مخالفت حُکم «حَکَمین» با «قرآن»

در جريان جنگ صفّين، حُکم «حَکَمین» چرا بر خلاف «قرآن» صادر شد؟

اگر «حَکَمین» به آيات مختلف «قرآن» كه مستقيماً در فضيلت امام علي(ع) نازل شده مى انديشيدند، آن وقت معاويه را بر حضرت علي(ع) مقدم نمي كردند: آيا كسي كه در ركوع، انگشتر به سائل بخشيد و آيه در شأنش نازل شد و كسى كه در جاى پيامبر(ص) خوابيد و جان خود را آماده نثار كردن در راه پيامبر(ص) كرد و آيه در حقّ او نازل شد و بهترين مخلوقات بعد از پيامبر اكرم(ص) كه آيه «خير البريّه» در شأن او نازل شد، كسي جز حضرت علي(ع) بود؟

علت ردّ كردن حکم «حَكَميّت» از سوي امام علي(ع)

امام علي(ع) در جريان جنگ صفّين چرا حکم «حَكَميّت» را ردّ كردند؟

امام علي(ع) در خطبه 177 «نهج البلاغه»، درباره ردّ كردن حكم «حَكَميّت» مي فرمايد: «نظر جمعیت شما بر این قرار گرفت که دو نفر را برای حکمیت انتخاب کنند و ما از این دو پیمان گرفتیم که براساس حکم قرآن عمل کنند؛ ولی آنها با اينكه آشكارا حقّ را مى ديدند منحرف شدند؛ چون جور و ستم، خواسته دل آنها بود، بنابراين هنگامى كه منحرف شدند و حكمى بر خلاف حكم خداوند صادر كردند ما مى توانيم به استناد دليل محكم براى خود تصميم بگيريم [و حكم آن ها را دور بيفكنيم]».

دلیل سرسختی و استقامت لشکر «معاویه»؟

اگر معاویه بر حق نبود پس چرا یارانش حاضر بودند جان خود را برای او فدا کنند؟

امام علی(ع) در جریان جنگ صفین، به نيرنگ هاى معاويه و ساده لوحى گروهى از شاميان فريب خورده اشاره كرده و مى فرمايد: «آگاه باشيد، معاويه گروهى از بی خبران گمراه را همراه خود آورده و حق را با نيرنگ بر آنها پنهان نموده تا آنجا كه گلوهاى خويش را آماج تيرها و شمشيرهاى مرگ ساخته اند». بر طبق كلام مولا، قدرت معاويه بر فريب و دگرگون نشان دادن واقعيتها و بی خبر ماندن شاميان، سبب شده تا آنها باور كنند در راه خدا مى جنگند و به سوى شهادت مى روند، و باور دارند عثمان مظلوم كشته شده و قاتلش حضرت على(ع) است.

علت تأخیر امام علی(ع) در صدور فرمان جنگ «صفین»

علت تأخیر امام علی(عليه السلام) در صدور فرمان جنگ «صفین» چه بود؟

امام علی(ع) درباره علت تاخیر در صدور جنگ صفين مي فرمايد: «تأخير در جنگ به سبب ترديد من در مبارزه با شاميان نیست! بلکه اميد دارم، گروهى از آنان به ما بپيوندند و هدايت شوند». نكته مهمّى که امام(ع) اشاره مى فرمايند این است كه جنگ براى مردان خدا نه يك هدف است و نه نخستين راه درمان؛ بلکه آنها تا آخرین لحظه تلاش می کنند که مردم هدایت شوند. تاريخ نيز نشان مى دهد كه حُسن ظنّ امام در اين باره بى دليل نبود؛ چرا كه گروه كثيرى در همان ايّام، توبه كرده و به سوى لشكر امام بازگشتند يا از جنگ كناره گيرى نمودند.

پاسخ امام علی(ع) به درخواست «خوارج»

پاسخ امام علی(عليه السلام) به خوارج هنگامی که به ایشان پیشنهاد اعتراف به کفر و توبه دادند چه بود؟

بعد از جريان حكميت، گروهى از خوارج كه خود پيشنهاد «حكميت» داده بودند، پشیمان شده و بي شرمانه به امام(ع) گفتند که اعتراف به كفر کرده و توبه نماید. ایشان در پاسخ فرمود: «طوفانى [از بلا] بر شما مسلّط شود و همه شما نابود شويد. آيا بعد از ايمانم به خدا و جهادم با رسول خدا به كفر خود گواهى دهم؟ اگر چنين كنم گمراه شده ام. [اميدوارم] به بدترين جايگاه رهسپار شويد و به سرنوشت گذشتگان خود (مشركان عصر جاهلي) دچار شوید، بدانيد كه بعد از من، ذلّت تمام وجود شما را فراخواهد گرفت و مستکبران بر شما مسلط می شوند».

