هيچ منافاتی ميان علم مخصوص خداوند به احوال جنين با تشخيص جنسیت در عصر حاضر وجود ندارد؛ چراکه آگاهى خداوند بدين معنا مى‌باشد كه تنها خداوند مى‌داند در هر لحظه‌اى از لحظات، چند رحم ـ در سراسر جهان هستى ـ بارور شده يا نشده است. و اين همانند آيه «وَ ما تَسقُطُ مِن وَرَقَةٍ إلَّا يَعلَمُها» است؛ یعنی تنها خداوند مى‌داند در هر آنى از آنات، چند برگ از كلّ درختان جهان فرو مى‌افتد، و مقصود، يك برگ يا دو برگ نيست. در آيه مورد نظر نيز همين گونه است؛ به اين معنا كه تنها خداوند مى‌داند كه در هر لحظه ـ از كلّ رحم‌ها در كل جهان ـ چند رحم بارور مانده، و چند رحم سقوط مى‌كند.

در پاسخ به پرسش ياد شده، مفسّران وجوهى را يادآور شده اند: 1. اهل ايمان، در حالى كه مُشرف بر جهنّم هستند، براى مشاهده وضعيّت دردناك ستمگران و مجرمان، آنان را نظاره مى‌كنند و در حالى كه آتش جهنّم برافروخته شده و زبانه مى‌كشد و مؤمنان صحنه پرتاب طاغيان را در آتش مى‌بينند، بدون آنكه آسيبى به آنان برسد، از كنار آتش به سلامت مى‌گذرند. 2. در اين جا، تفسير دقيقترى ارائه شده كه به كلّى هرگونه شبهه ورود اهل ايمان را به دوزخ منتفى مى‌سازد و آن اين است كه «ضمير خطاب» در آيه «وَ إِن مِّنكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا» تنها به كافران و منكران روز رستاخيز باز گردد، و اين گونه «التفات» (از غيبت به خطاب) براى افاده اختصاص است، و معناى آيه چنين مى‌شود: اين شما ـ كافران و منكران ـ هستيد كه وارد دوزخ مى‌شويد.

«صوت» نوعى از امواج است كه در هوا، آب يا جامدات به وجود مى آيد و تنها برخي از آنها با گوش انسان قابل شنيدن است. امواج شديد ناشي از انفجار بمبها و مواد منفجره ها مي توانند در يك لحظه هر گونه مقاومتى را در هم بشكنند و گاه انسان يا ساختمان را به اجزاى بسيار كوچكى همچون پودر تبديل كنند. بنابراين جاى تعجب نيست كه صيحه رستاخيز و «بانگ صور» در مدّتى كوتاه مايه مرگ انسان ها و در هم شكستن كوه ها شود. البتّه اينها درباره «نفخه مرگ» است و مسلماً «نفخه حيات» چيزى ديگرى است، فريادى است بيدارگر، حيات انگيز و حركت آفرين كه اطلاعات ما درباره آن بسيار اندك است.

از مسائلي كه در «قيامت» اتفاق مي افتد، مسئله داوري خداوند و حكومت و قضاوت او در ميان انسان ها و پايان دادن به تمام اختلافاتى است كه در اين دنيا داشته اند. «قرآن» در اين باره مي فرمايد: «خداوند ميان شما روز قيامت در آنچه اختلاف داشتيد داورى مى كند». آرى او بهترين داوران است، چراكه از يكسو علم او به همه چيز احاطه دارد و چيزي از او پنهان نيست و از سوى ديگر خداوند نيازى به هيچ كس و هيچ چيز ندارد تا به خاطر آن بر خلاف حقّ داورى كند.

