امام علی(ع) درباره حاملان علم، با اشاره به سینه مبارکش می فرماید: «در اينجا علم فراوانى است، اى كاش افراد لايقى براى آن مى يافتم». به فرموده امام(ع) چهار گروه، شايسته حمل اين علوم نيستند. كسى كه زود درك مى كند؛ ولى قابل اعتماد نيست، كسي كه دين را وسيله دنيا قرار داده و از نعمت خدا بر ضد بندگان استفاده مى كند، كسى كه بصيرت به علم و شبهات ندارد و با نخستين شبهه، شك در دل او پيدا مى شود، كسى كه حريص به مال است». در واقع اين علوم با مرگ حاملانش مى ميرد، زيرا اين گروهِ ها شايستگی های لازم را ندارند.

ياران امام على(ع) از سه گروه تشكيل مى شدند؛ گروهى از آنان مخلصان و مؤمنان حقيقى و فداكار و جان بركف بودند كه همچون پروانگان، گِرد شمع وجودش مى گشتند و چشم بر امر و گوش بر فرمان داشتند. گروه ديگر نادان هايي بودند كه از درك مقام امام(ع) و شرايط زمان و مكان عاجز بودند و گروه سوم كينه توزان لجوجی بودند كه به حيف و ميل اموال مسلمين در عصر عثمان خو گرفته و از على(ع) نيز همان را مى خواستند و جز به مقام و ثروت نمى انديشيدند و همه جا كارشكنى مى كردند و بسيارى از آنها جاسوسان معاويه در كوفه بودند.

داستان «قارون» ـ سمبلِ ثروتمندِ مغرورـ  که مجموع آن در سوره «قصص» بیان شده است، روشنگر این حقیقت است که غرور و مستى ثروت، گاه انسان را به انواع جنون مى کشاند، و گاه سبب مى شود که دست به زشت ترین و ننگین ترین گناهان بزند. آنها همه را نادان و خود را دانا مى پندارند. اگر «قارون» با اطرافیانش و تمام ثروتش به قعر زمین فرو رفت و نابود شد، دیگران به اشکال دیگرى نابود مى شوند، مثلا ثروت هاىِ عظیم خود را تبدیل به کاخ ها، باغ ها و زمین هائى مى کنند که هرگز از آن استفاده نخواهند کرد و ... .

قرآن کریم در سوره «فتح» و در اشاره به صلح حدیبه، «جهل» را عامل «حمیه»؛ (تعصب) می داند؛ زيرا هميشه تعصّب ها و لجاجت ها و خشم هاى آتشين از جهل برمى خيزد. همچنین در سوره «بقره» جهل به عنوان سرچشمه بهانه جويى دانسته شده است. در تاريخ انبياء كراراً به اين نكته برخورد مى كنيم كه افراد جاهل و نادان با انواع بهانه جويى ها از ايمان آوردن طفره مى رفتند و در برابر دلايل روشن و كتب آسمانى و معجزات صريح آنها، بهانه هاى رنگارنگ عنوان مى كردند.

مدير در آغاز كارش تجربه قابل ملاحظه اى در مورد آن ندارد؛ ولى كارهاى قبليش مى تواند زمينه ساز براى منصب فعليش باشد. لذا مثلا نمی توان و نبايد يك سرباز عادی را بدون طى سلسله مراتب به فرماندهى یک لشکر منصوب كرد. زيرا مسائل مربوط به مديريت، بيش از آنچه جنبه علمى و آموزشى دارد، داراى جنبه عملى و تجربى است. حتی خداوند پيامبرانش را در برهه ای از زندگیشان به چوپانى گمارد، تا اگر با افراد جاهل و نادان سر و كار پيدا کردند، بتوانند با آنها تعامل کنند.

«حلم» به معنی ثابت بودن در امور است؛ که جزء فضیلت ها و صفات حمیده و نشانه عقل می باشد. انجام هر عملی در حالت عصبانیت باعث پشیمانی می شود. امام علی(ع) به قنبر فرمودند: «دشنام دهنده ی خود را از روى بى اعتنائى رها كن تا پروردگار را خشنود و شيطان را غضبناك و دشمنت را عقوبت نمایی. قسم به خدائى كه دانه را شكافت و انسانها را خلق كرد، مؤمن راضى نمى كند پروردگارش را به مثل حلم و ناراحت نمى كند شيطان را به مثل سكوت و احمق و نادان هم عقوبت نمى بينند به مثل سكوت».

یکى از ویژگى هاى انبیاء، توکل به خدا در مواجهه با افراد نادان و متعصّب است، تا حدّی که نه تنها نسبت به تهدیدهاى آنها هراسی نداشتند، بلکه تمام قدرت آنها را زیر سؤال برده و تحقیر مى کردند. نمونه آن را در داستان هود(ع) مى خوانیم، آنجا که هود(ع) در مقابل قوم متعصب خود می گوید: «اِنّى تَوَ کَّلْتُ عَلَى اللهِ رَبِّى وَ رَبِّکُمْ».

خوارج که گروهی متعصّب، لجوج، نادان و قشرى بودند و از اسلام تنها به پوستى قناعت کرده و مغز آن را رها کرده بودند بودند، از جنگ صفین و داستان حکمیت آشکار شدند. آنها ابتدا امام(ع) را مجبور به حکمیت کرده و بعد پشیمان شدند و توبه کردند و گفتند: قبول حکمیت کفر بود، چون حکم فقط از آن خدا است و باید على(ع) نیز توبه کند. امام بارها با آنها اتمام حجّت کرد و بسیار اندرز داد ولی آن ها سرسختانه، ایستادگى کردند و در یک درگیرى محدود با لشکر امام اجساد همگى جز چند نفر، بر روى زمین افتاد.