آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ممكن است سؤالى مطرح شود كه آیه 78 سوره «نحل» که صريحاً مى فرمايد: «و خداوند شما را از شكم مادرانتان خارج نمود در حالى كه هيچ چيز نمى دانستيد»، معلومات فطری را نفی نمی کند؟ در پاسخ باید گفت: لحظه ای كه انسان متولّد مى شود مسلّماً چيزى نمى داند و حتى معلومات فطرى براى او به صورت فعليت حاصل نيست. ثانياً آيات قرآن يكديگر را تفسير مى كنند، و این آیه با آياتى كه مى گويد: «خداوند انسان را آفريد و نيك و بد را به او الهام كرد» یا آیات دیگر، تفسیر می شود و معلومات فطرى را از آن مستثناء مى کند.

ممكن است سؤالى مطرح شود كه قرآن مجيد صريحاً مى فرمايد:
«وَاللهُ أَخْرَجَكُمْ مِّنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَيْئاً وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالاَْبْصَارَ وَالاَْفْئِدَةَ» (1)؛ (و خداوند شما را از شكم مادرانتان خارج نمود در حالى كه هيچ چيز نمى دانستيد؛ و براى شما گوش، و چشم و عقل قرارداد).
آيا از اين تعبير قرآن استفاده نمى شود كه چيزى به نام معلومات فطرى وجود ندارد؟!
در پاسخ باید گفت:
اولا: در آن لحظه كه انسان از مادر متولّد مى شود مسلّماً چيزى نمى داند و حتى معلومات فطرى براى او به صورت فعليت حاصل نيست. بعداً كه خود را شناخت و عقل و تميز پيدا كرد معلومات فطرى بدون نياز به معلّم و استاد و حسّ و تجربه در او جوانه مى زند؛ والاّ چگونه مى توان گفت كه انسان همه چيز حتى علم به وجود خودش را از طريق آزمايش و تجربه و مانند آن مى فهمد.(2)
ثانياً: آياتى كه مى گويد: «خداوند انسان را آفريد و نيك و بد را به او الهام كرد»، يا «آيين الهى را به صورت يك فطرت در درون جان انسان قرار داد»، و آياتی ديگر، آيه «وَاللهُ أَخْرَجَكُمْ مِّنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ ...» را تفسير مى كند، و معلومات فطرى را از آن مستثناء مى داند.(3)