يكی از اصحاب پيامبر(ص) برای رهايی از فقر به سراغ ايشان رفت. قبل از آنكه حرفی بزند پيامبر(ص) فرمود: «هر كس از ما كمكى بخواهد، ما به او كمك مى كنيم؛ ولى اگر بى نيازى ورزد و دست حاجت پيش مخلوقى دراز نكند، خدا او را بى نياز مى كند». دو بار ديگر مراجعه كرد و همان سخن را شنيد. فكری كرد و رفت تيشه اى عاريه كرد و به صحرا رفت؛ هيزمى جمع كرد و فروخت و اين كار را ادامه داد تا تدريجاً توانست لوازم كار را بخرد. پس از مدتی صاحب سرمايه و خادمانى شد. روزی پيامبر(ص) را ديد كه با تبسم همان جمله را تكرار نمود.

امام علي(ع) می فرماید: «برترين بى نيازى ترك آرزوهاست». انسان به خاطر آنكه به تنهایی به آرزوهاى دور و دراز نمى رسد، دست حاجت به سوى دیگران دراز مى كند و با اين كه ممكن است سرمايه دار بزرگى باشد، بواسطه آرزوهای طولانی هميشه نيازمند و محتاج است؛ اما اگر خط باطل بر اين آرزوهاى دور و دراز بكشد ثروتمند و سرمايه دار معتبرى خواهد شد.

احاديث معصومین(ع) به رابطه تنگاتنگى ميان علم و آگاهى، با فضائل اخلاقى؛ و جهل با رذائل اخلاقى اشاره دارد. از جمله از على(ع) چنين روايت شده است: «ميوه درخت معرفت، زهد در دنيا است» و «هر كس معرفت خداوند در دل او، جايگزين شود، غنى و بى نيازى از خلق در قلبش جايگزين خواهد شد». و در حديث دیگری نیز از امام هادى(ع) مى خوانيم: «الْجاهلُ اَسيرُ لِسانِهِ»؛ (جاهل اسير زبان خويش است!).