روشنگري عمّار یاسر در جنگ «صفّین»

عمّار یاسر در جنگ «صفّین» چگونه در مورد ماهیّت فتنه جویان سپاه معاویه روشنگری نمود؟

بدون شک اگر گروهی از مسلمین در اعتقاداتشان متزلزل شوند، باید ارشاد شده و به راه حقّ باز گردند. به عنوان نمونه در جريان جنگ صفّین، شخصی از سپاه امام(ع) در جنگيدن با سپاه معاویه دچار ترديد شد و امام(ع) او را نزد عمّار فرستاد و عمّار به ارشاد او پرداخت و گفت: صاحب آن پرچمِ سیاه، عمرو عاص است که بارها من همراه با پیامبر(ص) در برابر همین پرچم با او جهاد کرده ام، موقعیت امروز ما در خدمت امام علي(ع) همان موقعیت پیامبر(ص) در روز بدر و اُحُد و حُنین است و مرکز پرچم آنها همان مرکز پرچم های مشرکان و احزاب است. با اين روشنگري، آن مرد راه حقّ را پيدا كرد.

اتمام حجّت امام علی(ع) با معاویه در امر «بیعت»

ماجرای اتمام حجّت امام علی(عليه السلام) با معاویه در امر «بیعت» چه بود؟

امام علی(ع) نامه ای همراه «جرير» به شام فرستاد تا حجت را بر معاويه تمام كند. معاويه دو بهانه براى ترك بيعت داشت، يكى آنكه به هنگام بيعت مردم با امام على(ع) در مدينه حضور نداشته و ديگر اينكه امام، مسؤول خون عثمان است و به اين خاطر نباید با او بيعت كرد؛ ولى حضرت هر دو بهانه را با منطقی روشن از او گرفت و فرمود: اول اینکه بیعت با من نیز مانند بیعت با خلفای گذشته صورت پذیرفته و دیگر اینکه تو خود می دانی در قضیه قتل عثمان من از همه مبرّی ترم؛ امّا معاويه كه دلباخته حكومت بود، از بيعت با امام طفره رفت.

علت جنگ امام علی(ع) با معاويه؟

چرا امام علی(ع) با معاویه وارد جنگ شد؟

امام علی(ع) در برخورد با معاويه، راههاى مختلف مسالمت آميز را بكار برد؛ ولى هيچ كدام سودى نبخشيد و نشان داد كه معاويه در برابر هيچ منطق و دليلى سر تسليم فرود نمي آورد. او فقط به فكر رسيدن به حكومت بود و حاضر بود در پاى آن همه چيز را قربانى كند! بديهى است در برابر چنين شخصى، دو راه بيشتر وجود ندارد يا تسليم شدن و سپردن مقدّرات جامعه اسلامى به چنين فردى خودخواه و خودكامه و يا دست بردن به اسلحه و پاكسازى جامعه از لوثِ‌ وجود او! بنابراين براى امام(ع) راهى جز جنگ و پيكار باقى نمانده بود.

وقايع مسير حركت امام علی(ع) به شام

در مسیر حرکت امام علی(عليه السلام) به سمت شام چه وقايعی اتفاق افتاد؟

در مسیر حرکت امام علی(ع) برای جنگ با معاویه چند واقعه اتفاق افتاد. امام وقتی به ويرانه هاي كاخ كسرى رسيد، آيات 25 تا 29 سوره دخان را خواند: «چه بسيار باغها و چشمه ها كه به جاى گذاشته اند و ... نه آسمان به حال آنها گريست و نه زمين! و نه در موعد مقرّر به آنها مهلتى داده شد». در كربلا، از حوادث واقعه عاشورا خبر دادند. در كنار دير راهب، با معجزه، چشمه ای جاری ساخت که منجر به مسلمان شدن راهب آن دیر گردید. در «رقّه» مردم از بنای پل برای امام(ع) امتناع کردند، و پس از تهدید مالك اشتر به این کار تن دادند.

عکس العمل امام علی(ع) به بستن آب توسط معاویه

عکس العمل امام علی(عليه السلام) بعد از بسته شدن آب بر لشکریانش توسط معاویه چه بود؟

وقتی لشكر معاويه، آب را به روي سپاه امام علی(ع) بست. امام(ع) پيكی نزد معاويه فرستاد و فرمود: «ما قبل از اتمام حجّت مايل نيستيم با شما جنگ را آغاز كنيم. شريعه را رها كن و آب را آزاد بگذار تا در آنچه ميان ما و شما است بنگريم [گفتگو کنیم و بر اساس آگاهی تصمیم بگیریم]»؛ اما معاويه نپذیرفت. امام(ع) نیز فرمان جنگ صادر كرد و در زمانی کوتاه، بر شريعه مسلط شد. سپس جوانمردانه دستور داد تا راه بردن آب براي دشمن باز شود. این کار موجب تقویت روحیه سپاه امام(ع) و احساس ضعف و شرمندگی در دشمن شد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمامُ علىٌّ(عليه السلام)

مَن عَمَّر دارَ إقامتِهِ فَهُوَ العاقلُ

کسى که خانه ماندگارى خود را آباد سازد، خردمند است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 54