آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداى متعال در آیات32 تا 34 سوره احزاب به همسران پیامبر(ص) به خاطر انتسابشان به پیامبر(ص) از یک سو، و قرار گرفتنشان در کانون وحى، و شنیدن آیات قرآن، و تعلیمات اسلام از سوى دیگر، دستوراتی می دهد: 1- هوس انگیز سخن نگوئید. 2- به صورت شایسته سخن بگوئید. 3- در خانه هاى خود بمانید و همچون جاهلیت نخستین، در میان جمعیت ظاهر نشوید و اندام و وسائل زینت خود را در معرض تماشاى دیگران قرار ندهید. 4- نماز را بر پا دارید. 5- زکات را اداء کنید. 6- خدا و رسولش را اطاعت نمائید.

پاسخ این سؤال در آیات 32ـ34 سوره «احزاب» آمده است، خداى متعال در این آیات هفت دستور مهم را به همسران پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى دهد، نخست در مقدمه کوتاهى مى فرماید: (اى همسران پیامبر! شما همچون یکى از زنان عادى نیستید اگر تقوا پیشه کنید)؛ «یا نِساءَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَد مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَیْتُنَّ».
شما به خاطر انتسابتان به پیامبر(صلى الله علیه وآله) از یک سو، و قرار گرفتنتان در کانون وحى، و شنیدن آیات قرآن، و تعلیمات اسلام از سوى دیگر، داراى موقعیت خاصى هستید که مى توانید سرمشقى براى همه زنان باشید، چه در مسیر تقوا و چه در مسیر گناه.
بنابراین، موقعیت خود را درک کنید، و مسئولیت سنگین خویش را به فراموشى نسپارید، و بدانید که اگر تقوا پیشه کنید در پیشگاه خدا مقام بسیار ممتازى خواهید داشت.
و به دنبال این مقدمه که طرف را براى پذیرش مسئولیتها آماده مى سازد، و به آنها شخصیت مى دهد، نخستین دستور در زمینه عفت، صادر مى کند و مخصوصاً به سراغ یک نکته باریک مى رود، تا مسائل دیگر در این رابطه خود به خود روشن گردد، مى فرماید:
(بنابراین به گونه اى هوس انگیز سخن نگوئید که، بیماردلان در شما طمع کنند)؛ «فَلاتَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ».
بلکه، به هنگام سخن گفتن، جدى و خشک و به طور معمولى سخن بگوئید، نه همچون زنان کم شخصیت که سعى دارند، با تعبیرات تحریک کننده، که گاه توأم با ادا و اطوار مخصوصى است که افراد شهوت ران را به فکر گناه مى افکند سخن بگوئید.
تعبیر به «الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ»؛ (کسى که در دل او بیمارى است) تعبیر بسیار گویا و رسائى است از این حقیقت که، غریزه جنسى در حد تعادل و مشروع عین سلامت است، اما هنگامى که از این حد بگذرد، نوعى بیمارى خواهد بود تا آنجا که گاه، به سر حد جنون مى رسد که از آن تعبیر به «جنون جنسى» مى کنند، و امروز دانشمندان، انواع و اقسامى از این بیمارى روانى را که بر اثر طغیان این غریزه، و تن در دادن به انواع آلودگیهاى جنسى، و محیطهاى کثیف به وجود مى آید، در کتب خود شرح داده اند.
در پایان آیه، دومین دستور را این گونه شرح مى دهد: (شما باید به صورت شایسته اى که مورد رضاى خدا و پیامبر و توأم با حق و عدالت باشد، سخن بگوئید)؛ «وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفاً».
در حقیقت جمله «لاتَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ» اشاره به کیفیت سخن گفتن دارد، و جمله «قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفاً» اشاره به محتواى سخن.
البته «قول معروف» (گفتار نیک و شایسته)، معنى وسیعى دارد که علاوه بر آنچه گفته شد، هرگونه گفتار باطل، و بیهوده، و گناه آلود، و مخالف حق را نفى مى کند.
