انجام مى دهند و از كارهايى كه مورد سخط و غضب خداوند است اجتناب مى كنند خوشحال شده و به آنان مى بالند.

بر اساس روایات  اسلامی «زاهدان» دارای نشانه و علاماتی هستند از جمله: 1- از شبهات پرهیز می کنند. 2- با غیر خدا دوستی و همنشینی نمی کنند. 3- اعمالشان برای ثواب آخرت می باشد. 4- آنها به دنیا و تجلیاتش پشت می کنند. 5- از توهین افراد متکبر ناراحت نمی شوند.

«سخاوت» در مقابل «بُخل» است و به معنی بذل و بخشش در امور مالی یا غیرمالی می باشد. فضیلت سخاوت در روایات عبارت است از: 1- از اخلاق انبياء است. 2- ستون ايمان می باشد. 3- سخاوتمند به معارف الهی یقین دارد. 4- خدا سخاوتمند را دوست دارد. 5- موجب نزدیک شدن به بهشت می شود. 6- باعث دوستی و محبت مردم می شود. 7- موجب دوری از آتش جهنم می شود. 8- نشانه شجاعت می باشد و ....

حکمت محبت و دوستی با اهل بیت(ع)، همانا محشور شدن با آنها در قيامت است؛ روزي یک عرب باديه ‏نشين از رسول خدا(ص) درباره قيامت سؤال كرد، حضرت فرمودند: براي قيامت چه حاضر كرده ‏اي؟ عرض كرد: هيچ! ولي خدا و رسولش را دوست دارم. پيامبر(ص) نيز فرمود: با محبوب خود محشوري؛ يعني اگر محبت تو صادقانه است، انسان با محبوب خويش محشور مي شود.

متأسّفانه در دنيايى زندگى مى كنيم كه فتنه گران و فتنه جويان آن كم نيستند، بلكه چرخ زندگى دولت هاى استعمارى بر محور فتنه و فساد دور مى زند. بنابراین مسلمانان بايد بيدار باشند و فتنه جويان و فتنه گران را بشناسند، و آنها را از صف دوستان خود خارج كنند، و با دوستان و كشورهاى اسلامى متّحد شوند، و توطئه فتنه گران را خنثى سازند.

به علی(ع) خبر دادند كه معاويه شما را دشنام و لعن مى كند. امام بر فراز منبر كوفه، پس از حمد و ثناى الهى فرمودند: «اى مردم، مرگم نزديك شده و من نیز همانند پيامبر، كتاب خدا و خانواده ام را در بين شما مى گذارم. منافقان با كينه ورزى به من و مؤمنان با دوستى من آزمایش می شوند... آگاه باشید، معاويه مرا لعن و دشنام مى گويد. خداوندا سختگيریت را بر وى شدّت بخش و لعن را بر مستحقّ آن فرود آور، آمين». آن گاه از منبر فرود آمد و بر منبر نرفت تا آن كه توسّط ابن ملجم به شهادت رسيد.

هیچ یک از صحاح و مسانید اهل سنت ازدواج امّ کلثوم با عمر را ذکر نکرده اند. تنها برخی از منابع تاریخی و روایی اهل سنّت، این را مطرح نموده اند که براساس مبانی رجالی اهل سنّت، تمام راویان این روایت ضعیفند، و به لحاظ دلالت و معنی نیز دچار تعارض، چندگانگی و تشویش در نقل می باشد. اما دانشمندان شیعه، برخی این تزویج را به شدّت انکار نموده اند، و برخی معتقدند که اُمّ کلثوم دختر ابوبکر و ربیبه علی(ع) بوده و دیدگاه دیگر این است که این ازدواج صورت گرفت؛ ولی از روی تهدید و اکراه.

فضايل و رذائل اخلاقى غالباً با يكديگر مربوطند. اين پيوند و ارتباط گاهى به خاطر ريشه هاى مشترك آنها است، و گاه به خاطر پيوند ثمرات و نتايج آنها با يكديگر. يك دروغ ممكن است سرچشمه دروغ هاى ديگر شود. انجام يك عمل اخلاقى نیز مانند رعايت امانت، منتهى به محبّت و دوستى و پيوند در ميان افراد يا تعاون اجتماعى و مانند آن مى شود.

در روايات اسلامى تعبيرات زيادى درباره دوستان منحرف و مشاوران گمراه و آثار سوء آنها ذکر شده است. امام علی(ع) فرزندش امام حسن(ع) را از دوستی با انسان احمق و یا انسان دروغگو برحذر می دارد. آن حضرت در فرمان تاریخی شان به مالک اشتر، او را از مشورت با انسان های بخیل، ترسو و حریص نهی می کند. آن حضرت در کلام دیگری نیز همنشینی با بدان را موجب بدبینی انسان به نیکان می داند و حضرت رسول(ص) نیز انسان را بر دین دوست و هم نشینش می داند.