معنای صفات «خالق»، «خلاق» و «احسن الخالقين»

منظور از صفات الهی «خالق»، «خلاق» و «احسن الخالقين» چیست؟

«خالق» از ماده «خلق» به معنى اندازه گيرى مستقيم است. بعضى از ارباب لغت براى آن، دو ريشه قائل شده اند كه بعيد نيست كه به همان معنی اندازه گيرى برگردد. خلقت در مورد خدا با آنچه در مورد بندگان به كار مي رود و تعبير «احسن الخالقين» نيز ناظر به آن است، بسيار متفاوت است. خلقت به معنى حقيقى كلمه، تنها در مورد خدا صادق است. وصف خالقيت يا خلاّقيت، گسترده ترين صفات فعل است كه تمام هستى را در بر مى گيرد. خالقيّت او، بزرگترين نشانه هستى خداست؛ چرا كه هرجا قدم گذاريم نمونه هایی از خلقت او را مى بينيم.

دلائل اثبات «حيات الهی»

با چه دلائلی «حيات الهی» ثابت شده است؟

با دو دليل «حيات الهي» ثابت شده است. اول اين كه دانشمندان اسلامى وصف حيات را از اوصاف مسلّم خدا شمرده اند و او را «حىّ قيوم» مى دانند. حيات خداوند به معنى علم او به همه چيز و قدرت او بر انجام هر كاري است وگرنه حس، حركت، ضربان قلب، تنفس، تفكر و انديشه هيچ كدام درباره او مفهوم ندارد. دوم اين كه او آفريننده حيات است؛ آيا مى شود بخشنده چيزى، خود فاقد آن چيز باشد؟

دليل عقلي بر توحيد حاکميّت

آيا مي توان توحيد در حاکميّت را از راه عقل ثابت کرد؟

با پذیرش توحید در خالقیت و مالکیت، در حاکمیت تشریعی خداوند تردیدی باقی نخواهد ماند. زیرا آفریدگار، نیازهای جسمی و روحی انسان را می شناسد و از گستره روابط او با جهان در اطرافش آگاهی دارد. او از هر گونه خطا، تغییر و اصلاح در قوانین خالی است. این شرایط که همان ویژگی یک قانون گذار واقعی است، تنها در خداوند قابل مشاهده است.

بیان توحيد ربوبيّت در قرآن

توحيد ربوبيّت در قرآن چگونه بيان شده است؟

از مجموع آيات بسیار گسترده قرآن، می توان به اين حقيقت دست یافت كه این آیات، خداوند را به عنوان یگانه خالق، مالک، ربّ و حاکم همه هستى، اعم از آسمان و زمين و عرش و كرسى و انسان، معرّفى مى كند؛ و به توحید در خالقیت، توحید در مالکیت، توحید در ربوبیت و توحید در عبادت تصریح می کند و با بیانی روشن مى گويد: كه غير از او هيچ ربّ و پروردگارى در جهان هستى نيست. به عنوان مثال: خداوند در آيه 164 سوره انعام خطاب به پيامبر(ص) مى فرمايد: «قُلْ أَغَيْرَ اللهِ أَبْغِي رَبّاً وَهُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْء».
 

شفاعت باطل

شفیع قرار دادن بتها!

آیه 61 سوره عنکبوت، به اعتقاد قلبی بت پرستان در رابطه با توحید در خالقیت می پردازد و به این مطلب اشاره می کند که بت پرستان به توحید در خالقیت باور داشته اما در توحید درعبادت، گرفتار شرک شده اند و بت ها را به عنوان واسطه بین خود و خدا پرستش می کنند، غافل از این که هیچ فاصله اى میان خداوند و انسان وجود ندارد، و او از رگ گردن به ما نزدیک تر است.

شباهت عقیده ثنوی «یزدان و اهریمن» در دین زرتشت با عقیده «تقابل خدا و شیطان» در دین اسلام!

