«صدق» و راستی يکی از موارد آزمايش الهی

خداوند چگونه در قرآن صدق و راستی را يکی از موارد آزمايش خود دانسته است؟

قرآن در آيه 3 سوره «عنکبوت» اعلام مى كند كه: «آزمايش الهى قطعى است و شامل همگان مى شود، تا صادقان و راستگويان در ادّعاى ايمان از دروغگويان شناخته شوند». البته توضیح می دهد که این آزمونها منحصر به شما نیست، بلکه همه پيشينيان امتحان شده اند. زیرا اساس زندگى دنيا بر پايه آزمون قرار دارد، و اين جهان ميدان آزمايش بزرگ است. و خدا مى خواهد صادقان و راستگويان، در عمل ادّعاى ايمان خود را ثابت کنند و از دروغگويان شناخته شوند.

برتری تبعیض آمیز برخی از انسان ها!

آیه 21 سوره اسراء می گوید: «ببين چگونه بعضى را بر بعضى ديگر برترى بخشيده ايم» آیا این تبعیض نیست؟ این افراد چه کسانی هستند که خداوند به آنان بطور تبعیض آمیزی برتری داده است؟

بیشتر تفاوت ها در بین موجودات لازمه نظام آفرينش و تابع قوانين «علّى و معلولىِ» حاكم بر آن و بر اساس حکمت الهی است. اگر قرار باشد اینگونه تفاوت های طبیعی در انسان ها وجود نداشته باشد و همه انسانها یک شکل و با ویژگی های یکسان خلق شوند، هرگز حیات و زندگی اجتماعی که کمال انسان محسوب می شود ادامه پیدا نمی کرد و مشکلات عدیده بیشتری را در پی داشت. البته آنچه سبب فضیلت و برتری برخی از افراد شده مسئولیّت ایشان را سنگین تر خواهد کرد.
درست است كه خداوند استعدادها را براى فعاليت هاى مختلف به طور متفاوت آفريده و درست است كه عواملى بيرون از اراده انسان در مسير زندگى او مؤثر است، ولى با اين حال يكى از عوامل بنيادى را نيز «تلاش و كوشش» انسان قرار داده است. بر این اساس تفاوت برخی از بندگان خدا در منزلت ها و اجرهای مختلف معلول «اعمال» آنها است و ارتباط مستقیمی با مراتب علم و عمل آنها و انجام تکالیف الهی دارد. در واقع توجهات و تفضلات الهی ریشه در عقیده و دانش و عمل و سعی خود انسان دارد و طبیعی است که برتری هایی که سعی و تلاش و عمل نیک خود انسان هم در آن دخیل است، از باب جزا و عدل نزد خدا ارزش داشته باشند.
 

لزوم امتحان الهی، با وجود علم خداوند؟!

با توجه به اینکه خدا از اسرار درون و برون همه کس و همه چیز آگاه است، چرا انسان ها را امتحان مى کند؟!

مفهوم آزمايش و امتحان در مورد خداوند با آزمايش هاى ما بسيار متفاوت است. هدف از آزمايش الهى کشف حقیقت نیست؛ هدف «پرورش» و تربيت است، زیرا او به همه امور دانا است. اين يك قانون و «سنت» الهی است براى شكوفا ساختن استعدادهاى نهفته ی بندگان و نیز «اتمام حجت» به آنان.

فلسفه «امتحان» با وجود علم و آگاهی خداوند؟!

اگر خداوند از عاقبت انسانها آگاه است چرا آنها را «امتحان» می كند؟

آزمون هاى الهى با آزمون هاى بشرى كاملا متفاوت است، انسان ها به اين خاطر آزمايش مى كنند كه مجهولاتى براى آنها روشن گردد و مقاومت، استعداد و ساير خصوصيات امتحان شونده معلوم شود. امّا در جهان هستى، چيزي در زمين و آسمان و ماوراء آسمان ها و در درون و برون اشياء، بر خدا مخفى و پنهان نيست تا از طريق آزمايش به آن آگاه شود. آزمون هاى الهى جنبه پرورشى دارد تا انسان ها را مقاوم تر، آگاه تر و خالص تر سازد و در يك كلمه اين آزمون ها وسيله تكامل و پرورش روح و جسم انسان است.

«مصائب و بلایا» ابزاری برای امتحان الهی

قرآن و روایات در تبیین گستره اسباب «امتحان الهی» چه می فرمایند؟

مسأله مصائب و بلايا بازتاب گسترده اى در لابلاى آيات مختلف دارد. خداوند می فرماید: «شما را با بديها و خوبيها آزمايش مى كنيم و به سوى ما بازگردانده مى شويد». خیر و شر در اينجا معناى وسيعى دارد که انواع مصائب، بيمارى ها، فقر و تنگدستى و انواع پيروزى ها و مانند آن را شامل مى شود. همچنین می فرماید: «به يقين همه شما را با امورى همچون ترس، گرسنگى و كاهش در مالها، جانها و ميوه ها آزمايش مى كنيم». در اين آيه، پنج قسمت از مصائب و مشكلات زندگى به عنوان پنج ماده امتحان الهى بيان شده است ...

