اراده الهی بر عبودیّت بندگان، اراده تشریعی است نه تکوینی. زیرا هدف از خلقت، عبادت و بندگی اجبارى نبوده است، بلکه عبادت توأم با اختیار است که ارزشمند است.
منظور از اراده تشریعی این است که خداوند برای هدایت انسان به مسیر عبودیت، به او «ارائه طريق» کرده است یعنی با وضع قوانین شرعی و بعثت انبیاء و ارسال رسل، راه عبودیت را به او نشان داده است.

اسلام درارتباط با حقوق بین الملل، قوانین جامع و کاملی دارد که با گذشت قرن ها هنوز قابل اجرا است. نمونه هایی از این حقوق و قوانین عبارتند از: 1- در تعالیم اسلامی بر زندگی مسالمت آمیز و اصلاح بین مردم تاکید شده که اطلاق آن به طریق اولی شامل صلح بین الملل هم می شود. 2- اسلام همواره از ملت های تحت ستم حمایت می کند. 3- اسلام بر آزادی و استقلال سایر ملل تاکید می کند. 4- اسلام نژادپرستی را محکوم کرده و تقوا را ملاک برتری می داند. 5- اسلام بر روابط اقتصادی و فرهنگی بین المللی تاکید فراوان دارد. و ... .

قانون نيازمند ضمانت اجرايى قوى و مستحكمى است وگرنه توصيه اى اخلاقى بيش نخواهد بود. هرگاه قانونگذار قانونى وضع كند ولى براى متخلّفان از آن مجازاتى در نظر نگيرد، نمى توان آن را قانون ناميد؛ زيرا قانون آن است كه ضمانت اجرايى داشته باشد و تعزيرات در حقيقت ضمانت اجرايى احكام الهى است، و اگر تعزيرات نباشد نمى توان آن احكام را قانون نامید.

ادلّه اين دسته از فقها همان ادلّه وجوب تعزير است. زيرا ادلّه امر به معروف و نهى از منكر شامل صغائر نيز مى گردد. بنابراين، دليل فوق عام است؛ و امّا روايات عامّه، كه متجاوزين از قوانين و احكام شرعى را مستحق تعزير مى داند، نيز مطلق است و همان گونه كه تعزيرات ضمانت اجرايى براى جلوگيرى از گناهان كبيره تلقّى مى گردد، ضمانت اجرايى در گناهان صغيره، نيز مى باشد. روايات و احاديث خاصّه، كه در برخى از آن روايات به تعزير در گناهان صغيره، تصريح شده است، دلیل سوم این دسته از فقها می باشد.

اسلام به حیات و حق زندگی برای تمام موجودات حتی گیاهان اهتمام ورزیده و آن را رحمت الهی دانسته؛ تا آنجا که کشتن یک فرد بی گناه را مانند کشتن تمام مردم می داند. اما این سوال مطرح می شود که با این همه اهتمام چرا زندگی «مرتد» برای شارع بی ارزش بوده و به قتل او حکم می کند؟!
دلیلش این است که «ارتداد» سبب انحراف انسانها از دین حق می گردد. دشمنان اسلام از این راه برای ضربه زدن به اسلام و جلوگیری از اسلام آوردن مردم استفاده می کردند. خداوند متعال می فرماید: «وَقالَتْ طائِفَهٌ مِنْ اَهْلِ الْکِتابِ آمِنُوا بِالَّذِی اُنْزِلَ عَلَی الَّذِینَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهارِ وَاکْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ یرْجِعُونَ»(5)؛ (و جمعی از اهل کتاب[از یهود] گفتند: [بروید درظاهر] به آنچه بر مومنان نازل شده، در آغاز روز ایمان بیاورید، و در پایان روز، کافر شوید [و باز گردید] شاید آن ها [از آیین خود] بازگردند؛ [زیرا شما را، اهل کتاب و آگاه از بشارات آسمانی پیشین می دانند، و این توطئه کافی است که آن ها را متزلزل کند]). این کار، اثر عجیبی در قلوب عوام مردم داشت؛ زیرا با خود می گفتند: اگر اسلام بر حق بود آنان خارج نمی شدند. لذا دستور به کشتن مرتدّ در حقیقت دفاع از حقوق انسان و عملکردی منطقی است که با نظر اسلام مطابقت دارد.

واژه «حق» کلمه ای است عربی که معادل آن در فارسی به معنی «هستی پایدار» است. یعنی هر چیزی که از ثبات و پایداری برخوردار باشد، حق است. البته «حق» دارای درجاتی است؛ زیرا ثبات دارای مراتب گوناگونی است و همه حق ها در یک رتبه از ثبات نیستند. اما معنی اصطلاحی «حقوق» عبارت است از: مجموعه قوانین و مقررات اجتماعی که از سوی خداوند برای برقراری نظم و قسط و عدل در جامعه بشری تدوین می شود تا سعادت بشر و جامعه را تأمین سازد.

قوانین کیفرى اسلام گرچه ظاهراً شدید هستند، ولى در مقابل، اثبات جرم  نیز به آسانى صورت نمی گیرد و براى آن شرائطى تعیین شده که غالباً تا گناه علنى نشود، آن شرائط حاصل نمى گردد. همانند تعداد شهود در زنا، که باید چهار نفر آن را دیده باشند و نه اینکه از روی قراین بگویند، از سویی شهادتشان نیز باید با هم هماهنگ باشد. نتیجه این که: روش اسلام در «تعیین مجازات» و «راه اثبات جرم» روشى است که حداکثر تأثیر را در نجات جامعه از آلودگى به گناه دارد، در حالى که افراد مشمول این مجازات ها عملاً زیاد نیستند.

منظور از وجود قواعد و سنّت هاى كلّى آن است كه، اعمال افراد و جامعه هاى انسانى كه از روى اراده و اختيار آنها سر مى زند بازتاب هاى قهرى دارد که تاکیدی است بر تأثير و نفوذ اراده انسان در سرنوشت او و ربطی به مجبور بودن انسان ندارد.
 

«وحى» مفهوم وسيع و گسترده اى دارد كه يكى از مصداق هاى آن درك غريزى خاصّى است كه در حيوانات وجود دارد و قرآن مجيد درباره زنبور عسل اين تعبير را به كار برده است. مطالعه ساز و کارهای پیچیده زندگی این حشره کوچک و دیگر جانوران خشکی و دریا گواه بر امور بسیار غریبى است كه توجيه آنها جز از طريق الهام غريزى از ناحیه خداوند امكان پذير نيست.

اگر بانك ها تنها عقود شرعيه را روى كاغذ و در لفظ پياده كنند به يقين در گرداب رباخوارى و زيان هاى آن سقوط مى كنند؛ ولى از نظر ظاهر شرع، اگر شك كنيم كه بانك ها به آيين نامه هاى عقود شرعيه عمل مى كنند يا نه؟ بايد حمل بر صحت كنيم و بگوييم در نظام جمهورى اسلامى، بانك هايى كه مدّعى عمل به قوانین و وظيفه اسلامى خود هستند انشاءالله عمل مى كنند و در اينصورت مشكلى براى مشتريان نخواهد بود، و اگر خلافى در كار باشد آنها مسؤولند.