آيات قرآن درباره «خلود» در بهشت و جهنّم تناقض ندارند؛ چون اشقيا و سعدا به تناسب نوع كردارشان در جهنّم و بهشت خلود دارند، و اين تعبيرى كه در محاورات عرب رايج است دوام و استمرار را تداعى مى‌كند و براساس سياق آيات، استمرار و خلود در هر دو مورد بر مشيّت خداوند معلّق شده است؛ چنان كه هر تصميم و سنّت ديگرى سرانجام به مشيّت او وابسته است.

این روایت از لحاظ سندی اعتباری ندارد و علمای رجال حدیث «وهب بن وهب» را که در سند حدیث قرار دارد، كذّاب می دانند. سایر ادله هم  - اعم از آیات و روایات - که مسئولیت گناه هر کسی را مربوط به خودش می دانند، مضمون این روایت را نفی و رد می کنند. ضمن اینکه طبق برخی روایات، كودكان بعد از مرگ دوباره آزمایش می شوند و فقط اگر از فرمان خدا سرپیچی کردند وارد جهنم خواهند شد. از طرفی بنابر دلالت ادلّه متقن دینی، همه کودکان فطرتا پاک هستند و از اوّل كافر متولد نمی شوند تا به خاطر چنین کفری مستوجب عقاب باشند! بر فرض اگر چنین حدیثی را قبول کنیم، دلالت آن شامل اولادی است که مکلّف شده و راه پدران خود را ادامه و در آزمایشات الهی کفر خود را نشان داده اند، نه کودکان غیر مکلّف؛ چرا که تعذيب غير مكلّف قبيح شمرده می شود و خدا از انجام چنین قبیحی منزّه است. در آخر و با وجود همه این پاسخ ها، به نظر می رسد بهترین راه واگذار کردن علم این امر به خداست و او هرگز به بندگانش ظلم نمی کند.

امام در پاسخ به معترضین به حکمیت این طور استدلال می کنند که ما همراه پیامبر(ص) با کفار می جنگیدیم ولی اكنون با جماعتى كه ظاهراً مسلمان اند ولی انحرافات و كجى ها و شبهات و تأويلات ناروا در اسلام دارند، پيكار مى كنيم؛ بنابراين اگر چيزى باعث جمع ما شود و به وسيله آن به هم نزديك گرديم و باقيمانده پيوندها را در ميان ما محكم سازد، به آن علاقه نشان مى دهيم و از غير آن خوددارى مى كنيم.

اسلام دین محبت، مهربانی و عطوفت است؛ تا آنجا که توصیه می کند اگر مشرکان و کفار سر دشمنی و عناد با اسلام و مسلمانان را ندارند، با آنان به نرمی رفتار شود تا در سایه این عطوفت و مهربانی، به اسلام متمایل شوند. قرآن در این باره می فرماید: «خدا شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت با کسانی که در دین با شما کارزار نکرده اند و شما را از خانه هایتان بیرون نراندند، باز نمی دارد».

آیاتی در قرآن، دلالت بر دعوت مسلمانان به مصالحه و سازش با کفّار دارد. همانند این آیه که خداوند می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید! همگی در صلح و آشتی درآیید». همچنین در آیه دیگری می فرماید: «پس اگر [کفار] از شما کناره گیری کرده و با شما پیکار ننمودند [بلکه] پیشنهاد صلح کردند، خداوند براى شما راهى براى تعرض بر آنان قرار نداده است». از سوی دیگر می فرماید: «و اگر [کفار] تمایل به صلح نشان دهند، تو نیز از در صلح درآى؛ و ...». در واقع خداوند در شرایط خاصی مسلمانان را به مصالحه با کفار دعوت می کند.

با مطالعه سیره پیامبر(ص) در می یابیم که آن حضرت هیچ گاه میل و رغبتی به جنگ و خونریزی نداشته، بلکه این دشمنان بودند که جنگ را بر وی تحمیل می کردند. در واقع هرگز پیامبر(ص) آغازگر جنگی نبودند، مگر بعد از آن که یک سلسله ترورها و کارهای ایذایی از طرف دشمنان انجام می گرفت. بر این اساس جنگ های حضرت تدافعی بوده و نه جنگ ابتدایی. اما این که می گویند: "اسلام با شمشیر حضرت علی(ع) توسعه یافت" یعنی شمشیر حضرت اثر به سزایی در دفاع از اسلام داشته است.

«ريا» نقطه مقابل «اخلاص» و يكى از ابزارهاى مهّم شيطان براى گمراه ساختن انسان هاست. در آیه 264 سوره بقره، ريا عامل بطلان و نابودى اعمال نيك معرفى شده و نشان مى دهد كه شخص ريا كار ايمان به خدا و روز آخرت ندارد. در آیه 142 سوره نساء، ريا را يكى از اعمال منافقان می داند. آيه 38 سوره نساء، اعمال ريائى را همرديف عدم ايمان به خدا و روز قيامت و همنشينى با شيطان شمرده است و آيه 47 سوره انفال، مسلمانان را از همسوئى با كفّار كه اعمالشان رياكارانه بوده است نهى مى كند.

امام علی(ع) درباره علّت نیامدن «بسم الله» در آغاز سوره «توبه» می فرماید: «بسم الله الرحمن الرحيم در آغاز سوره برائت نازل نشده، زيرا بسم الله براى امان و رحمت است و سوره برائت براى رفع امان از كفّار پيمان شكن نازل شده و شمشير در آن نهفته است». جمعى از مفسران عقيده دارند كه اين سوره دنباله سوره «انفال» است و به همين دليل «بسم الله» در ميان این دو سوره ذكر نشده است. این معنا مورد تأیید روایتی از امام صادق(ع) نیز هست.

از آیات قرآن فهمیده می شود كه «لجاجت» و «تعصّب»، حجاب و پرده ای بر دل انسان می افکند و حقايق قرآن را از ديد عقل او مكتوم مى دارد و به او اجازه درک این حقایق را نمی دهد. آری لجاجت مانع از ايمان کفار مى گردد؛ اصرار و لجاجت آنها بر كفر و عداوت نسبت به حق همانند پرده اى است كه مانع از ايمان مى گردد و آنها را پيوسته به جدال با پیامبر(ص) می کشاند. لذا خداوند آنان را به کران و کوران و مردگان تشبیه می کند.

خدا در قرآن مي فرمايد: «ما دوزخ را براى كافرين به عنوان «نُزُل» مهيّا كرده ايم». «نُزُل» اولين چيز است كه براى ميهمان مى برند و به عنوان خوشامدگويي است نه تمام پذيرائى. جهنم براى كافرين نُزُل است؛ يعنى عذاب هائى فوق اين آتش وجود دارند كه براي ما قابل تصورّ نيست. در دعاى كميل آمده: «بلاء دنيا دوامش كم و مدتش كوتاه است؛ اما بلاء آخرت سختي هایش بيشتر و مدت آن طولانى تر است». و ادامه داده: «بر فرض كه بر عذابت صبر كنم، چگونه بر فراقت صبر كنم؟» از اين عبارت مي فهميم كه فراق بنده از خدا بالاتر از عذاب جهنم است.