برترين «بي نيازي» در کلام امام علی(ع)

امام علي(علیه السلام) در حکمت 211 نهج البلاغه، درباره برترين «بي نيازي» چه می فرماید؟

امام علي(ع) می فرماید: «برترين بى نيازى ترك آرزوهاست». انسان به خاطر آنكه به تنهایی به آرزوهاى دور و دراز نمى رسد، دست حاجت به سوى دیگران دراز مى كند و با اين كه ممكن است سرمايه دار بزرگى باشد، بواسطه آرزوهای طولانی هميشه نيازمند و محتاج است؛ اما اگر خط باطل بر اين آرزوهاى دور و دراز بكشد ثروتمند و سرمايه دار معتبرى خواهد شد.

معنای واژه «شحّ» و رابطه آن با «بُخل»

واژه قرآني «شحّ» به چه معناست و چه رابطه اي با «بُخل» دارد؟

«شُحّ» در لغت به معنى بُخل آميخته با حرص است كه به صورت عادت در آيد. «بخل» از موانع مهم رستگارى است و اهمّيّت آن تا جايى است كه امام صادق(ع) از سر شب تا صبح، در ضمن طواف كعبه، پيوسته دعا مي كند كه خدا نفسش را از «بُخل» نگاه دارد. در روايت شُح از «بُخل» شديدتر دانسته شده؛ چون «بخيل» به آنچه دارد «بُخل» مى ورزد، ولى «شحيح» هم به آنچه در دست مردم است و هم آنچه خود دارد «بُخل» مى ورزد، تا آنجا كه هر چه را در دست مردم ببيند، آرزو مى كند كه آن را به چنگ آورد، خواه از راه حلال باشد يا حرام و هرگز قانع به آنچه به او روزى داده شده، نيست.

مفهوم واژه «تسویل»

منظور از واژه «تسویل» چیست؟

«تسويل» در اصل به معناى حاجت و آرزويى است كه نفس انسان را به سوى خود تشويق مى كند، و نیز به معناى تزيين چيزى به گونه اى كه نفس به آن راغب گردد و به معناى نشان دادن زشتى ها در چهره هاى زيبا؛ و سستى توأم با غرور و غفلت آمده است. منظور از تسويلات شيطان، در آيات قرآن، اين است كه زشتى ها را در نظر انسان زيبا نشان دهد، و آدمى را فريب داده و منحرف سازد.

تأکید منابع دينی بر «ذكر» خداوند

دلیل این همه تأکید منابع دينی بر «ذكر» و ياد خداوند چيست؟

فلسفه اهميت دادن به «ذکر» و یاد خداوند در منابع دینی این است که: اولا دنيا طبيعتی غفلت زا دارد و پرداختن به اين عالم مادى موجب گرايش و توجه به آن است. امام علی(ع) می فرماید: «آرزوهاي انسان او را مغرور مى كند و فراموشی او را فرا مى گيرد و ...» و ثانیا یاد محبوب، محبت آفرين است. پس هر چه خدا را بيشتر به ياد داشته باشیم و کارهایمان را با خواست او هماهنگ کنیم، حبّ او در قلب ريشه‌ دارتر مى شود و مسلماً عشق به محبوب مانع از خطا و گناه می شود.

تفاوت بینش الهیون و مادیّون در مسئله «مرگ»

«مرگ» در بینش الهیون و مادیّون چه تفاوتی دارد؟

بينش الهيون با بينش ماديون و منكران معاد درباره مرگ، زمين تا آسمان متفاوت است. مادى ها مرگ را يك عالم ظلمانى و بسيار تاريك و عالمى كه همه چيز با آن پايان مى گيرد و همه آرزوها و كوشش هاى انسان پايان مي پذيرد مي دانند؛ ولى الهيين به مرگ همان گونه مى نگرند كه به تولد جنين از شكم مادر. جنين در واقع مى ميرد و زندگى درون شكم مادر را از دست مى دهد و در همان حال به جهانى وسيعتر گام مى نهد. مرگ نيز يك تولد ثانوى است و انسان از طريق مرگ از محيط محدود زندگى اين جهان به عالمى بسيار گسترده تر گام مى گذارد.

