فقهای اسلام با توجه به سبب و شأن نزول و ظَهر و بطن آيات، قاعده اى را به دست آورده‌ و با تمسك به آن، احكام را استنباط مى‌ كنند. آن قاعده عبارت است از: «اعتبار به گستردگى لفظ است، نه خصوصيّت مورد»؛ يعنى فقيه بايد خصوصيات مورد را كنار گذاشته و از جنبه هاى عمومى لفظ بهره بگيرد. به عنوان مثال در قرآن آمده: «مشرق و مغرب، از آن خداست! پس به هر سو رو کنید، رو به خدا کرده اید». اين آيه داراى ظَهر و بطن است و در ظاهر با آياتى كه ايجاب مى كند حتما رو به كعبه نماز بخوانيد منافات دارد؛ ولى با مراجعه به شأن نزول، اين تنافى برطرف مى شود.

از نام هاي دوزخ، «حُطَمة» است كه به معناي «درهم شكستن» است و بعضى آن را به معناى «در هم شكستنِ اشياء خشك» مى دانند، لذا به سال هاى قحطى «حُطَمة» گفته مى شود؛ زيرا همه چيز را در هم مى شكند و انسانها را متلاشى مى سازد. بنابراين نامگذارى دوزخ به «حُطَمة» به خاطر آن است كه آتش سوزانش همه چيز را در هم مى شكند و متلاشى مى سازد.

از نظر امام علي(ع)، خداوند «کعبه» را در شهر «مکّه» قرار داد؛ چون: «اگر خداوند خانه محترمش و مكان هاى انجام وظايف و مناسك حجّ را در ميان باغها و نهرها و سرزمين هاى هموار و پردرخت و پرثمر، مناطق آباد داراى خانه و كاخ هاى بسيار و آبادى هاى به هم پيوسته؛ در ميان گندم زارها و باغ هاى خرّم و پرگل و گياه، در ميان بستان هاى زيبا و پرطراوت و پرآب، در وسط باغستانى بهجت زا و جادّه هاى آباد قرار مى داد، به همان نسبت كه آزمايش و امتحان ساده تر بود، پاداش و جزا نيز كمتر بود». پس علّت انتخاب مكّه براى كعبه، تحمّل بيشتر سختى ها و دريافت پاداش و اجر فزون تر است.

«ابرهه» از فرماندهان سپاه نجاشی بود كه پس از كشتن «اريات» بر تخت حکومت نشست و کلیسای بزرگی ساخت. او تصميم گرفت تا کعبه را تعطیل کند؛ اما چون مردم حجاز کلیساي بزرگ او را آتش زدند، برای گرفتن انتقام و نابودي كعبه و جذب درآمد اقتصادی با سپاه بزرگی به سوي مکه به راه افتاد. به مردم مکه پیام داد که شهر را ترک کنند. «عبد المطلب» که مي دانست قدرت مقابله با سپاه ابرهه را ندارد سفارش كرد كه همه به کوه ها پناه ببرند. در اين هنگام، پرندگانی در آسمان ظاهر شدند و با سنگ هايي در منقار و چنگال، به سپاه ابرهه حمله کردند، و همه لشكرش را نابود ساختند.

«بت پرستی» از زمان حضرت نوح آغاز شده و بعد از طوفان نوح(ع) برخی از مردم با کمک شیطان بتها را از زیر آوارها در آوردند و به پرستش آن پرداختند. «بت پرستی» مشکلات و مفاسد زیادی دارد از جمله: 1. شخصیت انسان خدشه دار می شود. 2. بت پرستی یک نوع خرافه است و موجب خرافه پرستی می شود. 3. باعث می شود مستکبران ادعای خدایی کنند. 4. موجب فساد و بی بندباری می شود. لذا پیامبران با بت پرستی به شدت مبارزه کردند. پیامبر(ص) هم بعد از فتح مکه با کمک حضرت علي(ع) کعبه را از لوث وجود بتها پاک کرد.

«قرآن» درباره پاداش آنان كه در راه خدا هجرت و جهاد مي كنند مى فرمايد: «آنها كه ايمان آوردند و هجرت كردند و در راه خدا با اموال و جان هايشان جهاد نمودند، مقامشان نزد خدا برتر است و آنها رستگارانند * پروردگارشان آنها را به رحمت خود و خشنودى [خويش] و باغ هاى بهشتى كه نعمت هاى جاودانه دارد بشارت مى دهد». در اين آيه سه پاداش در نظر گرفته شده است: «رحمت الهى»، «خشنودى خدا» و «باغ هاى پر نعمت بهشت». ايمان، سبب آمرزش گناهان، هجرت، موجب جلب رضايت حقّ و جهاد با اموال و انفس، سبب بهره مندى از باغ هاى پر نعمت بهشت است.

ایشان فرمودند: «اى رسول خدا(ص)، [درباره شهادت من چه مى فرماييد؟] مگر در جنگ «اُحُد»، بعد از آنكه جمعى از مسلمانان شهيد شدند و من به سعادت شهادت نرسيدم و اين بر من سخت آمد به من نفرمودى بشارت باد بر تو كه شهادت از پى توست؟ پيامبر(ص) فرمود: اگر تو بزودى شهيد شوى چه كسى با «ناكثين»، «قاسطين» و «مارقين» پيكار مى كند؟ آرى، من به تو وعده شهادت داده ام و شهيد هم خواهى شد و محاسن تو از خون فرقت رنگين خواهد شد ...».

ایشان در این باره می فرماید: «خداوند احترام مسلمان را از تمام آنچه محترم است برتر شمرده و حفظ حقوق مسلمین را با اخلاص و توحید پیوند زده و تضمین کرده است، مسلمان كسى است كه مسلمانان از دست و زبان او در امان باشند؛ جز در آنجا كه حقّ اقتضا مى كند؛ آزار دادن مسلمان روا نيست جز به آن مقدار كه [به حكم خدا] واجب مى شود».

«قرآن» در آيات متعدّدى پيرامون قداست كعبه سخن گفته از جمله: آيه 96 سوره «آل عمران»: «نخستين خانه اى كه براى مردم بنا نهاده شد، همان است كه در سرزمين مكّه است؛ كه پربركت و مايه هدايت جهانيان است». آيه 97 سوره «مائده»: «خداوند كعبه را وسيله اى براى استوارى و سامان بخشيدن به كار مردم قرار داده؛ و همچنين ماه حرام، و قربانى هاى بى نشان، و قربانى هاى نشاندار را؛ اين گونه احكام به خاطر آن است كه بدانيد خداوند آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است را مى داند؛ و بدانيد خدا بر هر چيزى داناست» و ...

اگر سؤال شود چرا بايد نماز را به سمت قبله بخوانيم؟ در جواب مي گوئيم: «قبله» نشانه وحدت مسلمین است و هر کس در هر کجا که نماز می خواند باید متحد و همگام با بقیه مسلمانان به سمت «کعبه» بایستد. همان طور که خواندن نماز به زبان عربی برای همه مسلمانان نیز نشانه وحدت و اتحاد می باشد. بنابراین نماز به زبان واحد و به سوى قبله واحد رمز وحدت است.