آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) دراین باره می فرماید: «آنان براى مدتى كوتاه در اين جهان صبر كردند و به دنبال آن آسايشى طولانى نصيبشان شد. اين تجارت پر سود را پروردگار براى آنها فراهم ساخت». بنابراين «صبر» از صفات برجسته پرهيزكاران است که با لطف الهی فراهم می شود و بدون آن هيچ كس به اهداف خود نمى رسد و حتی ايمان و آبروى انسان به خطر نيز خواهد افتاد.

امام علي(علیه السلام) در بخشي از خطبه 193 «نهج البلاغه» درباره «صبر و شكيبايى متّقین» مى فرمايد: (آنها براى مدتى كوتاه در اين جهان صبر و شكيبايى پيشه كردند و به دنبال آن آسايشى طولانى نصيبشان شد. اين تجارتى پر سود است كه پروردگارشان براى آنها فراهم ساخته است)؛ «صَبَرُوا أَيَّاماً قَصِيرَةً أَعْقَبَتْهُمْ رَاحَةً طَوِيلَةً، تِجَارَةٌ مُرْبِحَةٌ يَسَّرَهَا لَهُمْ رَبُّهُمْ». صبر و شكيبايى خواه در مسير طاعت باشد يا در برابر وسوسه هاى گناه و يا در مقابل مصيبت، از صفات برجسته پرهيزكاران است. هيچ كس به هيچ هدف مهمى خواه مادى باشد يا معنوى، بدون صبر و استقامت نمى رسد و اگر انسان اين صفت را از دست دهد دين و ايمان و شرف و آبروى او به خطر خواهد افتاد و به همين دليل مولی(عليه السلام) در عبارت ديگرى صبر را نسبت به ايمان، همچون سر نسبت به بدن شمرده شده است: «وَ عَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الْإِيمَانِ كَالرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ».(1)
در حديثى كه مرحوم كلينى در كتاب «كافى» از امام باقر(عليه السلام) نقل مى كند، مى خوانيم: «اَلْجَنَّةُ مَحْفُوفَةٌ بِالْمَكارِهِ وَ الصَّبرِ، فَمَنْ صَبَرَ عَلَى الْمَكارِهِ فِى الدُّنْيا دَخَلَ الْجَنَّةَ؛ وَ جَهَنَّمُ مَحْفُوفَةٌ بِاللَّذَّاتِ وَ الشَّهَواتِ فَمَنْ أَعْطَى نَفْسَهُ لَذَّتَها وَ شَهْوَتَها دَخَلَ النَّارَ»(2)؛ (بهشت در لابلاى ناملايمات و شكيبايى پيچيده شده، پس آن كس كه در دنيا در برابر ناملايمات شكيبايى كند [و از وسوسه هاى گناه و شهوات صرفه نظر نمايد] داخل بهشت مى شود و جهنّم در لابلاى لذّات و شهواتِ گناه آلود پيچيده شده، پس هر كس نفس خود را در برابر اين گونه لذّات و شهوات آزاد بگذارد، داخل آتش مى شود). امام(عليه السلام) در جمله هاى بالا اين كار را؛ يعنى صبر و شكيبايىِ كوتاه مدت در برابر نيل به سعادتِ دراز مدت را تجارتى پرسود مى شمرد كه با لطف الهى براى پرهيزكاران فراهم شده است. قرآن مجيد در اين باره مى گويد: «إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللهِ وَ أَقَامُوا الصَّلوةَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرّاً وَ عَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَّنْ تَبُورَ»(3)؛ (به يقين كسانى كه كتاب الهى را تلاوت مى كنند و نماز را بر پا مى دارند و از آنچه به آنان روزى داده ايم پنهان و آشكار، انفاق مى كنند، تجارتى [پر سود و] بى زيان و خالى از كساد را اميد دارند) و در آیه دیگر؛ هنگامى كه مؤمنان صالح و صابر مى خواهند وارد بهشت شوند، در آستان بهشت، فرشتگان به آنها سلام و درود مى گويند كه: «سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ»(4)؛ ([به آنان مى گويند:] سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان).(5)