استدلال هایی که راجع به این موضوع با توجه به آیات قرآن نقل شده، هیچ کدام درست و منطقی نیستند. آیه نقل شده از سوره سجده اشاره به موضوعاتی چون توحید و معاد دارد و چنان برداشتی از آن با الفاظ و واژه های استفاده شده در این آیه هیچ مناسبتی ندارد. آیه نقل شده از سوره یوسف نیز اخطاری به مشرکان است که به آنها یادآور می شود هنگام رسیدن وقت عذاب، تأخیری در نزول آن وجود نخواهد داشت و راه فراری از آن نیست. 

از ديدگاه اسلام، «عمران و آبادى زمين» بر عهده انسان است، و ملّتى كه كشاورزى و دامدارى خوبى داشته باشد، بى نياز خواهد بود؛ چرا كه موادّ غذايى، دام ها، بسيارى از لباس ها، داروهاى گياهى، همه و همه به وسيله همين خاك و زمين است و ملّت هايي كه موادّ غذايى خود را از جاى ديگر وارد مى كنند بيچاره اند. حضرت علي(ع) مي فرمايد: «هركس دسترسى به آب و زمين كشاورزى داشته باشد و فقير باشد خداوند او را از رحمتش دور مى كند». امام صادق(ع) مي فرمايد: «كشاورزان، گنج هاى خدا در زمين هستند و در كارهاى زندگى مادّى هيچ كارى محبوب تر از زراعت در نزد پروردگار نيست».

بعداز پیامبر اکرم(ص) انسان به مرحله ای از بلوغ فکری و فرهنگی رسیده که بتواند با استفاده مستمر از اصول و تعلیمات نبی خاتم به عنوان جامع ترین نقشه برای همه اعصار، بدون حضور آن حضرت نیز مسیر کمال را بپیماید. علاوه بر آن از آنجا که انسان هیچ وقت از رهبران الهی - که اصول و قوانین آن نقشه جامع را اجرا کنند - بی نیاز نخواهد بود، امامانی از فرزندان آن پیامبر، برای تبیین و توضیح و عینیت بخشیدن به اصول آن نقشه جامع، برای همیشه جهان مأموریت یافتند که بین مردم حضور داشته باشند.

امام علی(ع) درباره جامعیّت احکام اسلام می فرماید: «خداوند پيامبر(ص) را در حالى از اين جهان بُرد كه احكام هدايت را به خلق رسانده بود، چنان كه خداوند چيزى از دينش را بر شما پنهان نكرده است، و هيچ مطلبى را كه سبب رضايت او يا ناخشنوديش باشد وانگذاشته جز اينكه نشانه اى آشكار و آيه اى محكم و روشن براى آن قرار داده است كه از آن باز مى دارد يا به سوى آن دعوت مى كند، رضا و خشم او در گذشته و حال و آينده يكسان است، بدانيد خداوند هيچ گاه از شما خشنود نمى شود به كارى كه بر پيشينيان به سبب آن، خشم گرفته، و هرگز بر شما خشمگين نمى شود به چيزى كه از پيشينيان راضى شده است. [آرى] شما در راه روشنى گام بر مى داريد و همان سخنى را مى گوييد كه بزرگان پيش از شما گفته اند».

با توجه به آیات و روایات، بعد از ظهور امام مهدی(عج) هیچ دین زنده ای به جز اسلام وجود نخواهد داشت و اسلام بر سرتاسر جهان حاکم خواهد شد. امّا با این همه نمى توان گفت که اقلّیّت هاى کوچکى از پیروان ادیان آسمانى دیگر مطلقاً وجود نخواهد داشت؛ هر چند اکثریّت انسانها به نظام توحیدى اسلام گرایش خواهند کرد، امّا امکان دارد افرادى بر اثر اشتباه یا تعصّب، بر عقیده پیشین باقى بمانند و این یک امر طبیعى است. البتّه اگر چنین اقلّیّتى هم وجود داشته باشد، به صورت یک اقلّیّت سالم و با حفظ شرایط «اهل ذمّه» مورد حمایت آن حکومت اسلامى خواهند بود.

