آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این سوره هفت بخش دارد: 1- قرآن و بحثهاى پیرامون آن. 2- آفرینش آسمان و زمین. 3- سرگذشت اقوام مغرور و سرکش پیشین. 4- انذار و تهدید مشرکان و کافران. 5- دلائل رستاخیز و قیامت و خصوصیات و ویژگیهاى آن. 6- مواعظ و اندرزها. 7- آیات آفاقى و انفسى پروردگار.
 

این سوره، به حکم این که: از سوره هاى «مکّى» است، ویژگیهاى سوره هاى مکّى را که تأکید بر معارف اسلامى و مسائل اعتقادى و انذار و بشارت است در بردارد و در عین حال مسائلى در آن مطرح است که در سوره هاى دیگر قرآن مطرح نشده و از مختصات این سوره است.
روى هم رفته محتواى این سوره را مى توان در هفت بخش خلاصه کرد:
1 ـ توجه به قرآن و بحثهاى فراوانى پیرامون آن که در آیات مختلف این سوره آمده است، و از جمله، «بقاء حاکمیت قرآن و تسلط منطقى آن در تمام ادوار و اعصار» که در آیه 41 و 42 این سوره به آن اشاره شده است، و صریحاً مى گوید: «این کتابى است شکست ناپذیر که باطل هرگز بر آن غلبه نخواهد کرد» و در عین حال دلیلى است بر عدم تحریف قرآن در طول تاریخ و همچنین موضعگیرى هاى سرسختانه دشمنان در مقابل این کتاب آسمانى تا آنجا که مردم را از شنیدن آیات قرآن نهى مى کردند.
2 ـ توجه به آفرینش آسمان و زمین، مخصوصاً آغاز آفرینش جهان از ماده گازى شکل (دخان) و مراحل پیدایش کره زمین و کوه ها و گیاهان و حیوانات.
3 ـ اشاراتى به سرگذشت اقوام مغرور و سرکش پیشین، از جمله قوم عاد و ثمود و سرنوشت دردناک آنها و اشاره کوتاهى به داستان موسى(علیه السلام).
4 ـ انذار و تهدید مشرکان و کافران، مخصوصاً با ذکر آیات تکان دهنده اى درباره قیامت و گواهى اعضاى بدن، حتى پوست تن انسان، و توبیخ شدید پروردگار نسبت به آنها به هنگامى که در برابر عذاب الهى قرار مى گیرند.
5 ـ پاره اى از دلائل رستاخیز و قیامت و خصوصیات و ویژگیهاى آن.
6 ـ مواعظ و اندرزهاى گوناگون که در لابلاى مباحث فوق آمده و به آنها روح و حیات بیشترى مى بخشد، مخصوصاً دعوت به استقامت در راه حق، و طریقه برخورد منطقى با دشمنان و طرز راهنمائى آنها به آئین خداوند.
7 ـ سرانجام سوره را با بحث جالب و کوتاهى پیرامون «آیات آفاقى و انفسى پروردگار» و بازگشتى بر مسأله معاد پایان مى بخشد.(1)