در دین زرتشت عقیده ثنوی «یزدان و اهریمن» وجود دارد، در دین اسلام هم عقیدة « تقابل خدا و شیطان» مطرح است؛ چه فرقی میان «اهریمن» کیش زردشتی و «شیطان» دین اسلام وجود دارد؟

«شیطان» در اسلام با «اهریمن» در زرتشت تفاوت اساسی دارد. در دین زرتشت، اهریمن مبداء و «خالقی» مستقل در برابر «آهورامزدا» تلقی می شود که به معنای ثنویت و «دوگانگی» در «خالقیت» است. اما در اسلام تنها «خدای یگانه» خالق همه هستی محسوب می شود و شیطان فقط مخلوقی از مخلوقات اوست.

محتواى سوره فاطر

سوره «فاطر» حاوى چه مطالبى مى باشد؟

آیات این سوره را در پنج بخش مى توان خلاصه کرد: 1 ـ بخشی پیرامون نشانه هاى عظمت خداوند و دلائل توحید سخن مى گوید. 2 ـ در بخش دیگرى از ربوبیت پروردگار و تدبیر و خالقیت و رازقیت او و آفرینش انسان بحث مى کند. 3 ـ بخش دیگر پیرامون معاد است. 4 ـ قسمتى از آیات آن نیز، اشاره به مسأله رهبرى انبیاء و مبارزه پى گیر و مستمرشان با دشمنان و دلدارى پیامبراسلام(ص) در این زمینه مى باشد. 5 ـ سرانجام، بخشى از آن بیان مواعظ و اندرزهاى الهى در زمینه هاى مختلف است.

علت اختلاف شریعت پیامبران اولوالعزم

چرا پیامبران بزرگ الهی هر یک با شریعت جدیدی مبعوث می شدند؟

پاسخ این سؤال با دقّت در محتواى ادیان الهى روشن مى شود. درست است همه آنها توحید را پایه اصلى دین قرار داده اند؛ ولى مسلّماً درک اقوام اولیّه از این مسأله با درک کسانى که هزاران سال بعد از آن روى کار آمدند یکسان نبوده و نیست. به تعبیر دیگر ریزه کارى هاى مربوط به توحید ذات و افعال، توحید عبادت، خالقیت، و حاکمیت چیزى نبود که با سطح فکر اقوام نخستین هماهنگ باشد؛ آنها از مسأله توحید به مفاهیمى روشن و اجمالى قناعت مى کردند و وارد این جزئیات پیچیده هرگز نمى شدند.

منظور از توحيد خاص و عام

منظور از توحيد خاص و عام چيست؟

 توحيد را از يك نظر مى توان به دو بخش توحيد خاص و عام تقسيم كرد. توحيد خاص شاخه هاى توحيد است كه چهار شاخه اصلی دارد: توحید ذات؛ توحید صفات؛ توحید عبادت؛ و توحید افعال که خود شاخه هایی دارد، ازجمله: توحید خالقیت، توحید ربوبیت، توحید مالکیت و حاکمیت تکوینی، توحید حاکمیت تشریعی، توحید اطاعت. امّا توحيد عام عبارت است از: توحيد در نبوّت؛ توحید در معاد؛ توحید در امامت؛ توحید در نظم و عدالت؛ و توحید در جامعه انسانی.

انحراف اشاعره و معتزله در توحيد خالقيّت

انحرافات اشاعره و معتزله در توحيد در خالقيّت چيست؟

اشاعره و معتزله با انکار اصل «علیت» در عالم خلقت، در مساله «توحید خالقیت» به بیراهه رفته اند. اشاعره با این اندیشه، افعال انسان را مخلوق خدا مى دانند و اين بدترين نوع جبر است و معتزله در نقطه مقابل، انسان را در کلیه اعمالش مستقل دانسته و او را خالق كوچك و خدا را خالق بزرگ مى دانند. لکن هر دو گرفتار نوعى از شرك اند؛ نظر معتزله مخالف صريح آيات قرآن است و اعتقاد اشاعره خلاف وجدان و حسّ است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال علي (عليه السلام):

وَ الْحَجَّ تَقْوِيَةً لِلدِّين

خداوند حج را وسيله تقويت دين قرار داد.

نهج البلاغه: خ1