در سوره «كهف» سه داستان بیان شده است: 1. داستان «اصحاب كهف» که درس صبر و استقامت مى دهد. 2. داستان «حضرت خضر(ع) و موسى(ع)» که درس فراگيرى علم و دانش مى دهد. 3. داستان «ذوالقرنين» که درس استفاده از قدرت براى حمايت از ضعيفان و نيازمندان جامعه را مى دهد.

چنانکه از نام این سوره پیدا است، قسمت عمده اى از آن درباره قهرمان توحید و بت شکنی «ابراهیم(ع)» نازل گردیده است. بخش دیگرى از این سوره نیز به بیان تاریخ انبیاى پیشین همچون نوح، موسى، و سرگذشت اقوام عاد و ثمود و درسهاى عبرتى که در زندگی آنها نهفته است، اشاره دارد. قسمت قابل ملاحظه اى از این سوره نیز بحث مبدأ و معاد کرده است.

مهمترین مباحث این سوره عبارتند از: دلائل نبوّت، معاد، بخشى از تاریخ بنى اسرائیل، مسأله آزادى اراده، مسأله حساب و کتاب، بحث حق شناسى مخصوصاً درباره خویشاوندان و  پدر و مادر، تحریم «اسراف و تبذیر»، «بخل»، «فرزند کشى»، «زنا»، خوردن مال یتیمان»، «کم فروشى»، «تکبّر» و «خونریزى»، و مباحث توحیدی، مبارزه با هر گونه لجاجت در برابر حق، انسان و برترى او بر مخلوقات دیگر، اعجاز قرآن و تأثیر آن براى درمان هر گونه بیمارى اخلاقى و اجتماعى، وسوسه هاى شیطان، تعلیمات اخلاقى و فرازهائى از تاریخ پیامبران.

سوره کهف بعد از بیان مبدأ و معاد و بشارت و انذار، به داستان اصحاب کهف اشاره می کند و این مطلب را می فهماند که یک اقلیت در برابر یک اکثریت، هر چند ظاهراً قوى، نباید تسلیم گردد. در ادامه داستان دو نفر آمده، که یکى ثروتمند اما بى ایمان و دیگرى فقیر اما مؤمن بود و هرگز عزت و شرف خود را در برابر آن فرد بى ایمان از دست نداد. سپس به داستان موسى و خضر(ع) اشاره مى کند. در پایان هم ماجراى «ذو القرنین» را شرح مى دهد.

مهمترین مباحث سوره مریم، سرگذشت «زکریا» و «مریم» و عیسی و یحیى و ابراهیم و فرزندش اسماعیل و ادریس و بعضى دیگر از پیامبران بزرگ الهى(ع)، می باشد. سپس مسائل مربوط به قیامت و مواعظ و نصائحی مطرح شده و در پایان درباره قرآن و نفى فرزند از خداوند و مساله شفاعت بحث شده است.

تمام آیات سوره یوسف، جز چند آیه اى که در آخر آن آمده، سرگذشت عبرت انگیز یوسف(ع) را بیان مى کند که احسن القصص می باشد؛ زیرا عالى ترین درس هاى عفت، خویشتن دارى، تقوا، ایمان و تسلط بر نفس را منعکس ساخته و حتی مسائل بسیار باریک عشقى را طورى بیان مى کند که احساس منفى و نامطلوب در خواننده و شنونده ایجاد نگردد.

سوره رعد، پس از اشاره به حقّانیت و عظمت قرآن، به بیان آیات توحید و اسرار آفرینش مى پردازد؛ سپس به بحث معاد و مسؤلیت هاى مردم اشاره؛ و در ادامه از تسبیح رعد و وحشت آدمیان از برق و صاعقه و سجده آسمانیان و زمینى ها در برابر عظمت پروردگار بحث مى کند؛ بعد از آن بى خاصیت بودن بت ها را روشن می سازد؛ در ادامه، به وفاى به عهد، صله رحم، صبر و استقامت، انفاق و ترک انتقامجوئى دعوت مى کند و سرانجام سرگذشت دردناک اقوام یاغى را بیان کرده و با تهدید کفّار با تعبیراتى تکان دهنده، سوره را پایان مى بخشد.

محتواى سوره حجر را در هفت بخش می توان خلاصه کرد: 1- آیات مربوط به مبدأ عالم هستی؛ 2- آیات مربوط به معاد؛ 3- اهمیت قرآن؛ 4- داستان آفرینش آدم و سرکشى ابلیس؛ 5- اشاره به سرگذشت اقوامى همچون قوم لوط و صالح و شعیب؛ 6- انذار و بشارت؛ 7- دعوت از پیامبر(ص) به مقاومت و دلدارى او در برابر توطئه هاى شدید مخالفان.

در سوره نحل بحث از نعمتهاى خداوند مانند: باران، نور آفتاب، انواع گیاهان و میوه ها و ... و حیواناتى که خدمتگزار انسانها هستند و انواع وسائل زندگى و حتى نعمت فرزند و همسر، به میان آمده؛ همچنین از دلائل توحید و عظمت خلقت خدا و معاد و تهدید مشرکان و مجرمان بحث مى کند؛ و در قسمت دیگرى از آن به احکام مختلف اسلامى، اشاره شده و همچنین دعوت به شکرگزارى از نعمتهاى او و الگو گرفتن از ابراهیم(ع) می نماید؛ و بالاخره از بدعتهاى مشرکان سخن مى گوید و انسانها را از وسوسه هاى شیطان بر حذر مى دارد.