اهميت اسلام به علم و تعليم و تعلم سبب گرديد كه در مدّت كوتاهى كتاب هاى فراوانی در رشته هاى مختلف علمى تأليف و تصنيف شود كه بخشى به صورت ترجمه و بخشى به صورت تحقيقات جديد منتشر شد. دانشمندان غربى فصل مهمّى از تاريخ تمدن اسلام را به نهضت علمى مسلمين اختصاص داده و رشته هاى مختلف علوم را با ذكر نام دانشمندانِ هر يك از علوم برشمرده اند. به اعتراف صريح مورّخان غربى، نهضت علمى اروپا از نهضت علمى مسلمين مايه گرفته و اروپائيان در نهضت علمى، خود را مديون دانشمندان اسلامی می دانند.

اسلام پس از ظهور، نه تنها مقررات بین المللی پیشین را حفظ کرده، بلکه ایده های ارزشمند کنونی، در نظام حقوقی اسلام وجود دارد، با این تفاوت که مقررات اسلامی مبتنی بر دین و ارزش های الهی است. اسلام در آغاز، فکر همزیستی مسالمت آمیز را مطرح ساخته، لذا قرآن می فرماید: «ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است؛ که جز خداوند یگانه را نپرستیم». سرانجام سیره پیامبر(ص) و پیروی مسلمانان، و فکر زندگی مسالمت آمیز را در میان سایر ادیان، سبب عزم عمومی در جهت تدوین حقوق بین المللی گردیده است.

اسلام درارتباط با حقوق بین الملل، قوانین جامع و کاملی دارد که با گذشت قرن ها هنوز قابل اجرا است. نمونه هایی از این حقوق و قوانین عبارتند از: 1- در تعالیم اسلامی بر زندگی مسالمت آمیز و اصلاح بین مردم تاکید شده که اطلاق آن به طریق اولی شامل صلح بین الملل هم می شود. 2- اسلام همواره از ملت های تحت ستم حمایت می کند. 3- اسلام بر آزادی و استقلال سایر ملل تاکید می کند. 4- اسلام نژادپرستی را محکوم کرده و تقوا را ملاک برتری می داند. 5- اسلام بر روابط اقتصادی و فرهنگی بین المللی تاکید فراوان دارد. و ... .

گفت و گوی بین ادیان از جمله مسائلی است که اسلام با دید باز آن را پذیرفته و به آن دعوت می کند. بر اساس آیات قرآن و سیره معصومین(ع) در این زمینه، اسلام از گفت و گو و مناظره استقبال می کند، مادامی که دشمن درصدد لجاجت و دشمنی برنیامده باشد. لذا قرآن می فرماید: «با اهل کتاب جز به نیکوترین روش مجادله نکنید، مگر کسانى از آنان که ستم کردند». در واقع اسلام از منطق گفت و گو با آغوش باز استقبال می کند تا در سایه بحث و گفت و گو درباره مسائل اختلافی، به جواب های مطمئن تر و یقینی تری نایل شوند.

قرآن کریم محورهایی را برای وحدت در حوزه پیروان ادیان آسمانی معرفی کرده است. از قبیل: 1- پرستش خداوند سبحان، که در این زمینه می فرماید: «ما پیش از تو هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر این که به او وحی کردیم که: معبودی جز من نیست، پس تنها مرا پرستش کنید». 2- قرآن نفی شرک را یکی از محورهای اتحاد قرار داده و می فرماید: «فقط مرا مى پرستند و چیزى را همتاى من قرار نخواهند داد». 3- قرآن نفی سلطه را محور اتحاد قرار داده و می فرماید: «و بعضى از ما، بعض دیگر را - غیر از خداى یگانه - به ربوبیت نپذیرد».