قوانين و مقرّرات مربوط به زندگى انسان ها آن قدر پيچيده و اسرارآميز است كه دانشمندان را سرگردان و حيران ساخته و آشكارترين دليل آن، تحوّلاتى است كه هميشه در قوانين كشورهاى جهان صورت مى گيرد و هر روز مشكل تازه اى را مقابل حقوقدان ها قرار مى دهد؛ چراكه نمي توانند قانوني وضع كنند كه بي نياز از تغيير باشد. اگر تمام دنيا را بگرديم فردى كه داراى تمام شرايط يا بعضي از شرايط باشد پيدا نمي كنيم؛ جز آفريدگار بشر و يا كسى كه مستقيماً با او ارتباط دارد، صلاحيت چنين مقامى را دارد. پس اصول قوانين صحيح اجتماعى را تنها بايد از مكتب انبياء و از مجراى وحى آموخت.

علت اينكه نبايد از شيطان پيروي كرد اين است كه شيطان با كارهايي مانند وعده هاى دروغين، تزئين شهوات، دعوت به گناهان، منع از خيرات و تشويق به انحرافات، پيروان خود را از خدا دور ساخته و به آتش قهر و غضب الهي گرفتار مى سازد.

ایشان می فرماید: «از آنچه در قربانگاه های قرون پیشین دیده اید عبرت گیرید، از آن کسانی که پیوند اعضایشان [در زیر خاک ها] از هم گسسته، و شرف و عزتشان نابود شده و شادی و نعمت هایشان قطع گردیده است، نزدیکی به فرزندان و همدمی همسران به مفارقت آنها مبدل شده و اکنون نه بر یکدیگر تفاخر می کنند؛ نه زاد و ولد دارند و نه با هم سخن می گویند؛ پس ای بندگان خدا! برحذر باشید همانند كسى كه بر نفس خود پيروز گشته و از شهوات سركش مانع شده، و با چشم عقل مى نگرد».

امام علی(ع) درباره هوای نفس و امور حرام به فرماندارش مى فرمايد: «زمام هوا و هوس خود را در دست گير و نسبت به آنچه بر تو حلال نيست بخيل باش؛ زيرا بُخل به خويشتن، راه انصاف را در آنچه محبوب و مكروه است به تو نشان مى دهد». مالكيّت هواى نفس كه امام(ع) بر آن تأكيد فرموده، آن است كه به هنگام هيجان شهوات، انسان بتواند خود را كنترل كند و به عكس اگر هواى نفس، مالك فكر و عقل و نيروى انسان شود او را به هر پرتگاهى مى كشاند.

پنج سفارش مهمي كه امام علي(ع) به ما نموده است عبارتند از: 1. جز خداوند به هيچ كس اميد نداشته باشيد. 2. تنها از گناهانتان بترسيد. 3. اگر در مورد چيزى از شما سؤال كنند كه نمى دانيد حيا نكنيد و بگوييد نمى دانم. 4. اگر چيزى را نمى دانيد از فراگيرى و ياد گرفتن آن خجالت نكشيد. 5. صبر و استقامت را در هر كارى پيشه خود سازيد؛ چرا كه نسبت صبر به ايمان همچون نسبت سر است در مقابل بدن.

در روايات به حقيقت «پل صراط» اشاره شده است. در روايتي آمده: «صراط همان طريق به سوى معرفت و شناخت خداوند متعال است. دو صراط وجود دارد: صراطى در دنيا و صراطى در آخرت و امّا صراط در دنيا همان امام واجب الاطاعه است، هركس او را بشناسد و به هدايت او اقتدا كند از صراط - كه پلى است بر روي جهنّم - در آخرت مى گذرد و هركس او را در دنيا نشناسد قدمش بر صراط آخرت مى لرزد و در آتش جهنّم سقوط مى كند».

امام علي(ع) دراین باره می فرماید: «آنان براى مدتى كوتاه در اين جهان صبر كردند و به دنبال آن آسايشى طولانى نصيبشان شد. اين تجارت پر سود را پروردگار براى آنها فراهم ساخت». بنابراين «صبر» از صفات برجسته پرهيزكاران است که با لطف الهی فراهم می شود و بدون آن هيچ كس به اهداف خود نمى رسد و حتی ايمان و آبروى انسان به خطر نيز خواهد افتاد.

امام علي(ع) دراین باره می فرماید: «دنيا [با جلوه گرى هايش] به سراغ آنها آمد؛ ولى آنها فريبش را نخورده و آن را نخواستند، دنيا مى رفت كه آنها را اسير خود سازد؛ ولى آنان به بهاى جان، خويش را از اسارتش آزاد ساختند». آری دنيا با زرق و برق هايش، ناآگاهان و هوسبازان را گرفتار خود مى سازد به گونه ای که براى حفظ آن به هر گناه و جنايتى تن مى دهند؛ اما پرهيزكاران متاع دنیا را سراب دانسته و فريب آن را نخورده و به بهاى جان، خود را از اين اسارت رهايى مى بخشند.

انسان موجود فراموش کاری است که نيازهاى واقعى زندگى روزانه و نيازهاى خيالى و عشق به شهوات، او را به خودفراموشی مبتلا می كند. مهمترين آثار «نماز»، بيدار ساختن انسان و پايان دادن به خودفراموشى است؛ زيرا هنگامى كه ياد خدا به ميان آمد، وضع به كلى دگرگون مى شود، اگر نگاهى به مقدمات نماز و شرايط ديگر آن بيندازيم، بيانگر نقش مهم نماز در تربيت انسان و رساندن او به جوار قرب الهي است.

از ديدگاه امام علي(ع) بهترین اسباب تقرّب به خداوند، ايمان به خدا و پيامبر(ص)، جهاد در راه خدا، كلمه اخلاص [و شهادت به يگانگى خدا]، برپاداشتن نماز، ادای زکات، روزه ماه رمضان، حجّ و عمره خانه خدا، صله رحم، صدقه پنهانی، انجام معروف و کارهای خوب است.