مراد از «سابقون» در سوره واقعه، حضرت علي(ع) است. حاكم حسكانى در «شواهد التنزيل» از ابن عباس آورده است كه: «پيشگامان [در ايمان] سه نفرند: يوشع پیشگام ایمان به موسى(ع)، صاحب ياسين [حبيب نجار] پیشگام ایمان به عيسى(ع) و على(ع) پيشگام در ایمان به پیامبر(ص) بود». اين حديث را ابن مغازلى در «العمده» و سبط بن جوزى در «تذكرة» و ابن كثير در تفسير خود و ابن حجر در «الصواعق» و علامه شوكانى در «فتح القدير» و شيخ سليمان قندوزى در «ينابيع الموده» و ديگران نقل كرده‌اند.

پیامبر(ص) در قرآن خود را همتاى پیامبرانى مانند موسى وعیسى(ع)، بلکه به مراتب بالاتر از آنها دانسته است؛ لذا وقتى زندگى پیامبران پیشین را مطرح مى کند براى آنان معجزه هاى زیادى ثابت مى کند، آیا صحیح است وقتى از او معجزه بخواهند، سکوت کند ویا سرباز زند؟ هرگز. به همین جهت، مدعیان دروغین نبوت، از ترس این که مبادا مردم از آنها معجزه بخواهند پیوسته با اعجاز مخالفت نموده و معجزه هاى پیامبران گذشته را انکار و یا تأویل می کردند.

خداى متعال در آیات 91ـ93 سوره «بقره» به یکى از جنبه هاى تعصبات نژادى یهود که در دنیا به آن معروفند اشاره کرده، و چنین مى گوید: (هنگامى که به آنها گفته شود: به آنچه خداوند نازل فرموده ایمان بیاورید، مى گویند: ما به چیزى ایمان مى آوریم که بر خود ما نازل شده باشد). پس از آن پرده از روى دروغ آنان بر داشته و مى گوید: اگر بهانه عدم ایمان شما این است که محمّد(ص) از شما نیست (پس چرا به پیامبران خودتان در گذشته ایمان نیاوردید؟ پس چرا آنها را کشتید اگر راست مى گوئید و ایمان دارید).

هنگامی که بنی اسرائیل از گوساله پرستی توبه کردند، خداوند فرمان اعدام دسته جمعی آنان به دست خودشان را داد. این حکم به این دلیل صادر شد که  ملتى که بعد از مشاهده آن همه آیات خدا و معجزات، با یک غیبت کوتاه پیامبرشان به کلى اصل اساسى توحید و آئین خدا را زیر پا گذارده، بت پرست شوند، اگر این موضوع براى همیشه از مغز آنها ریشه کن نشود وضع خطرناکى به وجود خواهد آمد، و بعد از هر فرصتى مخصوصاً بعد از مرگ موسى(ع)، ممکن است تمام آیات دعوت او از میان برود، لذا این فرمان شدید از طرف خداوند، صادر شد.

از جمله دلایلی که ایمان ابوطالب(ع) را ثابت مى کند شعرها و کلمات ایشان است، مانند: «محمّد پیامبرى مانند موسى است که به پیامبرى او در اول همه کتاب‌ها به نام او تصریح شده»، «به خداى کعبه قسم! پیامبر را به خاطر سختى‌ها با [بت] عزّا عوض نمى‌کنیم»، «بهترین مردم محمد است و او وزیر موسى و مسیح است. براى ما هدایتى آورد مثل هدایتى که آن دو آورده‌اند...»، «هیچ گاه گوش به سخن ملامتگران فرا نداده و ذره‏ ای به کفر و عصیانگری متمایل نمی‏باشم»، «فرزند برادرم هرگز دروغ نمى‌گوید» و نمونه های بسیار دیگر.

اگر مشروعیت خلافت هر خلیفه مشروط به پذیرش مردم باشد، مى توان این اشکال را درباره نبوت انبیا و رسالت رسولان نیز مطرح نمود. بنابراین تکیه نزدن ائمه بر مسند خلافت ظاهری هیچ منافاتی با حقیقت خلافت ایشان ندارد؛ زیرا پیامبران مردم را به وظایف خود آشنا می کنند، خواه مردم بپذیرند یا نپذیرند. چنانچه حضرت موسى(ع)، هارون(ع) را به عنوان خلیفه خویش معرفى کرد، ولى قوم موسى، به چنین خلیفه اى ارج ننهاده و با او به مخالفت برخاستند، و نزدیک بود او را بکشند.

از آيات قرآن استفاده مى شود كه هواپرستى يكى از عوامل بت پرستى بوده است؛ چنانكه در داستان سامرى مى خوانيم: هنگامى كه موسى(ع) از او سؤال كرد چرا اين كار را كردى؟ او در پاسخ گفت: «وَكَذَلِكَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِى»؛ (و اين كارى بود كه [هواى] نفس من در نظرم جلوه داد).

از بسیارى از روایات و کلمات مفسران استفاده مى شود: منظور از شخصی که در آیات 175 و 176 سوره اعراف به او اشاره شده، مردى به نام «بلعم باعورا» بوده که از دانشمندان و علماى مشهور بنى اسرائیل در عصر موسى(ع) محسوب مى شده، و حتى موسى(ع) از وجود او به عنوان یک مبلغ نیرومند استفاده مى کرده، و دعای این شخص در پیشگاه خدا به اجابت مى رسید. ولى بر اثر تمایل به فرعون و وعده هاى او از راه حقّ منحرف شد و همه مقامات خود را از دست داد، تا آنجا که در صف مخالفان موسى(ع) قرار گرفت.

مقصود از شرح صدر در سوره انشراح، گسترش سینه پیامبر(ص) به وسیله نور الهى و آرامش خدادادی است. این توسعه مى تواند شامل وسعت علمى پیامبر(ص) و نیز گسترش استقامت او در برابر دشمنان باشد. بر همین اساس، هنگامى که موسى مأمور دعوت فرعون می شود، به پروردگار عرض مى کند: خدایا سینه ام را گشاده و کار را بر من آسان  گردان. در حقیقت شرح صدر، برترین هدیه الهى به رسول اللّه(ص) بود تا پیامبر(ص) بتواند رسالتش را به عالی ترین وجه به انجام برساند.

معروف این است، که او در خواب دیده بود شعله آتشى از سوى «بیت المقدس» برخاسته و تمام خانه هاى مصر را فرا گرفت، خانه هاى قبطیان را سوزاند، ولى خانه هاى بنى اسرائیل سالم ماند! او از آگاهان و معبّران خواب توضیح خواست، گفتند: از این سرزمین «بیت المقدس» مردى خروج مى کند که هلاکت «مصر» و حکومت فراعنه به دست او است. سرانجام همین امر سبب شد که فرعون تصمیم به کشتن نوزادان پسر از بنى اسرائیل را بگیرد.