آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در سوره «مومن» آمده: «در آن روز پرده ها و حجاب ها كنار مى رود و همه انسان ها با تمام اسرار درون و برونشان ظاهر مى شوند». آری در آن روز چيزى مخفى نمى ماند؛ چراكه از يكسو موانع مادى مثل كوه ها و تپه ها برچيده شده و زمين به صورت بيابان هموار در مى آيد و از سوى ديگر انسان ها از قبرها بيرون مى ريزند و زمين آنچه را در دل دارد بيرون مى فرستد و از سوى سوّم نامه هاى اعمال انسان ها و امت ها گشوده مى شود و محتواى آنها در برابر همگان آشكار مى گردد و دست و پا و اعضاى بدن و حتى پوست انسان فرياد مى كشند و افشاگرى مى كنند.

خداوند در آيه 9 سوره طارق مى گويد: (آن روز، روزى است كه اسرار نهان آشكار مى شود!)؛ «يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ» و در آيه 16 سوره مومن مى گويد: (آن روز، روزى است كه پرده ها و حجاب ها كنار مى رود و همه انسان ها با تمام اسرار درون و برونشان ظاهر مى شوند)؛ «يَوْمَهُمْ بارِزُونَ». آری در آن روز چيزى مخفى نمى ماند؛ چراكه از يكسو موانع مادى همچون كوه ها و تپه ها برچيده مى شود و زمين به صورت «قاع صفصف»(1)؛ (بيابان هموار و بدون پستى و بلندى) در مى آيد و از سوى ديگر انسان ها از قبرها بيرون مى ريزند (و زمين آنچه را در دل دارد بيرون مى فرستد)؛ «وَ اَخْرَجَتِ الاْرْضُ اَثْقالَها»(2) و از سوى سوّم نامه هاى اعمال انسان ها و امت ها گشوده مى شود و محتواى آنها در برابر همگان آشكار مى گردد؛ «وَ اِذَا الصُّحُفُ نُشِرَتْ».(3) دست و پاها و اعضاى بدن و حتى پوست بدن به سخن درمى آيند، فرياد مى كشند و افشاگرى مى كنند. زمين و زمان سخن مى گويند و گواهان اعمال، به اعمال انسان ها گواهى مى دهند، نه تنها اعمال انسان ها كه نيات و عقائد آنها نيز در آن روز همگى بر ملا مى شود و به راستى روز رسوايى عجيبى براى بدكاران و روز افتخار بزرگى براى نيكوكاران است.
بايد توجه داشت كه «تُبْلى» از ماده «بلاء» به معناى امتحان است، و از آن جا كه به هنگام آزمون، حقايق اشيا روشن مى شود، در اين جا به معناى آشكار شدن تفسير گرديده است. در حديث «معاذ بن جبل» مى خوانيم که مى گويد: «از رسول خدا پرسيديم: منظور از «سرائر» كه بندگان خدا در آخرت به آن آزمايش مى شوند چيست؟ فرمود: سرائر شما، اعمال شماست، همچون نماز و روزه و زكات و وضو و غسل جنابت و هر واجب ديگر، زيرا اعمال همه پنهان است، انسان ممكن است بگويد نماز خوانده ام و نخوانده باشد و بگويد وضو گرفته ام و نگرفته باشد، اين است معناى آشكار شدن اسرار نهان در آن روز!»(4)
البتّه بايد توجه داشت آنچه در حديث شريف فوق آمده است به صورت بيان مثال هايى از اين حقيقت كلى است وگرنه آيه شريفه تمام «عقائد»، «نيات» و «اعمال انسان ها» را اعم از نيك و بد شامل مى گردد. و از اين جا روشن مى شود كه بسيارى از شخصيت هاى كاذبى كه بر اثر پنهان كارى در اين دنيا به وجود آمده، در برابر طوفان محشر بر باد مى رود و رسوايى عظيمى جاى آن مى نشيند و چه عجيب است سقوط اين گونه افراد خوش ظاهر بد باطن از اوج عزّت و آبرو به قعر درّه مذلت و رسوايى! و چه زيباست آبروى شكوهمند مؤمنان مخلص و بى ريا كه رابطه خاص خود با خدا را در اين جهان پنهان داشتند و در آن روز آشكار مى شود و بر تخت عزت و عظمت مى نشينند! اين پيامى است كه توصيف بالا به همه ما مى دهد و هشدارى است به تمام انسان ها اعم از عالم و جاهل که:
گر پرده ز روى كار ما بردارند *** معلوم شود كه در چه كاريم همه!(5)