ابو محمد على بن احمد بن سعید بن حزم اندلسى (384 ـ 456 ق) یکى از شاخص ترین علماى اهل سنت به شمار مى رود که در قرطبه اندلس به دنیا آمد و به دلیل منزوى شدن از میان علماى شهرهاى اندلس به منطقه اى به نام لیله (از شهرهاى اندلس) گریخت و در همانجا وفات یافت او از فقها، مورخان و محدثان صاحب نام اهل سنت بوده و به «ابن حزم ظاهرى» شهرت دارد. وى در خانواده متمکن و دربارى رشد یافته بود؛ زیرا پدرش وزیر منصور بن محمد بن ابى عامر و مظفر بن منصور بود و پس از پدرش با خلفاى زمان همدم بود.

ابن حزم معاویه را در جنگ با علی مجتهدی خطاکار و مانند اختلاف مجتهدان در صدور فتاوای متفاوت در قتل و قصاص می داند. در این باره می توان پاسخ داد: اختلاف اهل فتوی ناشی از مشتبه شدن ادله، متضافر بودن اسناد و اختلاف استنباط ها از کتاب و سنت است اما اجتهاد کنندگان جنگ با امام، اجتهاد علیه قرآن و سنت نبوی است که در جای جای خود، به فضیلت و حقانیت علی و لزوم اطاعت از او شهادت داده است و بدیهی است که چنین اجتهادی هیچ جایگاهی ندارد. اینها جدای از اعلام جنگ پیامبر با هر کسی است که با علی سر جنگ داشته باشد.

ابن حزم، اختصاص آیه«اطعام» به حضرت علی(ع) را یکی از دروغهای شیعیان می داند و مى گوید: عموم و ظهور آیه شامل همه کسانى مى شود که به فقرا و مساکین اطعام مى کنند. این سخن او در حالی است که مفسران و محدثان بسیاری از اهل سنت، احادیثی درباره شأن نزول این آیه در حق حضرت علی(س) و حضرت فاطمه(س) نقل کرده اند؛ که ایشان غذای افطار خود را سه روز متوالی به مسکین و یتیم و اسیر انفاق کردند.

ابن حزم ادعا می کند هر صاحب حسی به چند برابر بودن علم عمر در مقایسه با علم علی گواهی می دهد و ابن تیمه نیز معتقد است ابوبکر و عمر و دیگر بزرگانِ اصحاب از على چیزى نیاموختند. در پاسخ به این ادعاها می توان گفت: صرف نظر از روایاتى که پیامبر(ص) درباره برترى علم و فضل امام على(ع) بر سایر مردم، ذکر فرموده، کافى است طبق منابع اهل سنت به سخنان عمر بن خطاب بعد از مراجعه وى به امیرالمؤمنین در مشکلات علمى و غیره اشاره کرد. سخنان متعددی که قدر مشترک میان همه آنها نیاز عمر به دانش راه گشای امام است.

ابن حزم معتقد است ابن ملجم امام علی را طبق اجتهادش کشت، لذا نباید قصاص می شد. در این رابطه می توان پاسخ داد: این اعتقاد با احادیث صحیح پیامبر(ص) که قاتل امام را شقی ترین امت توصیف کرده، منافات دارد. ثانیا باز شدن باب چنین اجتهادی قابل سرایت به جواز قتل همه انبیاء وخلفاست. ثالثا هیچ اجماعی بر معذور بودن ابن ملجم بر ارتکاب چنین جنایتی وجود ندارد مگر نزد خوارج که از دین خارج اند. رابعا عمل امام حسن(ع) در کشتن ابن ملجم و تأیید آن از سوى صحابه و تابعان نشان مى دهد که اجتهاد در آن راه ندارد.

ابن حزم قاتل عمار را مجتهدی خطاکار می داند که یک ثواب به او داده می شود اما قاتلان عثمان را فاسق و ملعون می شمارد. در این باره می توان پاسخ داد: هیچ یک از بزرگان دین تا زمان ابن حزم حرفى از اجتهاد ابوغادیه به زبان نیاورده اند و از آن گذشته اجتهاد در برابر سخنان صریح پیامبر که قاتلان عمار را گروه ستمکار و منحرف از راه حق می داند - و دیگر روایات نبوی که در اختلافها مردم را برای تشخیص حق به عمار ارجاع می دهد- چه جایگاه و چه معنایی دارد!؟

ابن حزم ادّعا می کند که علم عمر از علم امام علی(ع) بیشتر است. در پاسخ باید گفت: علم امام علی(ع) نه تنها بیشتر از عمر، بلکه بیشتر از تمام صحابه است. و این مطلب را هم پیامبر(ص) فرموده و عایشه، عمر و معاویه به آن اعتراف کردند و هم اینکه امام حسن(ع) و ابن عباس بر آن تأکید نموده اند.