مفهوم دعا درخواست فراهم شدن اسباب و عواملى است كه از دايره قدرت انسان بيرون باشد، آن‏ هم از كسى كه قدرتش بى‏ پايان و هر امرى برايش آسان است. اين درخواست نبايد فقط بر زبانِ انسان جارى شود، بلكه از همه وجود او برخيزد و زبان در اين بخش، نماينده و ترجمان تمام ذرّات وجود انسان و اعضا و جوارح اوست.

تفاوت های جسمی و روحی مرد و زن موجب می شود احکام آنها که از سوی خالق آنها (داناترین شخص به ویژگی ها و تفاوت آنها) تشریع شده، به منظور تناسب یافتن با ویژگی های شخصیتی آنها، مختلف و متفاوت باشند. جنس زن براى انجام وظايفى متفاوت با مرد آفريده شده و به همين دليل احساسات متفاوتى دارد. قانون آفرينش، وظيفه حساس مادرى و پرورش نسل هاى نيرومند را بر عهده او گذارده به همين دليل سهم بيشترى از عواطف و احساسات به او داده است در حالى كه طبق اين قانون وظايف خشن و سنگين تر اجتماعى بر عهده جنس مرد گذارده شده و سهم بيشترى از تفكر به او اختصاص يافته است. بنابراین تفاوت ها، تشریع احکام یکسان و اختصاص حقوق و تعریف نقش های یکسان برای دو جنسی که تفاوت های ماهوی با همدیگر دارند، نه تنها عادلانه نیست بلکه بسیار هم غیرمنطقی است.

درجات «توکل» از دیدگاه بزرگان اخلاق عبارتند از اينكه نخست اعتماد انسان نسبت به خداوند مانند كسى باشد كه وكيل دلسوزى دارد بى آنكه اصالت و استقلال خود را فراموش كرده باشد. دوّم اينكه حال او در وابستگى به لطف پروردگار مانند حال كودك نسبت به مادر باشد، در اين حالت انسان غرق عنايات حق است و جز او كسى را نمى ‏بيند. مرحله سوّم كه از اين هم بالاتر است اين است كه در برابر خدا هيچ گونه اراده‏ اى از خود نداشته باشد هر چه او بخواهد همان مطلوب اوست و هر چه او نخواهد مورد بى اعتنايى او باشد.

اسلام زن را مانند مرد برخوردار از روح كامل انسانى و اراده دانسته و او را در مسير تكامل مى بيند و هر دو را در يك صف قرار داده و با خطاب هاى «يا ايها الناس» و «يا ايها الذين آمنوا» مخاطب كرده و برنامه هاى تربيتى و علمى برايشان قرار داده است. قرآن، زن و مرد را در پيشگاه خدا و در رسيدن به مقامات معنوى در شرائط مشابه يكسان شمرده و اختلاف جنسيت و تفاوت جسمانى را در مسؤليت هاى اجتماعى دليل بر تفاوت آنها در كسب تكامل انسانى نمى شمارد؛ بلكه هر دو را از اين نظر در يك سطح قرار داده و در كنار هم آورده است.

برخی لزوم اذن پدر در ازدواج دختر را مانع استقلال و آزادی زن می دانند. در پاسخ به این شبهه باید گفت: اولا این مساله نزد فقها اختلافی است. ثانیا کسانی که اذن پدر را در نکاح دختر شرط می دانند، در صورت نکاح، آن را باطل نمی دانند. ضمن اینکه اگر اسلام دختر را قاصر می دانست، به دختر بالغ رشید استقلال اقتصادی نمی داد و معاملات او را صحیح نمی دانست. آری اذن پدر موضوعی روان شناسانه است؛ زیرا مرد بنده شهوت و زن اسیر محبت است، و دختران دم بخت زمزمه های محبت مردان را زود باور می کنند و به دام می افتند.

