تعبیر «بهترين خالق‌ها» با اينكه خالقى غير از خدا وجود ندارد، از اين نظر است كه واژه «خلق» تنها به معنى ايجاد بعد از عدم نيست؛ بلكه در معانى ديگرى مانند: اندازه‌ گيرى، ساخت و دادن اشكال جديد به اشياء موجود جهان نيز اطلاق مى‌ شود؛ و مسلم است كه انسان مى‌ تواند با نيروى خدادادی تغييراتى در مواد ايجاد كند، مانند مونتاژ کردن؛ لذا از حضرت مسیح(ع) نقل شده: «من از گِل، چيزى به شكل پرنده مى سازم؛ سپس در آن مى دمم و به اذن خدا، پرنده اى مى گردد». البته خالق حقيقى، كه مادّه و صورت را آفریده، فقط خدا است؛ و كار خالق ‌هاى ديگر مجازى است.

توحید ذاتى یعنى یکتایى ذات پاک خداوند به عنوان خالق تمام جهان هستى که مبدأ تمام امور است. مراد از توحید صفاتى این است که هر یک از صفات خداوند عین دیگرى است؛ بر خلاف صفات انسان که هر یک از صفات او غیر از دیگرى است. تفسیر دیگرى نیز براى توحید صفاتى و جود دارد و آن این که صفات خداوند را هیچ موجود دیگرى ندارد و او در صفاتش یکتاست. امام علی(ع) می فرماید: «هر کس خدا را [با صفاتى همچون صفات مخلوقات] توصیف کند، او را با امور دیگرى قرین دانسته و دوگانگى در ذات او قائل شده و به راستى او را نشناخته است».

دانشمندان با مطالعه ساختمان بدن و شیوه زندگی حشرات، به نتایج شگفت انگیزی رسیده اند، این نتایج ما را به مبدأ بزرگ هستى که تمام این شگفتى ها از علم و قدرت بى پایان او سرچشمه گرفته، راهنمایى مى کند. درس هاى توحیدى که از کاوش در زندگی حشرات کوچک مى توان گرفت، از مطالعه در عالم پهناور آسمان ها واضح تر است، زیرا هر اندازه موجود کوچک تر باشد، به همان اندازه، ایجاد شرایط حیات و بقا در آن مشکل تر و پیچیده تر است و احتمال تصادفی بودن آن را به صفر خواهد رساند.

بر اساس اکتشافات دانشمندان، طبیعت مظهر مشیّت و اراده خداوند است. طبیعت، با نظمی حیرت آور، نقشه حساب شده و هدفى مشخّص، به وظایف سنگین خود ادامه مى دهد. این ها همه گواه وجود آفریدگاری بزرگ است. طبیعت فاقد شعور و اراده، هرگز نمی تواند از طریق تصادف، اطاق گِلى بسازد، تا چه رسد به این که نطفه ای را آن قدر پرورش دهد تا به انسان متفکری تبدیل شود. از این رو چنین جهانى نمى تواند معلول مادّه بى روح و طبیعت بى شعور باشد، پس این طبیعت، فعل خداست و از او جدا نیست.

مقصود از توحید در خالقیت آن است که همه آفرینش، آفریده خداى سبحان است، قرآن مى فرماید: «بگو خداوند، آفریدگار هر چیز است و اوست یگانه پیروز». مقصود از انحصار خالقیت در خدا، خالقیت مستقل و اصیل است که آفریننده در آفرینش تکیه بر دیگرى ندارد. از سویی انحصار خالقیت در خداوند، به معناى انکار نظام علّت و معلولى نیست بلکه خداوند این قانون را در جهان ماده قرار داده است.

«شیطان» در اسلام با «اهریمن» در زرتشت تفاوت اساسی دارد. در دین زرتشت، اهریمن مبداء و «خالقی» مستقل در برابر «آهورامزدا» تلقی می شود که به معنای ثنویت و «دوگانگی» در «خالقیت» است. اما در اسلام تنها «خدای یگانه» خالق همه هستی محسوب می شود و شیطان فقط مخلوقی از مخلوقات اوست.

«بدیع» در آیه «بدیع السماوات و الارض»، از ماده «بدع» به معنى «به وجود آوردن چیزى بدون سابقه» است. لکن مادیون آن را به معنی «خلق از عدم» دانسته و به آن ایراد گرفته اند و لذا برای فرار از این ایراد، «ماده» را قدیم دانسته اند! در حالیکه این اشکال به خود آنها هم وارد است چون از آنها می پرسیم «صورت فعلی» ماده که قبلا به طور مسلّم وجود نداشته، چگونه به وجود آمده؟ ضمن اینکه آیه به این معنی است که: عالم قبلا وجود نداشت پس موجود شد، نه اینکه عالم از نیستى به هستى آمده تا این ایراد پیش آید.

خداوند در ارتباط با خلقت نور و ظلمت می فرماید: «خداوندى که مبدأ نور و ظلمت را ایجاد کرد». بر این اساس خالق نور، ظلمت را نیز آفریده است، در حالی که بین فلاسفه و دانشمندان طبیعى معروف است ه «ظلمت» چیزى جز «عدم نور» نیست، در حالی که نمی توان نام مخلوق بر معدوم گذاشت. در پاسخ می گوییم: غالباً ظلمت به معناى نور ضعیف است که در برابر نور قوى به کار مى رود. بدیهى است که ظلمت به این معنى، مخلوق خدا است. هم چنین ظلمت یک امر عدمى است، اما امر عدمى در شرائط خاص، از یک امر وجودى سرچشمه مى گیرد.

اشاعره و معتزله با انکار اصل «علیت» در عالم خلقت، در مساله «توحید خالقیت» به بیراهه رفته اند. اشاعره با این اندیشه، افعال انسان را مخلوق خدا مى دانند و اين بدترين نوع جبر است و معتزله در نقطه مقابل، انسان را در کلیه اعمالش مستقل دانسته و او را خالق كوچك و خدا را خالق بزرگ مى دانند. لکن هر دو گرفتار نوعى از شرك اند؛ نظر معتزله مخالف صريح آيات قرآن است و اعتقاد اشاعره خلاف وجدان و حسّ است.

قرآن در آیات بسیاری به مساله توحید در خالقیت می پردازد. این آیات با ذکر صفات خداوند، منشاء آفرینش هستی را خداوند یگانه دانسته، که ریشه های شرک و بت پرستی را می خشکاند. این آیات پس از توحید در خالقیت، به بیان توحید در عبادت، حاکمیت و تشریع می پردازد. برای مثال در سوره رعد  مى فرمايد: «خدا آفريننده همه چيز است؛ و اوست يكتا و حاكم بر همه چيز»؛ هم چنین می فرماید: «آيا آفريننده اى جز خدا هست كه شما را از آسمان و زمين روزى دهد؟»، و ...  .