خداوند در آيه 102 سوره «اعراف»، بعد از اشاره به سرگذشت دردناك اقوام پيشين، با اشاره به دو گناه مهم آنها، مى فرمايد: «بیشتر آنها پیمان شکن و فاسق بودند». مفسران می گویند شاید این عهد و پيمان ها، همان پیمان فطرى باشد كه خداوند به هنگام آفرينش از همه بندگان خود گرفته است. و نيز ممكن است اشاره به پيمان هايى باشد كه پيامبران در آغاز دعوت از مردم مى گرفتند. و يا مقصود همه پيمان های بالا اعم از فطرى و تشريعى باشد. در نهايت این آيه، گواه است که پيمان شكنى يكى از عوامل بدبختى امت ها است.

همواره از درون ما پیام های گوناگون و ناشناخته ای به ما مى‌رسد كه سرچشمه آنها را فطرت يا نهاد می نامیم. این پیام ها به شکل مرموزی خطوط اصلى را بر سر دو راهى‌ها به ما نشان مى‌دهند. ايمان به زندگى پس از مرگ از جمله همين الهامات فطرى است و عقيده به زندگى جاويدان در سراى ديگر يك نوع احساس عمومى در وجود همه انسانهاست که از طريق الهام و درك درونى در نهاد همه ما وجود دارد.

جدا شدن از محیط گناه، تجدید نظر در دوستان، روی آوردن به ذکر خدا در زمان وسوسه ‏، تفکر درباره آثار زیانبار گناهى که آن را ترک کرده، مطالعه سرگذشت کسانى که بر اثر گناهان مختلف گرفتار مصائب دردناکى شدند، اندیشه درعقوبتها و مجازاتهایى که بر یکایک گناهان وعده داده شده و پر کردن اوقات شبانه روز با برنامه ‏هاى صحیح از مهمترین راهکارهای دوام توبه می باشد.

یکى از قدیمیترین منابع موجود درباره نزاریان ایران کتاب تاریخ جهانگشاى جوینى است. وى در کتابخانه قلعه الموت، کتابى به نام تاریخ جیل و دیلم یافته که درباره قلعه الموت بوده است. کتاب دیگرى که در آنجا یافت به نام سرگذشت سیدنا بود که درباره زندگانى حسن صباح و فعالیتهاى اوست، که جوینى تقریباً آنرا در کتاب خود نقل کرده است. کتابى که در قرن اخیر درباره نزاریان نوشته شده، کتاب فرقه اسماعیلیه نوشته هاجسن است که توسط فریدون بدره اى ترجمه شده است.

«قَصَص» (بر وزن قفس) به معناى جستجو كردن از آثار چيزى است؛ و داستان را از اين جهت «قِصّه» گويند كه در آن پى گيرى از اخبار و حوادث گوناگون مى شود. بنابراين «قصّه» از نظر ريشه لغت به معناى جستجو از اشياء است. به هر چيزى كه پشت سر هم قرار مى گيرد نيز قصص گفته مى شود.

سوره «یوسف» پى گيرى آثار و سرگذشت پیشینیان را موجب عبرت صاحبان اندیشه دانسته و سوره «اعراف» آن را موجب معرفت و بيدارى افكار مردم می داند؛ در سوره «نازعات» نیز عذاب فرعون عبرتی برای خداترسان شمرده شده است. در سوره های «حج، محمد، آل عمران و عنکبوت» بر مسأله سير در ارض تكيه شده و آن را موجب بیداری قلب و عقل و پی بردن به عاقبت تکذیب کنندگان پیامبران و ... دانسته است. در سوره های «بقره، فجر و فیل» نیز بر «رؤيت» قلبی تاریخ و سرگذشت وقایع آن تکیه شده است.

خداوند در آیه 120 سوره هود در پاسخ به این سؤال می فرماید: «ما سرگذشت پیامبران را براى تو بیان کردیم، تا قلبت را محکم و اراده ات را قوى کنیم. و در این اخبار حقایق مربوط به زندگى و حیات، پیروزى و شکست و عوامل موفقیت و شکست امتها همگى براى تو آمده است که براى مؤمنان موعظه، اندرز و تذکر است».

این سوره هفت بخش دارد: 1- قرآن و بحثهاى پیرامون آن. 2- آفرینش آسمان و زمین. 3- سرگذشت اقوام مغرور و سرکش پیشین. 4- انذار و تهدید مشرکان و کافران. 5- دلائل رستاخیز و قیامت و خصوصیات و ویژگیهاى آن. 6- مواعظ و اندرزها. 7- آیات آفاقى و انفسى پروردگار.
 

این سوره هفت بخش دارد: 1- اهمیت قرآن و نبوت پیامبر(ص) و برخورد افراد نادان در برابر قرآن. 2- دلائل توحید و نعمت هاى خداوند. 3- مبارزه با شرک و نفى نسبت هاى ناروا به خداوند و مبارزه با تقلیدهاى کورکورانه. 4- سرگذشت انبیاى پیشین و اقوام آنها. 5-  معاد و پاداش مؤمنان و سرنوشت شوم کفار. 6-  بیان ارزش هاى باطلى که بر افکار افراد بى ایمان حاکم بوده و هست. 7- برخی مواعظ و اندرزها.

مهمترین مباحث سوره نساء عبارتند از: دعوت به ایمان و قطع رابطه دوستانه با دشمنان؛ سرگذشت پیشینیان؛ حمایت از نیازمندانی مانند یتیمان؛ قانون ارث؛ قوانین مربوط به ازدواج؛ قوانین کلى براى حفظ اموال عمومى؛ کنترل محیط خانواده؛ حقوق متقابل افراد جامعه در برابر یکدیگر؛ معرفى دشمنان جامعه اسلامى؛ حکومت اسلامى و لزوم اطاعت از رهبر چنین حکومتى؛ تشویق مسلمانان به مبارزه با دشمنان شناخته شده؛ معرفى دشمنانى که احیاناً فعالیت هاى سری دارند؛ اهمیت هجرت و لزوم آن به هنگام روبرو شدن با یک جامعه فاسد.