«صَرْفه»؛ یعنی خداوند خود بازدارنده كسانى است كه بخواهند با قرآن مقابله كنند. گرچه ممكن است توان مقابله را داشته باشند؛ اما در تفسیر «صَرْفه» گفته اند: 1. «صَرْفه» یعنی خداوند انگيزه كسانى كه در صدد مقابله با قرآن هستند را سلب مى كند. 2. «صَرْفه» یعنی خداوند امكانات مورد نیاز برای مقابله با قرآن را می گیرد و آن دو گونه است؛ الف) دانش آنان را در هنگام مقابله با قرآن، مى ستاند. ب) أساسا آن امكانات در اختيار بشر قرار نگرفته تا بتوانند با قرآن مقابله كنند و معنى «صَرْفه» همين است. 3. «صَرْفه» یعنی جبرا آنان را باز دارد.

قرآن در سوره «دخان» مى فرمايد: «مسلّماً درخت زقّوم، طعام گنهكار است كه همانند فلز گداخته در شكم ها مى جوشد، جوششى همچون آب سوزان». در توضيح اوصاف «زقّوم»، اين غذاى ناگوار دوزخى در سوره «صافّات» چنين آمده: «درخت [نفرت انگيز] زقّوم ...، آن درختى است كه از قعر جهنّم مى رويد!، شكوفه هايش همچون سرهاى شياطين است! آنها [مجرمان] از آن مى خورند و شكم خود را پر مى كنند». بنابراين «زقوم» نه تنها ناگوار و بدطعم و بدبو است؛ بلكه از نظر ظاهر نيز بسيار بد منظر است، به خلاف بسيارى از گياهان سمّى دنيا كه ظاهر زيبايى دارند!

اولا: پذیرش این ادعا متضمن پذیرش مخالفت پیامبر(ص) با حکمی است که صریحا در قرآن مجاز شمرده شده است؛ یعنی«جواز ازدواج همزمان مرد مسلمان با چهار زن». چگونه رسول خدا(ص) آنچه را که اسلام مباح کرده، انکار نموده است؟!
ثانیا: طبق روایات اهل سنّت و شیعه، رسول خدا(ص) فرمود: «من فاطمه را به عقد علی در نياوردم مگر آنكه خدا در آسمان او را به همسرى علي در آورد»؛ آیا معقول است که خداوند كسى را برای همسری حضرت زهرا(س) برگزیده باشد که او را آزار نمايد؟!
ثالثا: نقل این واقعه در منابع اهل سنّت، نهایتا به یک راوی، یعنی «مسور بن مخرمه» باز می گردد؛ بنابراین این انتظار می رود که این راوی وقایع مربوط به این موضوع را به یک گونه نقل کند. در حالی که وحدتی در چگونگی نقل جزئیات آن وجود ندارد! چنین تناقض و تهافتی اعتبار این واقعه را به شدت زیر سؤال می برد. تاریخ ‏نویسان می گویند به دنیا آمدن مِسوَر بعد از هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه بوده و مسور در آن زمان نهایتا شش یا هفت سال بیشتر نداشته است؛ اگر راوی اصلی در سنّی نبوده باشد که این وقایع را دیده و در حافظه خود ضبط کند، یا خود در بزرگ سالی این روایات متناقض را ساخته، یا جاعلان به زبانش بسته اند و از آنجا که دروغ گو کم حافظه است دچار تناقض می شود.
رابعا: سند این حدیث حتّی با معیار های اهل سنّت نیز قابل پذیرش نیست؛ درباره دو تن از رجال سند این حدیث، یعنی «مسور» و «زهری»، در منابع رجالی و تراجم اهل سنّت اوصافی ذکر شده که قبول این حدیث را از آنان دچار مشکل می کند.

امام علی(ع) در ارتباط با این معجزه می فرماید: «سران قريش از پیامبر(ص) معجزه خواستند و گفتند: اين درخت را صدا بزن، تا پيش روى تو بايستد، پيامبر(ص) فرمود: اگر اين كار را انجام دهم، ايمان مى آوريد، گفتند: آرى، فرمود: مى دانم ایمان نمی آورید، سپس فرمود: اى درخت نزد من آی. سوگند به خدا درخت از زمين كنده شد و در برابر پیامبر(ص) قرار گرفت؛ اما آن قوم لجوج ایمان نیاوردند، در اين هنگام من گفتم: اقرار مى كنم که آنچه درخت انجام داد به فرمان خدا و براى تصديق نبوّت تو بود».