نقش «امید» در زندگی انسان ها

«امید» و آرزو چه نقشی در زندگی انسان ها دارد؟

اصل آرزو و اميد نه تنها مذموم و نكوهيده نيست، بلكه نقش بسيار مهمّى در حركت چرخ هاى زندگى و پيشرفت در جنبه‏ هاى مادّى و معنوى بشر دارد. اساساً امید و آرزوهای مثبت و سازنده نسبت به آینده نیروی محرک انسان برای تلاش بیشتر است و اگر در وجود انسان خاموش گردد، نشاط زندگى از او رخت بر مى‏ بندد و انسان را به موجودى سست و بى هدف تبدیل مى‏ كند.

آرزوهای خوب و بد از دیدگاه اسلام

از دیدگاه اسلام آرزو داشتن خوب است یا بد؟

آنچه از نظر اسلام مذموم است غرق شدن در آروزهای دور و دراز و فراموشی اهداف اصلی حیات و آخرت است و گرنه آرزوهای منطقی در حد قدرت و نیاز انسان و برنامه ریزی و عاقبت اندیشی نه تنها مورد تأیید اسلام است بلکه انگیزه اصلی حرکت و تلاش انسان نیز می گردد.

موانع موانع

موانع اخلاص کدامند؟

بزرگان علم اخلاق معتقدند اخلاص موانع و آفات آشكار و نهان دارد؛ بعضى بسيار قوى و خطرناك و بعضى ضعيفتر است. در روايات اسلامى نیز هشدارهایى درباره آفات اخلاص آمده است؛ از جمله على(ع) مى فرماید: «كَيْفَ يَسْتَطيعُ الاِْخْلاصَ مَنْ يَغْلِبُهُ الْهَوى»؛ (چگونه توانايى بر اخلاص دارد كسى كه هواى نفس بر او غالب است؟). در حديث ديگرى از همان امام بزرگوار مى خوانيم: «قَلِّلِ الاْمالَ تَخْلُصُ لَكَ اْلاَعْمالُ»؛ (آرزوها را كم كن [و دامنه آرزوهاى دور و دراز را جمع نما] تا اعمال تو خالص شود!).

چیستی رؤیای صادقه

منظور از «رؤیای صادقه» چیست؟ آیا «رؤیای صادقه» حقیقت دارد؟

رؤيای صادقه شهودى است كه در حالت خواب صورت مى گيرد؛ رویاهای صادقانه مربوط به آينده بوده و پرده از روى اسرارى بر مى دارند كه به حقيقت مى پيوندند. در قرآن به هفت مورد از اين رؤياهاى صادقه اشاره شده است، مانند: رویای صادقه پیامبر(ص) مبنی بر وارد شدن همراه با اصحابش برای ادای سنّت عمره که در فتح مکّه محقق شد، یا رویای صادقه حضرت یوسف(ع) درباره مورد سجده قرار گرفتن، یا خواب هم بندیان یوسف در زندان، و خوابی که عزیز مصر دید و حضرت یوسف(ع) همه این خواب ها را تعبیر کرد و ... .

مفهوم واژه «امانی»

منظور از واژه «امانی» چیست؟

«امانِى» جمع «اُمنيَّه» به معناى حالتى است كه در نفس انسان از تمنّاى چيزى حاصل مى شود، یعنی همان آرزو کردن یک چیز خاص. این واژه را در برخی موارد، به معنای آرزوهاى دور و دراز كه انسان را از همه چيز غافل مى كند و پرده بر روى عقل و فكر آدمى مى افكند تفسير مى كنند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الباقر (عليه السلام):

الحَجُّ تَسْکِين القُلُوبُ

حجّ آرامش بخش دلها است.

بحار الانوار: 75/183