آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

حسّان درباره فضائل علی(ع) چنین سروده: جزى الله خیراً والجزاء بکفّه*** أبا حسن عنّا ومن کأبی حسن ...؛ خداوند که پاداش اعمال در کف قدرت اوست به اباالحسن از جانب ما جزاى خیر بدهد، و چه کسى مانند ابوالحسن است؟ اى على! با فضایلى که تو اهل آن هستى بر همه قریش پیشى گرفتى، در میان ما تو رسول خدا را محافظت کردى و به عهدى که او نزد تو سپرده بود وفا نمودى، و چه کسى سزاوارتر از تو به این عهد مى باشد؟ آیا تو برادر رسول خدا و وصىّ او و داناترین انسان ها نسبت به کتاب و سنّت ها نبودى؟... .

در «تاریخ یعقوبى»(1) و «شرح ابن ابى الحدید»(2) و کتاب هاى دیگر آمده است: انصار بر گرد حسّان جمع شدند و از او خواستند که تنها از على(علیه السلام) نام ببرد و شعرى درباره او بسراید(3)، و او چنین سرود:
1 ـ جزى الله خیراً والجزاء بکفّهِ *** أبا حسن عنّا ومن کأبی حسنْ
2 ـ سبقتَ قریشاً بالّذی أنت أهلهُ *** فصدرُکَ مشروحٌ وقلبُک مُمْتحنْ
3 ـ حفظتَ رسول الله فینا وعهدَهُ *** إلیک ومن أَولى به منک من ومنْ
4 ـ ألستَ أخاه فی الهدىووصیّهُ *** وأعلمَ فِهر بالکتابِ وبالسُنَنْ
(1 ـ خداوند که پاداش اعمال در کف قدرت اوست به اباالحسن (على) از جانب ما جزاى خیر بدهد ، و چه کسى مانند ابوالحسن است؟ 2 ـ اى على! با فضایلى که تو سزاوار و اهل آن هستى بر همه قریش پیشى گرفتى، سینه ات فراخ و گسترده و قلب تو آزموده شده است. 3 ـ در میان ما تو رسول خدا را محافظت کردى و به عهدى که او نزد تو سپرده بود وفا نمودى، و چه کسى سزاوارتر از تو به این عهد مى باشد؟ چه کسى؟ 4 ـ آیا تو برادر رسول خدا در هدایت انسان ها و وصىّ او و داناترین انسان ها نسبت به کتاب و سنّت ها نبودى؟).
سخن او:«فصدرک مشروح»، اشاره به این آیه از قرآن است: «أَفَمَن شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلاِْسْلامِ»(4)؛ (آیا کسى که خدا سینه اش را براى اسلام گشاده است ...). این آیه درباره حضرت على(علیه السلام) و حمزه نازل شده است؛ این مطلب را حافظ محبّ الدین طبرى در کتاب «الریاض النضرة»(5) ذکر کرده است.
سخن او: «و قلبک ممتحن»، اشاره به این حدیث نبوى دارد که در شأن امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرموده است: «إنّه امتحن الله قلبه بالإیمان»(6)؛ (همانا خداوند قلب او را به ایمان آزموده و امتحان کرده است). جمعى از حُفّاظ و علماى اهل سنّت این روایت را نقل کرده اند که از میان ایشان مى توان نسائى در کتاب «خصائص»، ترمذى در «الصحیح»، سیوطى در «جمع الجوامع»ـ آنگونه که در کنز العمّال آمده است(7)ـ را نام برد.
سخن او: «ألست أخاه فی الهدى و وصیّه»، اشاره به حدیث برادرى على(علیه السلام) با پیامبر(صلى الله علیه و آله) و حدیث وصایت حضرت دارد. این دو حدیث به قدرى مشهور و متواتر است که پژوهشگر آن را در اغلب مسانید حفّاظ و علماى بزرگ مى یابد.
سخن او: «و أعلم فهر بالکتاب و بالسنن»، منظور وى روایاتى است که درباره علم على(امیر المؤمنین(علیه السلام)) به کتاب و سنّت، وارد شده است. حفّاظ در حدیثى از نبى اکرم خطاب به حضرت فاطمه(سلام الله علیها) چنین نقل مى کنند:
«زوّجتکِ خیر أهلی، أعلمهم علماً، و أفضلهم حلماً، و أوّلهم إسلاماً»؛ (تو را به همسرى بهترین خویشاوند خویش در آوردم، از همه آنها عالم تر و بردبارتر بوده و اوّلینِ آنان در پذیرش اسلام است).
و در روایت دیگرى مى فرماید: «أعلم اُمّتی من بعدی علیُّ بن أبی طالب»؛ (دانشمندترین فرد امّت پس از من على بن ابى طالب است).
و در حدیث سومى مى فرماید: «أعلم الناس بالله و بالناس»؛ (على داناترین انسان ها به خدا و مردم     است).(8)