اسلام درارتباط با حقوق بین الملل، قوانین جامع و کاملی دارد که با گذشت قرن ها هنوز قابل اجرا است. نمونه هایی از این حقوق و قوانین عبارتند از: 1- در تعالیم اسلامی بر زندگی مسالمت آمیز و اصلاح بین مردم تاکید شده که اطلاق آن به طریق اولی شامل صلح بین الملل هم می شود. 2- اسلام همواره از ملت های تحت ستم حمایت می کند. 3- اسلام بر آزادی و استقلال سایر ملل تاکید می کند. 4- اسلام نژادپرستی را محکوم کرده و تقوا را ملاک برتری می داند. 5- اسلام بر روابط اقتصادی و فرهنگی بین المللی تاکید فراوان دارد. و ... .

دشمنان تفکر شیعی وقتی دیدند مادام كه رهبرى روحانى جامعه به دست مراجع شيعه است و آنها علاوه بر نفوذ اجتماعى، داراى استقلال اقتصادى نیز هستند، فهمیدند با این شرایط نمى توانند نقشه هاى خود را در زمينه تخريب عقائد اسلامى پياده كنند؛ لذا تلاش كردند با سمپاشى در مسئله تقليد، پيوند علمى و روحانى ميان مردم و رهبران دينى را قطع کنند. همچنين تلاش كردند كه مردم را از اداى خمس و سهم امام بازدارند تا پشتوانه اقتصادى حوزه هاى علميه و ديگر فعاليت هاي دينى و علمى از بين برود يا حوزه علميه از مسیر خود منحرف شود.

در ابعاد شخصی نقل های فراوانی درباره انجام مناسک مذهبی و شرکت امیرکبیر در عزاداری های ائمه(ع) وجود دارد و درباره اقداماتش در زمان صدارت اعظمی نیز می توان به این خدمات او اشاره کرد: ممنوع اعلام کردن می گساری، مقابله با آشوب فرقه بابیه، آزادی سید صالح عرب از بند حکومت عثمانی، مقابله با ریخت و پاش ها و رشوه گیری های دستگاه حکومت و تلاش برای احیای عدالت اجتماعی. نیز او ابایی از اصلاح برخی ساختارها و نهادهای مرتبط با دین و روحانیت هم چون اصلاح ساختار قضاوت یا پالایش عزاداری ها از برخی امور خرافی نداشت.

مبانی شرعی انقلاب اسلامی ایران عبارتند از: 1- «توحید در حاکمیت»: احکام حکومتی باید مبتنی بر اسلام باشد؛ انقلاب اسلامی در واکنش به سکولارسازی قوانین توسط دولت پهلوی به وجود آمد. 2- «قاعده نفی سلطه کفار بر مسلمین»: رژیم قبلی بواسطه فرمانبرداری از بیگانه و تصویب لایحه کاپیتالاسیون مشروع نبود. 3- عدالت طلبی و ظلم ستیزی: جامعه ایران مورد ستم خاندان پهلوی قرار داشت. 4- امر به معروف و نهی از منکر: قبل از انقلاب منکرات اجتماعی به صورت یک بحران اجتماعی درآمده بود و رژیم سابق در گسترش آن نقش داشت.

برای قطع وابستگی کشورهای شرقی به غرب باید چند کار صورت گیرد: 1- شرقی ها راه صحیحی که به وسیله آن استقلال اقتصادی و سیاسی و اجتماعی به دست می آید را بیاموزند و اجرایی نمایند. 2- وابستگی که امروز بین شرق و غرب بر قرار است از بین برود و مانند دو تاجر به صورت صحیح بین آنها رابطه باشد. 3- از فرار مغزها و دانشمندان و دانشجویان شرقی به غرب جلوگیری شود؛ برای این کار باید دانشگاه ها توسعه پیدا کند و وسائل تحصیل برای دانشمندان فراهم شود. 4- با تجمل گرایی مبارزه شود و ....