ضمناً، جمله اخیر مى تواند، توضیحى براى جمله نخست باشد، مبادا کسى تصور کند که: باید برخورد زنان پیامبر(صلى الله علیه وآله) با مردان بیگانه موذیانه یا دور از ادب باشد، بلکه، باید برخورد شایسته و مؤدبانه، و در عین حال، بدون هیچگونه جنبه هاى تحریک آمیز باشند.
سپس، سومین دستور را که آن در زمینه رعایت عفت است چنین بیان مى کند: (شما در خانه هاى خود بمانید و همچون جاهلیت نخستین، در میان جمعیت ظاهر نشوید) و اندام و وسائل زینت خود را در معرض تماشاى دیگران قرار ندهید «وَ قَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الأُولى».
«قَرْن» از ماده «وقار» به معنى سنگینى است، و کنایه از قرار گرفتن در خانه ها است، بعضى نیز احتمال داده اند: از ماده «قرار» بوده باشد که، از نظر نتیجه تفاوت چندانى با معنى اول نخواهد داشت.
«تَبَرَّج» به معنى آشکار ساختن زینت در برابر مردم است، و از ماده «برج» گرفته شده که در برابر دیدگان همه ظاهر است.
بالاخره، دستور «چهارم» و «پنجم» و «ششم» را به این صورت بیان مى فرماید: (شما زنان پیامبر نماز را بر پا دارید، زکات را اداء کنید، و خدا و رسولش را اطاعت نمائید)؛ «وَ أَقِمْنَ الصَّلاةَ وَ آتِینَ الزَّکاةَ وَ أَطِعْنَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ».
اگر در میان عبادات، روى نماز و زکات، تکیه مى کند به خاطر آنست که: نماز، مهمترین راه ارتباط و پیوند با خالق است، و زکات هم در عین این که عبادت بزرگى است، پیوند محکمى با خلق خدا محسوب مى شود.
و اما جمله «أَطِعْنَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ» یک حکم کلى است که تمام برنامه هاى الهى را فرا مى گیرد.
این دستورات سه گانه نیز نشان مى دهد که، احکام فوق، مخصوص به زنان پیامبر(صلى الله علیه وآله) نیست، بلکه براى همگان است، هر چند، در مورد آنان تأکید بیشترى دارد.
در پایان آیه مى افزاید: (خداوند فقط مى خواهد پلیدى و گناه را از شما اهلبیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد)؛ «إِنَّما یُرِیدُ اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً».
تعبیر به «اِنَّما» که معمولاً براى حصر است، دلیل بر این است که این موهبت ویژه خاندان پیامبر(صلى الله علیه وآله) است.
در آخرین آیه مورد بحث، «هفتمین» و آخرین وظیفه همسران پیامبر بیان شده است، و هشدارى است به همه آنان براى استفاده کردن از بهترین فرصتى که در اختیار آنان براى آگاهى بر حقایق اسلام قرار گرفته، مى فرماید: (آنچه را در خانه هاى شما از آیات خداوند و حکمت و دانش خوانده مى شود، یاد کنید) و خود را در پرتو آن بسازید که بهترین فرصت را در اختیار دارید «وَ اذْکُرْنَ ما یُتْلى فِی بُیُوتِکُنَّ مِنْ آیاتِ اللّهِ وَ الْحِکْمَةِ».
شما در خاستگاه وحى، قرار گرفته اید و در مرکز و کانون نور قرآن، حتى اگر در خانه نشسته اید، مى توانید از آیاتى که در فضاى خانه شما از زبان مبارک پیامبر(صلى الله علیه وآله) طنین افکن است، به طور شایسته از تعلیمات اسلام و سخنان پیامبر(صلى الله علیه وآله) بهره مند شوید که هر نفسش درسى است و هر سخنش برنامه اى!(1)