تمجید امام علی(ع) از «مالک اشتر»

امام علی(علیه السلام) با چه تعابیری «مالک اشتر» را ستوده اند؟

امام علی(ع) اوصاف ايشان را اینگونه بيان كرده است که: انحرافات اعتقادى، اخلاقى و اجتماعى را اصلاح کرد، بيماريهاى اخلاقى و اجتماعى را مداوا کرد، سنّت رسول خدا را برپا کرد، پاک و با عیب اندک از دنیا رفت، خیر دنیا را بدست آورد و از شر آن در امان ماند، وظيفه خود را در برابر اطاعت خداوند انجام داد و حق تقواى الهى را بجا آورد و ...

نگاهي به اسرار «تغيير قبله»

اسرار «تغيير قبله» چه بود؟

يكى از علل مهم تغيير قبله این بود كه چون خانه خدا در آن زمان كانون بت هاى مشركان بود، دستور داده شد مسلمانان موقتاً به سوى بيت المقدس نماز بخوانند تا صفوف خود را از مشركان جدا كنند. اما با تشکیل حکومت اسلامی، ادامه اين وضع ديگر ضرورت نداشت. و این آزمايشی بزرگ براى مشخص شدن میزان تبعیت مسلمانان بود؛ زیرا خدا مكان ندارد و قبله رمزى است براى وحدت صفوف و احياى خاطره هاى توحيدى و تغيير آن هيچ چيز را دگرگون نخواهد كرد، مهم تسليم بودن در برابر فرمان او و شكستن بت هاى تعصب و لجاجت و خودخواهى است.

راهكار امام علی(ع) براي آزمايش «شخصيت» انسان ها

امام علی(علیه السلام) در حکمت 217 نهج البلاغه، چه راهکاری را برای آزمايش «شخصيت» انسان ها ارائه می نماید؟

امام علی(ع) درباره راه آزمايش «شخصيت» انسان ها می فرماید: «در دگرگونى حالات، گوهر مردان شناخته مى شود»، بر اين اساس، آزمایش، بهترين راه شناخت حقيقت هر چيزی از جمله انسان ها است؛ زیرا بسياری از افراد دارای ظاهرى آراسته؛ اما باطنی آلوده هستند و گاه به عكس دارای ظاهرى آلوده و باطنی آراسته اند. بر این اساس هنگامى كه طوفان هاى اجتماعى مي وزد و تحول ها آشكار مى شود و صفحات اجتماع زير و رو مى گردد، افراد باطن خود را كه در حال عادى نشان نمى دادند آشكار مى سازند.

امتحان الهی برای همه یا عدّه ای خاصّ؟!

چرا امتحان الهي فقط مخصوص بعضي هاست؟ و بقيه در اين مورد بايد استثنا شوند؟!

امتحان يك سنّت الهى است كه در تمام امت هاى پيشين جارى بوده است و حتّى شامل انبياء بزرگ الهی نیز شده است. آنها نیز با شديدترين و سخت‏ ترين آزمايش ها روبرو بوده اند. این سنّت الهی نسبت به بندگان یكسان نیست؛ خداوند بعضی را با سختی و تلخی، گرسنگی و تهی دستی، یا بیماری و ناراحتی می آزماید و برخی را با مال و ثروت، قدرت و ریاست، یا خوبی و آسایش آزمایش می كند.

ضرورت «آزمایش» انبیای الهی؟!

اگر آزمايش الهي براي پرورش است، انبياء كه انسان هاي كاملی هستند، چرا آزمايش مي شوند؟!

انبیاء نیز بسیاری از کمالات را در دنیا و در بوته آزمایشات الهی به دست می آورند. هر انسانی کمال ویژه خود را دارد و مدارج کمال برای انسانهای مختلف متفاوت است؛ کسانی که زمینه و بهره بیشتری از مقدمات و استعدادهای معنوی دارند، هدفهای تعالی بالاتری برای آنها تعیین می شود. بنابراین از آنجا كه نظام حيات در جهان هستى نظام تكامل و پرورش است، تمامى موجودات زنده این مسير را مى‏ پيمايند. طبق اين قانون عمومى، همه مردم آزمايش می شوند تا استعدادهای نهفته در وجودشان شكوفا شوند. هر فردی به تناسب شخصيت خود در بوته آزمايش قرار می گيرد؛ تا در روند حركت خويش به تكامل راه یابد.
علاوه بر بحث تکامل، ابتلاء انبیای الهی حکمت های دیگری نیز دارد؛ پیامبران الهی باید در هر زمان برای مقابله با جریانات و حوادث گوناگون از آمادگی کافی برخوردار باشند؛ آزمايش های گوناگون، فراز و نشيب ها و سختي های زندگی، سبب ایجاد روحيه مقاومت و بالا رفتن تحمّل این مردان الهی در مسیر تبلیغ می شود. ضمن اینکه به وسیله این امتحانات، برتری و فضیلت انبیای الهی بر همگان روشن می گردد و با مردم اتمام حجت می شود که موفقیت در برابر امتحانات الهی ممکن و شدنی است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمامُ علىٌّ(عليه السلام)

الدُّنيا أمَد، الآخرةُ أبَدٌ

دنيا تمام شدنى است، آخرت هميشگى است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 54