از ديدگاه علم، مورچگان و همچنين ديگر حشرات، فاقد صدا هستند و صرفاً با ارسال امواج و حسّ بويايى با هم ارتباط برقرار مى كنند و اين دو هيچ ربطى به كلام صوتى ندارد. ليكن مهم آن است كه همه جانداران راهى ويژه براى ايجاد ارتباط با همديگر دارند؛ حال يا با ايجاد صداهاى خاصّى (مانند چهارپايان و پرندگان) و يا با ارسال امواج (مانند حشرات). امروزه علم، منطق و سخن گفتن چهارپايان و حتّى برخى ماهيان را اثبات كرده است. از سوى ديگر براى خداوندِ قادر محال نيست كه به پيامبرش، حضرت سليمان(ع) فهم سخن و پيام پرندگان و ساير جانداران را بياموزد.

در روایات پیامبر اکرم(ص) و امامان(ع) در مورد حفظ «محیط زیست» و حمایت از «حیوانات» تأكيد زيادي شده است. در روايتي آمده: «چهارپا بر صاحبش شش حق دارد؛ اين كه بيش از طاقتش بر آن بار نگذارد و پشت آن را مجلسى براى سخن گفتن قرار ندهد و هنگامى كه در منزلگاه پياده مى شود، نخست آذوقه او را آماده كند، بدن او را داغ نكند و به صورتش شلاق نزند؛ و هر زمان از كنار آب مى گذرد آب را بر او عرضه كند». در روايت ديگري آمده است: «درختانِ سرزمين دشمن را قطع نكنيد؛ نسوزانيد و با جريان سيل آساى آب، آنها را از ميان نبريد و آب آشاميدنى دشمن را آلوده نسازيد».

اسلام دستورهای مؤکدی در زمینه حفظ و نگهداری محیط زیست و طبیعت بیان کرده است. آموزه های اسلام بهره برداری افراطی از طبیعت و ضرر رساندن به دیگران را رد کرده است.
در احادیث متعددی، از قطع درختان و از بین بردن مزارع و گیاهان و آتش زدن آنها نهی و نکوهش شده است.
اسلام آن قدر به حقوق حیوانات اهمیت داده که در کتابهای حدیثی بابی به احکام و قوانین مربوط به حیوانات اختصاص داده شده است.

موجودات جهان ذیل نظمی منسجم مراحل زنجیره غذایی یکدیگر را می سازند و در این نظام این گونه نیست که همیشه انسان نقش مصرف کننده را داشته باشد؛ بلکه حتی بدن او هم بعداز مرگ خوراک باکتری ها و قارچ ها و حشرات می گردد. هر گونه خلل وارد کردن به این نظام به بهانه رنج برخی از آنها از کشته و خورده شدن، حرکت طبیعی و کارآمدی آن را مختل می کند. از آن گذشته در فرهنگ دینی کشتن و خوردن حیوانات، فقط به اندازه رفع نیاز و تامین انرژی مجاز شمرده شده است و رنج دادن حیوانات بیش از آن امری مذموم و ناپسند است.

امام علي(ع) در رابطه با حفظ اموالِ زکات به مأموران جمع آوری می فرماید: «حيواناتِ زكات را به غير از كسى كه به دينش اطمينان دارى و نسبت به اموال مسلمين دلسوز است، مسپار تا آن را به ولى مسلمين برساند، تنها كسانى را مأمور اين كار كن كه خيرخواه، مهربان، امين و حافظ باشند، سخت گير و اجحاف گر نباشند، حيوانات را خسته نكنند و به زحمت نيندازند سپس آنچه نزد تو جمع شده فوراً به سوى ما روانه كن تا آن را در مصارفى كه خدا امر كرده صرف كنيم». در ادامه درباره شتر و نوزادش و مقدار دوشيدن شير شتر، عدالت در سوار شدن بر آنها، مراعات شترِ خسته و زخمي و حيوانى كه سمّ او ساييده يا لنگ شده و غذا دادن و سيرآب كردن آنها دستوراتی مي دهد.

انسان ها از زمان هاي گذشته برای حیوانات احترام قائل بودند؛ اما در عصر حاضر دفاع از حیوانات مانند بسیاری از موضوعات دیگر رنگ سياسى به خود گرفته است. در اين ميان، اسلام به طور دقيق و ظريف و حساب شده به دفاع از حقوق حيوانات پرداخته است. پیامبر(ص) مي فرمايند: «براى چهارپايان بر صاحبان آنها حقوقي است؛ هنگامى كه به منزل رسيد و پياده شد اوّل آذوقه آنها را آماده كند و هر زمان كه از كنار آب بگذرد، آب را بر او عرضه كند و هرگز به صورتش تازيانه نزند؛ چرا كه او تسبيح و حمد خدا مى گويد و هرگز هنگام توقف بر پشت آن ننشيند مگر در هنگام جنگ و بيش از طاقتش چيزى بر آن بار نكند و بيش از توانائيش آن را راه نبرد».

طبق آیه 83 سوره انعام، همه جنبندگان و حیوانات به سوى پروردگارشان جمع و محشور مى شوند. و مقصود از «یحشرون» یا نوعى از حشر و حساب به تناسب عقل و شعورشان خواهد بود و یا اینکه منظور ازآن نقطه مقابل «بثّ» (پراکندن) است، به این معنى که«بثّ»، اشاره به آفرینش جنبندگان است، سپس مى فرماید: هر گاه خدا بخواهد آن ها را «جمع» کرده و نابود یا منقرض مى سازد. همان گونه که در طول تاریخ، تاکنون بسیارى از انواع جنبندگان در روى زمین گسترش عجیبى پیدا کرده، و در زمانى بعد از آن منقرض و جمع شده اند.

تکلیف مراحلى دارد و هر مرحله، ادراک و عقلى متناسب با خود مى خواهد. در مورد انسان بالغ تکالیفی وجود دارد که در حیوانات به خاطر سطح پایین درک و شعورشان، چنان تکالیفی نخواهد بود؛ اما به تناسب درک و شعور خودشان مي توانند تکالیفی داشته باشند، همانطور که دیوانه یا کودک نابالغی که پاره اى از مسائل را مى فهمد به تناسب فهمشان تكاليفي دارند.

نظام شگفت انگیز زندگى حيوانات، روشنگر سطح عالى شعور آنها است. نظام تمدن آکاهانه مورچگان و زنبور عسل و يا واکنش سنجيده برخي حيوانات در قبال مسائل پيش بيني نشده يا وفاداري حيوانات درنده نسبت به حاميان خود و یا تربيت پذيري بسياري از حيوانات براي تخصص هاي پليسي، امداد، مددکاري و...، مويد آيات قرآن در این موارد محسوب مى شود.