امام علي(ع) درباره فضيلت هاي «بنی هاشم» بر «بنی امیّه» فرمودند: «چگونه اين دو گروه يكسانند در حالى كه در بین ما پيامبر(ص) و در بین شما تكذيب كننده اي مانند ابوجهل وجود دارد، از ميان ما شير خدا و از ميان شما شير پيمان هاى ضد اسلامى، از ميان ما دو سرور جوانان بهشت و از ميان شما كودكان آتش، از ما بهترين زنان جهان و از شما حمّالة الحطب و ... وجود دارد، پس ما به سبب خويشاوندي با پيامبر(ص) و اطاعت از او از ديگران سزاوارتريم. از سوى ديگر اگر دليل پيروزي در سقيفه استدلال به خويشاوندى با پيامبر(ص) بود، پس حق با ماست؛ چرا كه ما از همه به پيامبر(ص) نزديك تريم و اگر دليل ديگري داشت انصار نيز در خلافت حقّى خواهند داشت».

از امور مهمي كه در سرنوشت اجتماع تأثيرگذار است، نظام ارزشى آن جامعه است. جامعه برای هر چیزی ارزش قائل شود مردم به همان سمت حرکت مي كنند. اگر ارزشها در جامعه ای ثروت، قدرت، پست و مقام باشد همه مردم به این سمت حرکت می کنند، و تمام نیروی خود را صرف رسيدن به آن مي كنند؛ ولی اگر در جامعه ای ارزش، امور معنوی و دینی باشد، مردم هم به سوی این ارزشها می روند. کار پیامبران(ع) و بزرگان دین سوق دادن جامعه به سوی ارزش های خدائي و معنوی و دور کردن جامعه از ارزش های مادی و شیطانی بوده است.

ابوسفيان و ابوجهل و اخنس بن شريق، شبى از شب ها براى شنيدن قرآن مخفيانه نزد خانه پيامبر(ص) آمدند، هر كدام در گوشه اى پنهان شدند، بى آنكه ديگرى با خبر شود و تا صبح گوش به تلاوت قرآن سپردند و هنگام طلوع فجر متفرق شدند. در جاده، يكديگر را ديدند، هر كدام ديگرى را سرزنش كردند و گفتند: «ديگر اين كار را تكرار نكنيد كه اگر بعضى از سفيهان شما اين منظره را ببينند؛ افكارى براى آنها پيدا مى شود»! شب ديگر همين كار را تكرار كردند و سرزنش ها و قرارداد را مطرح كردند، و... . شب سوم نيز همين مسأله دقيقاً تكرار شد.

دشمنان اسلام براى تضعیف قرآن حربه های مختلفی را به کار می بردند؛ گاهی در مقابل آیات قرآن، آیاتی را می ساختند تا سند حقانیت آن را بی اعتبار جلوه دهند و گاهی به پیامبر(ص) نسبت جنون و دروغگویی می دادند و او را ساحر می نامیدند. آنها مى خواستند توده مردم را که شیفته قرآن شده بودند، از آن دور کنند. ولی نقشه آنان با همه این تلاش ها اثر نکرد و تشنگان حقیقت گروه گروه به سوى قرآن آمده و از زلال این پیام آسمانى سیراب می گشتند.

خداوند در آيه 75 سوره «مومنون» کافران لجوج را این گونه توصیف می کند: وقتى مشمول نعمتهاى خداوند مى شوند و امواج بلاها از آنها برطرف مى شود که شايد از طريق محبّت و رأفت بيدار شوند، بر غرورشان افزوده مى شود و به طغيانشان ادامه مى دهند. همچنین در آیه 93 سوره «اسراء» می فرماید: «گفتند ما هرگز ايمان نمى آوريم تا چشمه اى از اين سرزمين براى ما خارج سازى ... يا به آسمان بالا روى، حتّى به آسمان رفتنت نيز ايمان نمى آوريم مگر آنكه نامه اى [از سوى خدا] بر ما بیاوری تا آن را بخوانيم» و موارد دیگری از این دست.

پيامبران همواره اقوام منحرف را دعوت مي كردند و با پشتكار و حوصله، تمام ناراحتى ها را به جان مي خريدند؛ امّا گاه كه تمام درها بسته مى شد و از هدايت آنها مأيوس مى شدند آنان را نفرين مى كردند كه گاه سبب ريشه كن شدن شان مي شد. در زندگى پيامبر(ص) نيز نمونه هايى از اين نفرين ها ديده مى شود؛ نفرين پيامبر به «حكم بن عاص» عموى عثمان، نفرين به ابوجهل، عتبه، شيبه، وليد و اميّه، نفرين به طائفه «مُضَر» و ... بخشي از اين نفرين هاست. درخواست پيامبر(ص) از على(ع) براي نفرين كوفيان نيز در همين راستا قرار دارد.