با بررسی عدالت صحابه در پرتو قرآن و روایات، به این نتیجه رسیدیم که در بین صحابه نیز افراد عادل و فاسق وجود دارد. مسلم از ابوسعید نقل مى کند: که پیامبر(ص) مى فرمود: بیچاره پسر سمیه! گروه تجاوزگر تو را مى کشند، و عمار در جنگ صفین به شهادت رسید. هم چنین بخارى نیز روایت کرده که پیامبر(ص) مى فرمود:  بیچاره عمار! آنان را به بهشت فرا مى خواند و آنان او را به دوزخ فرا مى خوانند. حُمیدى گوید: بخاری جمله مشهورى را به خاطر اغراضی از حدیث حذف کرده ، تا معاویه را تبرئه و کارهاى او را توجیه کند.
 

وقتی عمروعاصْ مصر را اشغال کرد، محمّد بن ابىُ حذَیفة زخمى شد. عمرو او را به سوى معاویة که آن هنگام در فلسطین بود، فرستاد. معاویه هم او را به زندان انداخت؛ امّا وی فرار کرد. با دستور معاویه عبیدالله بن عمرو  به دنبال او رفت  و او را در غاری پبدا کرد و همانجا گردن زد.

بعد از آنکه معاویه با شبیخون نقض صلح می کرد امام علی(ع) فرمود: ... او مى خواهد من هم مثل او عمل كنم تا عهد و پيمانم را شكسته باشم و آن را حجّتى بر ضدّ من بگيرد و تا قيامت، هرگاه كه از من ياد شود، مايه ننگ و بدنامى ام گردد و اگر گفته شود: تو آغاز کردی، اظهار بی خبری کند. سپس امام به صبر خدا در برابر فرعون ها اشاره کرده و او را به خدا واگذار می کند.

سفيان بن عوف غامدى می گوید: معاويه به من گفت: با لشگری انبوه مسير فرات را پيش بگير و به شهر هِيْت و انبار و مدائن شبیخون بزن و به هر آبادى كه رسيدى خراب كن و هركس را كه با خودت همفكر نديدى بكُش و اموال را غارت کن. که اين شبيخون ها بر مردم عراق، دل هايشان را به هراس مى افكنَد و هواداران ما را نيز كه در فكر جدا شدن از آنان اند، جرئت مى بخشد و كسانى را كه از پيشامدها مى ترسند، به سوى ما مى كشانَد.

معاويه، ضحّاك بن قيس فهرى را با سه يا چهار هزار نفر نيروى زبده، روانه  اطراف كوفه کرد و به او گفت: بر باديه نشينانی كه  در اطاعت على(ع) هستند شبيخون بزن و از شهری به شهر دیگر حرکت کن و مبادا با سپاهى كه به سوى تو فرستاده مى شود، نبرد کنی. ضحّاك با چپاول اموال و کشتن باديه نشينان، به ثعلبيه رسيد، سربازانش در راه حج اموال حاجيان را غارت کردند و در قُطقُطانه، عمرو بن عميس بن مسعود برادر زاده عبد الله بن مسعود صحابى پیامبر(ص) و همراهانش را كشتند.

معاويه، بُسْر بن ابى اَرطات را با سه هزار نفر به سوی مدينه و مکه روانه کرد و به او گفت: ساکنان آن دو شهر را به وحشت بينداز و اموالشان را غارت کرده، آنان را آواره و پراکنده ساز و پس از آن به سمت یمن حرکت کن. در هنگام ورود بسر به یمن، عبيدالله بن عبّاس فرماندار امام على(ع) فرار کرد، بسر فرزندان عبیدالله را کشت و زنان مسلمان را به اسارت گرفته و آنان را در بازار به فروش رساند. سپس به سوى جيشان روانه شد و در آنجا به قتل عام پيروان امام پرداخت.

در منابع تاریخى اهل سنّت آمده که معاویه براى پایه گذارى خلافت یزید، مانعى مقاومتر از حسن بن على(ع) و سعد بن ابی وقاص در پیش پاى خود ندید، لذا دسیسه سم دادن آن‏ها را به اجرا درآورد که منجر به وفات هر دو شد. براى مسموم کردن حسن بن على(ع) پیامى به دختر اشعث همسر امام حسن(ع) فرستاد که به پاداش مسموم کردن آن حضرت تو را به ازدواج یزید در خواهم آورد.

به امام علی(ع) خبر دادند خداوند به عبدالله ابن عباس پسری داده، حضرت برای تبریک نزد وى رفتند و فرمودند: نامش را چه گذاشته اى؟ ابن عبّاس گفت: روا نیست كه من، پیش از شما، او را نام گذارى كنم. امام نوزاد را على و كنيه اش را ابو الحسن قرار دادند. هنگامى كه معاويه به قدرت رسيد، به ابن عبّاس گفت: حقّ گذاشتن نام و كنيه على را بر فرزندانتان نداريد. من اين فرزندت را ابو محمّد كنيه دادم.

به علی(ع) خبر دادند كه معاويه شما را دشنام و لعن مى كند. امام بر فراز منبر كوفه، پس از حمد و ثناى الهى فرمودند: «اى مردم، مرگم نزديك شده و من نیز همانند پيامبر، كتاب خدا و خانواده ام را در بين شما مى گذارم. منافقان با كينه ورزى به من و مؤمنان با دوستى من آزمایش می شوند... آگاه باشید، معاويه مرا لعن و دشنام مى گويد. خداوندا سختگيریت را بر وى شدّت بخش و لعن را بر مستحقّ آن فرود آور، آمين». آن گاه از منبر فرود آمد و بر منبر نرفت تا آن كه توسّط ابن ملجم به شهادت رسيد.

امام باقر(ع) در رابطه با ظلم هایی که قریش به اهل بیت(ع) و شیعیان ایشان روا داشت، با يكى از ياران خود درد دل کرده و می فرمودند: «...چقدر از قريش و حمايت آنان از هم بر عليه ما ستم ديديم و شيعيان و دوستداران ما چه قدر ستم ديدند...» و بعد مصادیقی از این ظلمها را برای او بر شمردند