يكي از گواهان روز قيامت، «زمين» است. در روايت آمده: «منظور از خبر دادن زمين، اين است كه اعمال هر يك از بندگان خدا را اعم از مرد و زن كه روى زمين انجام داده اند خبر مى دهد، مى گويد: فلان شخص در فلان روز، فلان كار را انجام داد، اين است خبر دادن زمين». اين مطلب جاى تعجب نيست چرا كه روز قيامت، روز حيات واقعى است و حتى زمين نيز داراى نوعى حيات و شعور مي شود.

«ربا» همانند موریانه اقتصاد سالم را نابود می کند. از این رو موضع گیری اسلام در برابر مسئله ربا آن چنان صریح و آشکار است که جای هیچ گونه شک و شبهه ای باقی نمی ماند. لذا خداوند در قرآن می فرماید: «آنچه را از [سود] ربا باقى مانده، رها کنید؛ اگر ایمان دارید، ... بدانید خدا و رسولش، به شما اعلان جنگ مى کنند». تعبیر به اعلان جنگ در قرآن، تنها در همین گناه کبیره آمده است. همچنین امام صادق(ع) در حدیثی می فرمایند: «هنگامی که خداوند بخواهد جمعیتی را نابود کند در آنها ربا آشکار می شود».

از آيات قرآن استفاده مى شود كه دو بار در صور دميده مى شود: يك بار در پايان جهان كه همه خلايق مى ميرند و اين نفخه مرگ است و بار ديگر در آستانه رستاخيز كه همه مردگان زنده مى شوند و اين نفخه حيات است. در حقيقت توقف اين جهان و آغاز حركت جهان ديگر، تشبيه به توقف و حركت لشكرها و قافله ها شده كه با صداى شيپور يا صداى بلند ديگري همگى از راه رفتن باز مى ايستند و با صداى ديگرى به پا مى خيزند و حركت مى كنند.

يكي از حوادث «قيامت»، از بين رفتن پيوند خويشاوندي ميان انسان هاست. «قرآن» مى فرمايد: «هنگامى كه در صور دميده مى شود، هيچ گونه نسب در ميان آنها نخواهد بود و از يكديگر سؤال نمى كنند». روشن است كه سؤال نكردن از يكديگر به خاطر آن است كه آنها چنان مشغول به خويشتن و گرفتار كار خود هستند كه به ديگرى نمى پردازند! پيامبر(ص) فرمودند: «در سه جاست كه هر انسانى همه را جز خود فراموش مى كند: هنگام دادن نامه عمل به دستش، زمان قرار گرفتن در برابر ترازوى سنجش اعمال و زمان رفتن از روى پل جهنّم».

در «قرآن» علاوه بر واژه «نفخ صور» از واژه «نَقْر في الناقور» نيز استفاده شده است. «نقر» در اصل به معناى كوبيدن چيزى است و «منقار» به وسيله كوبيدن گفته مي شود و از آنجا كه كوبيدن همراه با صداست گاه اين واژه به معناى ايجاد صدا يا سبب آن - كه دميدن در شيپور است - آمده و لذا گروهى آيه را مستقيماً به معناى «نفخ در صور» تفسير كرده اند. اين احتمال نيز وجود دارد كه تعبير به نقر به خاطر آن است كه صداى شيپورِ رستاخيز آن قدر عظيم است كه گويى گوش را سوراخ مى كند و در مغز فرو مى رود!

يكي از حوادث «روز قيامت»، «نفخ صور» است. «نفخ» به معناى دميدن و «صور» به گفته بسيارى از ارباب لغت به معناى شيپور يا شاخ است. اين تعبير جنبه كنايى ندارد؛ بلكه واقعاً در شيپور دميده مى شود، ولى واضح است آن، يك شيپور عادى نيست؛ بلكه صاعقه و صيحه عظيمى است كه تمام آسمان و زمين را پر مى كند و سبب مرگ ناگهانى همه موجودات زنده مى شود و يا همه را به حركت و جنبش در مى آورد و سبب حيات آنها مى شود. اين احتمال از ديگر احتمالات مناسب تر و با ظاهر آيات نيز سازگارتر است.