این سخن امام علی(ع) که می فرماید: «ما امراى كلام هستيم» واقعيّتى انكارناپذير است و بهترين دليل آن، آثارى است كه از اين خاندان مقدس باقى مانده است، مانند: سخنان پيامبر اكرم(ص) كه به عنوان «نهج الفصاحه» منتشر شده و كتاب «نهج البلاغه» و دعاهاى «صحيفه سجاديه» و امثال آنها. همچنین اعترافات دشمنان سرسخت خاندان نبوت انکار ناپذیری این امر را روشن می کند، مانند سخن معاویه درباره امیرالمومنین(ع) که گفت: «به خدا سوگند، اساس فصاحت را در ميان قريش جز او كسى بنا ننهاد».

 در قرآن مجید و طی آیات متعدّدی سخن از تکلّم خداوند با حضرت موسی(ع) شده است.
باید توجّه داشت که تکلّم خداوند از سنخ سخن گفتن انسان که نیازمند به ابزار مادّی ـ مثل زبان ـ است، نمی باشد؛ بلکه منظور« انتقال و تفهیم پیام» پروردگار به پیامبران الهی است، یعنی همان «وحی» که در قالب های متفاوتی (الهام مستقیم. من وراء حجاب، انتقال بواسطه جبرائیل) جلوه می کند. اختصاص صفت «کلیم الله» به حضرت موسی(ع) شاید به خاطر این باشد که ایشان غالبا وحی را بدون واسطه دریافت می نمود.

موضوع نارضایتی و خشم حضرت فاطمه(س) از ابوبکر از جمله مسائل غیر قابل انکار تاریخ می باشد. بخارى در صحیح خود؛ بیهقی در السنن الکبری؛ ذهبی در کتاب تاریخ الاسلام و...، از غضب و قهر فاطمه(س) بر ابوبکر، سخن گفته اند. به عنوان نمونه ابن قتیبه در کتاب الامامة و السیاسة می نویسد: عمر به ابوبکر گفت: «بیا با هم به پیش فاطمه برویم؛ زیرا ما او را غضبناک کردیم، پس به را ه افتادند و از فاطمه اذن ورود خواستند، ولی او اجازه نداد... و به ابوبکر فرمود: به خدا قسم پس از هر نماز بر تو نفرین می کنم».

در دو مورد از آيات قرآن «سكوت» به عنوان يك ارزش مطرح شـده است. نخست در داستان حضرت مريم(س) در آن هنگام كه نوزادش متولّد شد و او از ترس تهمت هاى مردم بى ايمان، تقاضاى مرگ كرد. در اين هنگام ندائى شنيد كه به او دستور مى دهد با اشاره به مردم بگو: من براى خدا روزه گرفته ام و امروز با احدى سخن نمى گويم. در سوره آل عمران، آيه 41 نيز «زكريّا» پس از شنيدن مژده فرزند دار شدن، تقاضاى آيتی از پروردگار كرد. خداوند فرمود: آيت تو آن است كه سه روز جز با اشاره و رمز با مردم سخن نخواهى گفت.

آنچه درباره اهمّيّت سكوت و آثار سازنده و مثبت آن در آیات و روایات ذکر شده، به اين معنى نيست كه سخن گفتن همه جا نكوهيده و مذموم باشد، بلکه هدف، باز داشتن از پرگويى و سخنان لغو و بيهوده است وگرنه در بسيارى از موارد، سخن گفتن، واجب و سكوت، حرام است. در سوره الرّحمن بعد از آفرينش انسان، نعمت بيان بزرگترين نعمت شمرده شده است. بسيارى از عبادات بزرگ مانند نماز، به وسيله زبان انجام مى شود، و جنبه هاى مثبت سخن گفتن فزونتر از جنبه هاى منفى آن است.

در سوره «مومن» آمده: «در آن روز پرده ها و حجاب ها كنار مى رود و همه انسان ها با تمام اسرار درون و برونشان ظاهر مى شوند». آری در آن روز چيزى مخفى نمى ماند؛ چراكه از يكسو موانع مادى مثل كوه ها و تپه ها برچيده شده و زمين به صورت بيابان هموار در مى آيد و از سوى ديگر انسان ها از قبرها بيرون مى ريزند و زمين آنچه را در دل دارد بيرون مى فرستد و از سوى سوّم نامه هاى اعمال انسان ها و امت ها گشوده مى شود و محتواى آنها در برابر همگان آشكار مى گردد و دست و پا و اعضاى بدن و حتى پوست انسان فرياد مى كشند و افشاگرى مى كنند.

قرآن در احوالات حضرت سلیمان(ع)، اشاره به توانایی ایشان در سخن گفتن با پرندگان و آشنایى به گفتار آنها می کند. جاى تعجّب نیست اگر آنها تکلّم مخصوصى داشته باشند و بتوانند با کسى که از الفباى تکلّم آنها آگاه است سخن بگویند و رابطه برقرار سازند. آیات متعدّدى از قرآن نشان مى دهد که حیوانات برخلاف پندار ساده اندیشان، براى خود درک و دیدى دارند؛ و حتّى به عقیده بعضى، تمام ذرّات این جهان حتّى جمادات داراى نوعى شعورند و به همین دلیل تسبیح عمومى آنها را یک تسبیح آمیخته با شعور مى دانند.

خداى متعال در آیات 32 تا 34 سوره احزاب چندین دستور مهم را به همسران پیامبر(ص) مى دهد و مى فرماید: « شما همچون یکى از زنان عادى نیستید؛ هوس انگیز سخن نگوئید که بیمار دلان در شما طمع کنند؛ باید برای رضاى خدا و پیامبر و توأم با حق و عدالت سخن بگوئید؛ در خانه هاى خود بمانید و در میان جمعیت ظاهر نشوید؛ نماز را بر پا دارید و زکات را اداء کنید و خدا و رسولش را اطاعت نمائید؛  آنچه را در خانه هاى شما از آیات خداوند و حکمت و دانش خوانده مى شود، یاد کنید».

خداى متعال در آیات32 تا 34 سوره احزاب به همسران پیامبر(ص) به خاطر انتسابشان به پیامبر(ص) از یک سو، و قرار گرفتنشان در کانون وحى، و شنیدن آیات قرآن، و تعلیمات اسلام از سوى دیگر، دستوراتی می دهد: 1- هوس انگیز سخن نگوئید. 2- به صورت شایسته سخن بگوئید. 3- در خانه هاى خود بمانید و همچون جاهلیت نخستین، در میان جمعیت ظاهر نشوید و اندام و وسائل زینت خود را در معرض تماشاى دیگران قرار ندهید. 4- نماز را بر پا دارید. 5- زکات را اداء کنید. 6- خدا و رسولش را اطاعت نمائید.

سپاهیان امام على (ع) با آن رهبرى لایق، امکان پیروزى بر دشمن را از هر نظر دارا بودند، ولى متأسفانه ضعفهایى داشتند که تمام عوامل پیروزى را از اثر انداخت و بى شک این ضعفها در هر قوم و ملّتى که پیدا شود، سرنوشتى بهتر از سپاه کوفه نخواهد داشت. این ضعفها عبارتند از: 1- رها کردن عمل و چسبیدن به سخن. 2- غفلت و فقدان وَرَع؛ به تعبیر دیگر عدم توجه به واقعیتها که سبب مى شود دشمن به راحتى در میان جمع نفوذ کند. 3- طمع در چیزى که استحقاق آن را ندارد.