خواب طولانى «اصحاب كهف»، تردیدهایی را ایجاد کرده است؛ مثلا آیا ممكن است انسان برای مدت طولانی در خواب بدون آب و غذا زنده بماند؟ یا اینکه آیا يكنواختی بدن براى مدت طولانى، به ارگانيزم آن صدمه نمی زند؟ و ... در پاسخ می توان گفت: طول عمر موجودات ثابت نبوده و رابطه عمیقی با شرایط زندگی آنان دارد. از سویی نیاز به غذا در حال خواب بسیار ناچیز است؛ زیرا فعاليتهاى حياتى جانداران نزديك به صفر مى رسد و از سوی دیگر، قرآن می فرماید: «ما آنها را به راست و چپ بر مى گردانيديم»، که نشان مى دهد آنها در حال يكنواختى كامل نبودند.

جهان هستی تابلوی زیبا و اسرارآمیزی است که در آن بارها تصویر مرگ و زنده شدن گیاهان را مشاهده کرده ایم. حیات و مرگی که نمونه زنده از رستاخيز آدميان و زندگى آنان پس از مرگ است. حال اگر زندگى پس از مرگ غير ممكن باشد، نباید زمين هاى مرده نيز از اين قانون مستثنا باشند. قرآن می فرماید: «ما ابرها را بسوى زمين مرده اى رانديم و به وسيله آن زمين را پس از مردنش زنده مى كنيم، رستاخيز نيز چنين است». در واقع این آیه رستاخیز انسان ها را با گیاهان مقایسه کرده و رستاخیز را به صورت حسى و ملموس بیان می کند.

دانشمندان می گویند: تمام آزمايش ها نشان مى دهد كه موجودات زنده فقط از موجودات زنده متولد مى شوند و تا بذر و دانه گياهى در زمينى نباشد نزول باران اثرى نخواهد داشت. در پاسخ باید گفت: بدون شك سلول زنده، ذرّه كوچكى است كه اجزاى مرده را از زمين به خود جذب مى كند و آنها را تبديل به پيكر موجود زنده مى كند.

در اواخر سوره «بقره» داستان «عُزَير پيامبر(ع)» بيان شده كه از كنار يك آبادى مى گذشت در حالى كه ديوارهايش به روى سقف ها افتاده و استخوان هاى اهل آن در هر سو پراكنده بود. با خود گفت: چگونه خدا اين ها را زنده مى كند؟ خداوند يكصد سال او را ميراند و سپس زنده كرد. او خيال مي كرد كه يك روز يا كمتر خوابيده در حاليكه صد سال مرده بود. آنگاه خدا فرمود به غذا و نوشيدنيت بنگر كه تغيير نكرده و به الاغ خود نگاه كن كه چگونه از هم متلاشى شده و اين براى آن است كه تو را نشانه اى در امر معاد براى مردم قرار دهيم!

به گفته مفسّران، آنها گروهى از بنى اسرائيل بودند كه به خاطر فرار از وبا و يا طاعون از ديار خود گريختند؛ ولى چيزى نگذشت كه به همان بيمارى مردند. يكى از پيامبران بنى اسرائيل به نام «حزقيل» كه از آنجا عبور مي كرد از خدا خواست آنها را زنده كند و خداوند به عنوان نمونه اى از احياى مردگان در برابر منكران معاد آنها را زنده كرد ...

پيشرفت علوم تجربى براى نخستين بار نشان داد كه فناى مطلق و نابودى مواد جهان كه فكر جمعى از پيشينيان را به خود مشغول داشته بود، مطلقاً وجود ندارد. «لاوازيه» دانشمند بزرگ فرانسوى اثبات كرد هيچ ماده‌اى در جهان از بين نمى رود؛ بلكه مواد جهان دائماً در حال تغيير شكل هستند.

قرآن تأكيد زیادی بر لزوم استفاده از حسّ و مشاهده به عنوان يك منبع معرفت و شناخت می نماید. مانند: توجه دادن انسان ها به آسمان و زیبایی ها و نظم و استحکام آن، دعوت به مشاهده نظام آسمان ها و زمين و مخلوقات. پروردگار براى بيدارى دل ها و پيمودن راه توحيد و خداشناسى، دعوت به تامل در مسأله نزول باران و زنده شدن زمين هاى مرده، توجه دادن انسان به مبدأ آفرینش، دعوت انسان به بازنگری دوباره غذا و چگونگی پدید آمدن آن و به صورت کلی دعوت به تأمل در پدیده های گوناگون هستی نموده است.

مرد مشركى با قطعه استخوانى نزد پيامبر(ص) آمد و گفت: چه كسى مى تواند اين استخوان پوسيده را از نو زنده كند؟ به دنبال آن، قرآن به پيامبر(ص) دستور مى دهد كه مسأله آفرينشِ نخستين را مطرح كند چرا که اين مردِ فراموشكار، آفرينش نخستين خود را فراموش كرده! قرآن می فرماید: «بگو: كسى آن را زنده مى كند كه براى نخستين بار آن را آفريد» آن خدايى كه در آغاز، او را از هيچ به وجود آورد مسلّماً مى تواند بعد از خاك شدن زنده كند. قرآن در پاسخ منكران معاد مى فرمايد: «آيا ما از آفرينشِ نخستين عاجز شديم؟».

خداوند در سوره «مومن»، مسأله احياى مردگان را با آفرينش مجموعه آسمان ها و زمين مقايسه كرده، مى فرمايد: «آفرينش آسمان ها و زمين از آفرينش انسان ها مهم تر است، ولكن بيشتر مردم نمى دانند». كسى كه قادر بر انجام امور مهمترى مانند آفرينش آسمان هاى با عظمت و زمين با آن همه مخلوقات شگرف است قادر به اعاده حيات مردگان نيز هست. اين يك استدلال واضح است براى بيان اين حقيقت كه خداوند قادر بر اعاده حيات انسان است و نشان مى دهد منكران معاد بدون دليل، بلكه تنها به خاطر حسد، جهل، كفر و تعصب راه جدال و انكار مى پیمایند.

خداوند پيامبرش را خطاب مي كند كه به منكران معاد بگو: «برويد و روى زمين سير كنيد، سپس بنگريد خداوند چگونه آفرينش را آغاز كرده است؟ سپس [بدانيد همان خداوندى كه قدرت بر ايجاد اين همه مخلوقات گوناگون دارد] جهان آخرت را ايجاد مى كند؛ چراكه او بر همه چيز تواناست». گردش در روى زمين باعث آگاهى بر آغاز آفرينش و اسرار آغاز خلقت كره زمين مي شود. هم چنين اشاره به آفرينش هاى مكرّرى دارد كه هر روز در اين كره خاكى صورت مى گيرد. آری خدايى كه قادر بر اين همه خلقت است، چگونه از احياى مردگان عاجز باشد؟