آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در روايات اسلامى تعبيرات زيادى درباره دوستان منحرف و مشاوران گمراه و آثار سوء آنها ذکر شده است. امام علی(ع) فرزندش امام حسن(ع) را از دوستی با انسان احمق و یا انسان دروغگو برحذر می دارد. آن حضرت در فرمان تاریخی شان به مالک اشتر، او را از مشورت با انسان های بخیل، ترسو و حریص نهی می کند. آن حضرت در کلام دیگری نیز همنشینی با بدان را موجب بدبینی انسان به نیکان می داند و حضرت رسول(ص) نیز انسان را بر دین دوست و هم نشینش می داند.

در روايات اسلامى تعبيرات زيادى در اين باره ديده مى شود كه نشان مى دهد چگونه دوستان منحرف و مشاوران گمراه مى توانند فكر انسان را بدُزدند و تشخيص او را دگرگون سازند، و در نتيجه راه وصول به حق را به روى او ببندند.
روايات زير نمونه اندکی از این احادیث است:
1. در حديثى از اميرمؤمنان على(عليه السلام)مى خوانيم: كه فرزندش امام حسن(عليه السلام) را چنين نصيحت فرمود:
«يا بُنَىَّ اِيّاكَ وَمُصادَقَةَ الأَحْمَقِ فَاِنَّهُ يُرِيْدُ أَنْ يَنْفَعَكَ فَيَضُرَّكَ... وَاِيّاكَ وَ مُصادَقَةَ الْكَذّابِ فَاِنَّهُ كَالسَّرابِ يُقَرِّبُ عَلَيْكَ الْبَعِيدَ وَيُبَعِّدُ عَليْكَ الْقِرَيْبَ»(1)؛ (اى فرزندم! از دوستى با احمق بر حذر باش كه مى خواهد به تو نفع رساند امّا زيان مى رساند... و از دوستى با دروغگو بر حذر باش كه مثل سراب است، دور را در نظر تو نزديك، و نزديك را دور مى سازد).
2. در فرمان تاريخى مالك اشتر درباره «مشاوران» تعبيراتى بيان فرموده كه شاهد مدّعاى ما است:
«وَلا تُدْخِلَنَّ فِى مَشْوَرَتِكَ بَخِيْلا يَعْدِلُ بِكَ عَنِ الْفَضْلِ وَيَعِدُكَ الْفَقْرَ وَلا جَباناً يُضْعِفُكَ عَنِ الأُمُوْرِ وَلا حَرِيْصاً يُزَيَّنُ لَكَ الشَّرَهَ بِالْجَوْرِ»(2)؛ (هرگز بخيلى را در مشورت خود را مده زيرا كه تو را از احسان و نيكى باز مى دارد و از فقر مى ترساند، با افراد ترسو نيز مشورت مكن چرا كه در كارهاى مهم روحيه تو را تضعيف مى كنند، حريصان را نيز به مشاورت مگير كه حرص توأم با ستمگرى را در نظرت زينت مى دهند).
از اين تعبير به خوبى استفاده مى شود كه مشاوران منحرف چگونه مى توانند در فكر انسان اثر بگذارند و حجاب معرفت اش شوند.
3. در حديث ديگرى از آن حضرت مى خوانيم:
«مُجالَسَةُ اْلأَ شْرارِ تُورِثُ سُؤَالظَّنِّ بَاْلأخْيار»(3)؛ (همنشينى با بدان، انسان را به نيكان بدبين مى كند).
4. در حديثى نيز از پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) آمده است: «اَلْمَرءُ عَلى دِينِ خَلِيْلِهِ وَقَرِينِهِ»(4)؛ (انسان بر دين دوست و همنشين او است).
به اين ترتيب، تأثيرى را كه يك دوست صالح و يا ناصالح مى تواند در كيفيت شناخت و طرز تفكّر دوست خود بگذارد روشن مى شود.(5)