از ديدگاه علم، مورچگان و همچنين ديگر حشرات، فاقد صدا هستند و صرفاً با ارسال امواج و حسّ بويايى با هم ارتباط برقرار مى كنند و اين دو هيچ ربطى به كلام صوتى ندارد. ليكن مهم آن است كه همه جانداران راهى ويژه براى ايجاد ارتباط با همديگر دارند؛ حال يا با ايجاد صداهاى خاصّى (مانند چهارپايان و پرندگان) و يا با ارسال امواج (مانند حشرات). امروزه علم، منطق و سخن گفتن چهارپايان و حتّى برخى ماهيان را اثبات كرده است. از سوى ديگر براى خداوندِ قادر محال نيست كه به پيامبرش، حضرت سليمان(ع) فهم سخن و پيام پرندگان و ساير جانداران را بياموزد.

در قرآن وصف «متكلم» صريحاً نيامده است؛ ولى فعلى كه دال بر آن است ذكر شده، مانند آیه 164 سوره نساء که می فرماید: «و خداوند با موسى سخن گفت» از این رو حضرت موسی(ع) به عنوان «كَليمُ الله» شهرت یافت. همچنین قرآن در سه مورد به «كَلامَ الله» و در يك مورد «كَلامى» تعبیر شده است؛ و در موارد متعدّدى تعبير به «كَلِمةُ رَبِّكَ» يا «كَلِمَةُ اللهِ» آمده، که از مجموع اينها مى توان به خوبی نتيجه گرفت كه يكى از اوصاف پروردگار «متکلم» است.

یکی از داروهائی که برای گناهان زبان تجویز شده آن است كه قبل از سخن گفتن ابتدا «فكر» كند؛ زیرا طبق روایات زبان مومن و عاقل پشت قلبش است بر خلاف احمق و منافق که قلبش پشت زبان اوست؛ بنابراین مومن از سخن گفتن خود پشیمان نمی شود

امام علی(ع) در تبیین موارد لزوم سکوت و سخن گفتن می فرماید: «خاموش ماندن از گفتار حكمت آميز مانند سخن گفتن نابخردانه فايده اى ندارد»، دانشمندان درباره این که سكوت بهتر است يا سخن گفتن، بحث هاى مختلفى كرده اند، گروهى با در نظر گرفتن گناهان ناشی از سخن گفتن، دستور به سكوت داده اند. عده اى نیز با در نظر گرفتن فوايد سخن گفتن، به آن توصيه مى كنند؛ ولى حق همان است كه امام(ع) فرمود. آنجا كه انسان، حكيمانه سخن بگويد فضيلت است و ترك آن رذيلت و آنجا كه انسان جاهلانه سخن بگويد رذيلت است و ترك آن فضيلت.

قرآن در تبیین «هدایت فطری» انسان مى‌ فرمايد: «خداوند فجور و تقوا را به نفس آدمى الهام كرد»؛ در واقع خداوند درك حسن و قبح عقلى را به صورت فطرى در درون جان انسان قرار داده، تا او را در مسير سعادت و تكامل هدايت كند. همچنین در سوره «روم» مسأله فطرى بودن دين مطرح شده؛ آن هم دين «حنيف» يعنى خالى از هر گونه گرايش به سوى باطل و كجى. از سویی تعبير به «دين»، تمام مبانى اصول دين و حداقل كليّات فروع دين را شامل مى ‌شود. همچنین در سوره «علق» نیز از تعلیم آدمی به وسیله قلم و مسائلی که نمی دانسته سخن می گوید.

زبان یکی از شگفت انگیزترین پدیده هایی است که در قرآن نیز مورد اشاره خداوند قرار گرفته است. این عضو کوچک وظایف بسیار زیادی را ادا می کند مانند: راندن غذا به زير دندان ها، مخلوط كردن غذا با بزاق دهان، كمك به بلع غذا و آب، كنترل مواد غذائى، تميز كردن دهان بعد از غذا خوردن و وظیفه بسیار مهم سخن گفتن. نعمتی که در قرآن نیز مورد اشاره قرار گرفته است و با تأمل در آن و تأمل در مراحل پدید آمدن یک جمله از همکاری گردش زبان و لبها و تارهای صوتی، به ظرافت و دقت زبان در این عمل معجزه آسا پی می بریم.

قرآن در ارتباط با سخن گفتن انسان در قیامت می گوید: «هنگامى که آن روز فرا رسد، هیچ کس جز به اراده پروردگار سخن نمى گوید». هم چنین در آیه دیگر می فرماید: «امروز بر دهان آنها مهر مى نهیم، و به جاى آن دست هایشان با ما سخن مى گویند، و پاهایشان به کارهائى که انجام داده اند گواهى مى دهند». بر اساس آیات قرآن، در پاره اى از مراحل قیامت، بر دهان ها مهر مى نهند، و فقط اعضاى پیکرشان با زبان بى زبانى سخن مى گویند، اما در مراحل دیگر، قفل از زبان ها برداشته مى شود و به اذن خداوند به سخن مى آیند.

قرآن به همسران پیامبر(ص) می فرماید: هنگام سخن گفتن با نامحرم طوری سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، بلکه برخوردتان شایسته و مؤدبانه باشد. بایستی زنان پیامبر(ص) در خانه بمانند و وسایل زینتی خود را ظاهر نکنند، نماز را به پا دارند و زکات بدهند و از خدا و رسولش اطاعت کنند. هم چنین آنان چون در خاستگاه وحی قرار دارند باید از آیاتی که در خانه وحی از زبان پیامبر(ص) بیان می شود استفاده کنند.

بى شک پرندگان در حالات مختلف، صداهاى گوناگونى از خود ظاهر مى سازند که با دقت و بررسى مى توان از نوع صدا به وضع حالات آنها پى برد. ولى آیات قرآن ظاهراً مطلبى بیش از این را بیان مى کند، بحث از سخن گفتن آنان به نحو مرموزى است که مطالب دقیق ترى در آن منعکس است و بحث از تفاهم و گفتگوى آنها با یک انسان است. آری با توجه به مطالب مختلفى که دانشمندان درباره هوش پرندگان نوشته اند، این مطلب عجیب به نظر نمی رسد.

خدیجه می گوید: هنگامى كه به فاطمه حامله شدم از او احساس سنگینی نمی کردم...، و در شكم با من صحبت مى كرد... . هنگامی که پیامبر(ص) از این موضوع مطلع شد خدیجه  را بشارت داد که او پاك و خوش قدم و با بركت است و مادر يازده جانشين من خواهد بود.