عدول، يعنى تغيير تقليد از مجتهدى به مجتهد ديگر، جايز نيست بنابر احتياط واجب، مگر آن‏كه مجتهد دوم اعلم باشد؛ و اگر بدون تحقيق عدول كرده بايد بازگردد.
همچنین در صورتی که مجتهدی برخی شرایط مرجعیّت و اجتهاد فقهی - مانند عدالت، عقل و... - را از دست داده باشد، باید به مجتهد جامع الشرایط عدول کرد.
نیز در مسائلی که مجتهد فتوایی ندارد یا احتیاط واجب می دهد، می توان به مجتهد دیگری رجوع کرد.

در مورد لزوم تقليد اعلم میان علما اختلاف است، مشهور ميان علماى اماميّه لزوم تقليد اعلم است.
مخالفین این مسأله به «اطلاق» آیه «فسئلوا أَهل الذكر» و «سیره دوران صحابه» که به فاضل و مفضول رجوع می شد، تمسک کرده اند.
اما عقل و عقلا حكم مى‏ كنند كه با وجود اعلم نبايد به سراغ غير اعلم رفت و یقینا اطلاق آيات و روايات شامل مواردى نمی شود كه اختلاف ميان فتواى اعلم و غير اعلم محرز است.

معاصرین اهل سنت با تعابير زيبايي از فضايل امام صادق(ع) سخن گفته اند.  خيرالدين زرکلى می نویسد: «او از بزرگان تابعين و داراى منزلتى رفيع در علم است». هم چنین رمضان لاوند می نویسد: «او کسى بود که قرآن در دلش رسوخ کرده و در اقوال و اعمالشان آشکار شده بود». از سویی احمد امين مصرى می نویسد: «علم و اطلاع امام از همه مردم گسترده بود».

او مى گوید: «و امّا عمر، پس استفاده على از او بیش از استفاده عمر از او بود...». پاسخ: اوّلا: برای آشنایی با علم عمر به برخی از فتاوای او اشاره می کنیم: حکم به بجا نیاوردن نماز براى جنبی که آب ندارد، عدم معرفت به حکم شکیّات نماز، جهل به تأویل قرآن، جهل به کیفیت طلاق کنیز، جهل به حد سارق، جهل به حکم طلاق های قبل از اسلام و... ثانیاً: استفاده عمر از علم على(ع) از مسلّمات است. مانند: ماجرای سنگسار زنى که بچه شش ماهه به دنیا آورد، و ماجرای زن دیوانه ای که زنا داده و عمر امر کرد تا او را سنگسار کنند.

تبعیض در تقلید به این معنی که در برخی از مسائل از یک مجتهد و در مسائل دیگر از مجتهد دیگری تقلید شود، چند صورت دارد.
اگر یک مجتهد در یک باب و دیگری در باب دیگری اعلم باشد احتیاط در این است که در هر باب از مجتهد اعلم در آن باب تقلید شود.
اما اگر دو مجتهد در همه ابواب مساوی باشند، تبعیض در تقلید جایز است ولى در یک عمل باید از يك نفر تقليد كرد تا در بعضى از موارد اشکال به وجود نیاید.
قائلین به جواز تبعیض در تقلید، سیره عقلاء و ادله حجیت فتوا و جواز تقلید را شامل مبحث تبعیض در تقلید دانسته اند.

طبق آیات و روایات و بر اساس سیره عقلا برای یافتن وظیفه شرعی اگر مجتهد نباشیم باید به افراد آگاه رجوع کنیم.
برای صحیح بودنِ تقلید، باید از مرجعی تقلید کرد که دارای شرایط زیر باشد: مرد، بالغ، عاقل، شيعۀ دوازده امامى، حلال‌ زاده، عادل و زنده باشد.
همچنین عقل و عقلا حکم می کنند مرجع تقلید باید «اعلم» باشد؛ یعنی در فهمیدن حكم خدا از تمام مجتهدين زمان خود استادتر باشد.

اساس تقلید و رجوع جاهل به عالم از روش عقلایى جهان گرفته شده. همیشه افرادى که در فنى تخصّص ندارند، هنگامى که مسائلى از آن فن، مورد احتیاجشان واقع شود، به افراد متخصّص در آن فن مراجعه مى کنند. همچنین بدیهى است که هرگاه در میان اهل فنّى اختلاف نظر باشد، از نظریّه فردی پیروى مى شود که اطّلاعات او وسیع تر و سوابق و تجربیّاتش بیشتر باشد.

حسّان درباره فضائل علی(ع) چنین سروده: جزى الله خیراً والجزاء بکفّه*** أبا حسن عنّا ومن کأبی حسن ...؛ خداوند که پاداش اعمال در کف قدرت اوست به اباالحسن از جانب ما جزاى خیر بدهد، و چه کسى مانند ابوالحسن است؟ اى على! با فضایلى که تو اهل آن هستى بر همه قریش پیشى گرفتى، در میان ما تو رسول خدا را محافظت کردى و به عهدى که او نزد تو سپرده بود وفا نمودى، و چه کسى سزاوارتر از تو به این عهد مى باشد؟ آیا تو برادر رسول خدا و وصىّ او و داناترین انسان ها نسبت به کتاب و سنّت ها نبودى؟... .

ابن حزم ادّعا می کند که علم عمر از علم امام علی(ع) بیشتر است. در پاسخ باید گفت: علم امام علی(ع) نه تنها بیشتر از عمر، بلکه بیشتر از تمام صحابه است. و این مطلب را هم پیامبر(ص) فرموده و عایشه، عمر و معاویه به آن اعتراف کردند و هم اینکه امام حسن(ع) و ابن عباس بر آن تأکید نموده اند.

صاحب کتاب الوشیعه ادعا می کند عمر فقیه ترین و داناترین صحابه به کتاب و سنّت است و به آنها عمل می کرد. در پاسخ به این ادعا کافى است اندکى در تاریخ تأمل کنیم. چگونه عمر داناترین اصحاب بود در حالیکه براى یادگیرى بسیارى از مسائل دینى و حل مشکلات قضایى به اصحاب بویژه على(ع) مراجعه مى کرد و در موارد متعددی به نیاز علمی خود به علی اعتراف کرده و نیز به گواهی تاریخ خلیفه خیلى اوقات در مسائلى که مربوط به قضاوت و داورى یا فتوا دادن بود، درمانده مى شد و اعترافاتی درباره کم دانشی خود ایراد می کرد.