قرآن کریم در سوره «مُلك»، علم الهي را از حدود اعمال بندگان فراتر برده، و به تمام جهان آفرينش گسترش داده است و برای نمونه به آفرینش پرندگان اشاره نموده و از انسان می خواهد به «پرندگان» و نحوه پرواز آنها نگاه کنند و بیاندیشند که چه كسى اين اجسام سنگين را برخلاف قانون جاذبه، برفراز آسمان ساعت ها و گاه هفته ها و ماه ها نگه مى دارد؟ حتّى مى دانيم پرندگان مهاجرى هستند كه گاهى هفته ها و ماه ها پشت سر هم به پرواز خود ادامه مى دهند بى آن كه كمترين توقفى داشته باشند! ...

واژه «صافّاتْ» از مادّه «صَفّ» به معنى قرار دادن اشيائى در يك خط مساوى است. وقتی این واژه برای پرنده به کار می رود اشاره به گستردن بال‌ های پرنده در آسمان به هنگام حركت است. البته احتمال دارد معنای آن اشاره به حرکت دسته جمعی پرندگان و هماهنگی میان آنها نیز باشد.

روزى ابراهیم(ع) مردارى را دید که در کنار دریا افتاده و پرندگان و حیوانات آن را طعمه خود قرار داده اند. این منظره، ابراهیم(ع) را به فکر چگونگی زنده شدن مردگان پس از مرگ انداخت و تقاضا کرد تا خداوند، زنده شدن مردگان را به او نشان دهد. این درخواست برای تقویت ایمان او درباره چگونگی رستاخیز بود و نه اصل آن. در پاسخ این درخواست، به ابراهیم(ع) دستور داده شد که پرندگان چهارگانه ای را پس از ذبح، با هم مخلوط کند و بر هر کوهی قسمتی را قرار داده، سپس آن ها را بخواند تا کیفیت رستاخیز را مشاهده کند.

بى شک پرندگان در حالات مختلف، صداهاى گوناگونى از خود ظاهر مى سازند که با دقت و بررسى مى توان از نوع صدا به وضع حالات آنها پى برد. ولى آیات قرآن ظاهراً مطلبى بیش از این را بیان مى کند، بحث از سخن گفتن آنان به نحو مرموزى است که مطالب دقیق ترى در آن منعکس است و بحث از تفاهم و گفتگوى آنها با یک انسان است. آری با توجه به مطالب مختلفى که دانشمندان درباره هوش پرندگان نوشته اند، این مطلب عجیب به نظر نمی رسد.

قرآن از افرادى نام مى برد که همگى داراى سلطه ى غیبى بوده و اراده آنان، حاکم بر قوانین طبیعت بوده است. مثلا یوسف به برادران خود مى گوید: این پیراهنم را ببرید و بر رخسار پدرم بیفکنید، دیدگان او باز و بینا مى شود. موسى عصاى خود را بر کوه زد تا دوازده چشمه به تعداد قبایل فرزندان اسراییل از آن بیرون آید. سلیمان سلطه ای بر جن و پرندگان داشت. مسیح مى گوید: من بهبودى مى بخشم، من زنده مى کنم، من خبر مى کنم.

پرواز پرندگان و دیگر ویژگی های ظاهری و زیستی پرندگان همیشه موجب شگفتی آدمی در طول تاریخ بوده است. قرآن در آیات متعددی همه را به مطالعه عالم این موجودات به عنوان یکی از نشانه های الهی فرا می خواند. خداوند در سوره نحل و ملک، به پرواز پرندگان بر فراز آسمان اشاره می کند و قدرت الهی را نگه دارنده آنها در آسمان معرفی می نماید. در سوره انعام نیز برای همه جنبندگان زمین و پرندگان آسمان، امت هایی همچون امت های انسانی معرفی می گردد. که ظاهرا اشاره به وجود نوعی عقل و شعور در آن موجودات است.

سوره ملک، بر سه بخش دور مى زند: 1- بحث هائى پیرامون «مبدأ»، صفات خداوند، نظام خلقت، مخصوصاً آفرینش آسمان ها و ستارگان، آفرینش زمین و مواهب آن، آفرینش پرندگان، و آب هاى جارى و آفرینش گوش و چشم و ابزار شناخت. 2- بحث هائى پیرامون «معاد» و عذاب دوزخ، و گفتگوهاى مأموران عذاب با دوزخیان، و مانند آن. 3- انذار و تهدید کافران و ظالمان به انواع عذاب هاى دنیا و آخرت.

با توجه به آیات قرآن روشن می شود که انبیاء از برخی علوم که در مساله نبوّت دخالتی ندارد - هرچند سبب تکامل آن به خاطر بینش عمیق تر از مسائل مى شد- نیز آگاه بوده اند؛ به عنوان نمونه: خداوند به داوود(ع) ساختن زره را آموخت؛ به سلیمان(ع) زبان پرندگان را تعلیم داد؛ به یوسف(ع) علم تعبیر خواب داد و داستان موسی و خضر(ع) نیز به همین نکته اشاره دارد.

قرآن در احوالات حضرت سلیمان(ع)، اشاره به توانایی ایشان در سخن گفتن با پرندگان و آشنایى به گفتار آنها می کند. جاى تعجّب نیست اگر آنها تکلّم مخصوصى داشته باشند و بتوانند با کسى که از الفباى تکلّم آنها آگاه است سخن بگویند و رابطه برقرار سازند. آیات متعدّدى از قرآن نشان مى دهد که حیوانات برخلاف پندار ساده اندیشان، براى خود درک و دیدى دارند؛ و حتّى به عقیده بعضى، تمام ذرّات این جهان حتّى جمادات داراى نوعى شعورند و به همین دلیل تسبیح عمومى آنها را یک تسبیح آمیخته با شعور مى دانند.

در آيه 31 سوره حجّ، شرک به سقوط از آسمان تشبیه شده که یا طعمه پرندگان می شود یا اسیر تندباد شده و به دوردست پرت می شود. پرنده شکاری اشاره به صفات زشت درونی و گروه های منحرف است که در کمین انسان است و تندباد اشاره به شیطان یا طوفان های اجتماعی و فتنه های سیاسی می باشد. در آیات دیگر هم شرک در رأس محرمات بیان شده و خدا و پیامبر(ص) از مشرک بیزار است و مشرک در ردیف زناکار قرار داده شده و ازدواج با آنها حرام است.