صدرالدين محمد بن ابراهيم شيرازى معروف به «ملاصدرا» در سال 979 ق در شيراز متولد شد و در سال 1050 در بصره وفات يافت. تحصيلات ابتدايى اش را در شيراز و تكميل معلوماتش را در اصفهان نزد شيخ بهايى و ميرداماد به پايان برد و سپس مدتی در كهك به تصفيه نفس و تاليف پرداخته، بعد از آن تا پايان عمر در شیراز به تدريس پرداخت. از وی حدود 50 كتاب و رساله و ... به جا مانده که بزرگ ترين كتاب او «اسفار» است.

شيارهاى نامنظم كه توده خاكسترى رنگ مغز را در برگرفته، و پرده بسيار ظريفى كه اين توده خاكسترى رنگ را پوشانيده به احتمال قوى محتوى بزرگترين بايگاني هاى جهان است. طبق آخرين تحقيقات دانشمندان، مركز حافظه در اين پرده ظريف نهفته شده و به طرز اعجاز آميزى تمام معلومات، خاطرات، مشاهدات پيشين و دانستنيهاى ما از هر قسم، روى اين پرده ظريف ترسيم شده است. حال فكر كنيد از ميان ميليونها رویدادی كه در اين بايگانى عجيب گرد آورى شده، بيرون كشيدن يك خاطره آن هم در يك هزارم ثانيه چه كار خارق العاده اى است؟

سه عقيده متفاوت درباره امکان شناخت فطری اظهار شده است: 1- انسان همه معلومات را در درون جان خود دارد و آنچه را در اين دنيا ياد مى گيرد در حقيقت تذكر و يادآورى آن معلومات است، نه تعليم جديد. 2- انسان هيچ گونه شناخت و معرفت فطرى ندارد. 3- قسمتى از معلومات ما ريشه فطرى دارد در حالى كه قسمتى ديگر جنبه اكتسابى دارد و آن ادراكات اكتسابى متّكى به همان پايه هاى فطرى است. دلايل منطقى عقلى و دلايل نقلى از آيات و روايات اسلامى اين نظر را اثبات مى كند.

ممكن است سؤالى مطرح شود كه آیه 78 سوره «نحل» که صريحاً مى فرمايد: «و خداوند شما را از شكم مادرانتان خارج نمود در حالى كه هيچ چيز نمى دانستيد»، معلومات فطری را نفی نمی کند؟ در پاسخ باید گفت: لحظه ای كه انسان متولّد مى شود مسلّماً چيزى نمى داند و حتى معلومات فطرى براى او به صورت فعليت حاصل نيست. ثانياً آيات قرآن يكديگر را تفسير مى كنند، و این آیه با آياتى كه مى گويد: «خداوند انسان را آفريد و نيك و بد را به او الهام كرد» یا آیات دیگر، تفسیر می شود و معلومات فطرى را از آن مستثناء مى کند.

اين موضوع مسئله مهمى است که چرا طرح سؤال اينقدر آسان است، و يافتن پاسخ هایی كه «عقل» و «دل» را قانع كند مشكل است؟ در جواب این پرسش باید گفت که: علل اصلى سؤالات ما در واقع فهرست «مجهولات» ماست، بنابراين سوالات ما مانند مجهولات مان بى انتهاست، و بعكس پاسخ هاى ما فهرست «معلومات» ماست و طبعاً محدود و در برابر مجهولات ناچيز است.

در واقع آنچه نام آن را علم و دانش بشرى مى گذاريم و كتابخانه هاى عظيمى را به وسعت چندين كيلومتر با چندين ميليون كتاب پوشانيده است همه شرح ناداني هاى ما و يا دانستني هاى مربوط به نقطه روشن كوچكى است كه بى شباهت به شعاع يك كرم شب تاب در يك شب تاريك آن هم در دل بيابانى پهناور نيست. تفكر درباره آنچه نمى دانيم و از آن آگاهى نداريم، به ما آمادگى مى دهد كه يك سلسله حقايق را بيرون از اين محدوده، بطور جدى مورد بررسى قرار دهيم و اينجا آغاز راهى بسوى سرنوشت و حل معماها در مقياس وجود يك انسان است.

علت این که انسان با وجود علم به بهتر بودن آخرت به سراغ گناهان می رود غلبه شهوات بر انسان است و سرچشمه آنها نیز طبق روایات حبّ دنیا است. حب دنیا چنان طوفانی در روح انسان ایجاد می کند که تمام معلومات خود را از دست می دهد و از حس تشخیص هم بی بهره می شود.

فلاسفه قدیم به افلاک بطلمیوسی که از عقول الهام می گیرند قائل بودند و می گفتند: عقول جزئیه و نفوس انسانی از عقل دهم یا فعال کسب فیض می کنند و روح پیامبر(ص) به خاطر رابطه زیادش با عقل فعال می تواند معلومات را از آن بگیرد و قوه خیالیه بسیار قوی او مى تواند صورت هاى محسوسه مناسبى به آن صور کلیه که از عقل فعال دریافت داشته، بدهد. اما این نظریه باطل است؛ زیرا اولا مقدمات آن اثبات نشده، ثانیا با آیات قرآن که وحی را یک نوع ارتباط با خدا از طریق الهام یا به واسطه فرشته وحی بیان کرده، ناسازگار است.

طبق آیه 2 سوره سبأ خداى متعال از آنچه در زمین فرو می رود و آنچه از آن خارج می شود، اعم از قطرات باران، دانه های گیاهان، حشرات و گازها و...، و از آنچه از آسمان نازل مى شود و یا به آسمان بالا مى رود، اعم از باران و نور و شهاب و... یا فرشتگان و شیاطین و حتی آهى که از دل مظلوم به آسمان صعود مى کند، باخبر است وعلم همه دانشمندان بشر به گوشه اى از این معلومات، احاطه پیدا نمى کند.

اهل سنت شیعه را متهم به اعتقاد به تحریف قرآن می کنند، درحالی که پیشوایان آنها از جمله أم المؤمنین عایشه به تحریف قرآن تصریح کرده اند. عایشه می گوید: در آنچه از قرآن نازل شده بود، ده بار شیردادن بود که موجب حرمت مى شد. آن ده بار نسخ شد به پنج بار«خمس معلومات» و پیامبر خدا(ص) هم درگذشت، در حالى که در قرآنى که مردم مى خواندند، ده بار بود.